Prof. ġərifov Famil Həsən
Yüklə 4,4 Mb. Pdf görüntüsü
|
441
Dünyada illik üzüm istehsalı 57-62 milyon tondur. Bundan Avropa qitəsinə 40 milyon tona yaxın, Amerika qitəsinə 9,2 milyon ton, Asiya qitəsinə 6,4 milyon ton düşür. Dünyada ən böyük şərab istehsalçısı İtaliya ( ildə 70-80 milyon h) və Fransadır (ildə 70-85 milyon h) onun dalınca Argentina gəlir (27 milyon h) Dünyada illik istehsal olunan şərabın (341milyon h ) 80 % -i (270 milyon h) Avropanın payına düşür. Süfrə üzümü istehsalının 67%- i Avropanın (9,6 milyon ton) , 1 milyon tonu Asiyanın, 1,5 milyon tonu Amerikanın, 0,3 milyon tonu Afrikanın üzərinə düşür. Ən çox süfrə üzümü istehsal edən ölkələr İtalia, İspaniya, Türkiyə, ABŞ və Bolqarıstandır. Hər il dünya bazarına təzə üzüm eksport edən İtalia ( 336 - 337 min ton), Bolqarıstan (100-130 min ton), İspaniyadır (90 - 140 min ton ). Üzüm istehsalında kişmiş və moüz xüsusi çəkiyə malikdir. Ən çox kişmiş və moüz istehsalçıları Yunanıstan və ABŞ –dır (1ildə 100- 110 min ton). Bundan sonra Türkiyə -70 min ton, İran, Avstraliya, Suriya və başqa ölkələrdir. Üzüm istehsalında hektardan orta məhsuldarlıq ən çox ABŞ- da (153 s / ha) və Avstraliyadır ( 100 s / ha ). Üzüm məhsuldarlığının illər üzrə dəyişməsi müəyyən dərəcədə ekoloji amillərdən asılıdır. Söz yox ki ,iqlim şəraitinin də bu işdə əhəmiyyəti az deyildir. Ekoloji şərait uyğun olaraq üzümün becərilmə üsullarının seçilməsi, yüksək məhsuldar sortların seçilməsi, üzümlükdə seyrəkliyə qarşı mübarizə üsullarının təkmilləşdirilməsi və üzüm bitkisinin istismar müddətinə və onun məhsuldarlığının artırılmasına təsir edən əsas amildir. Bu məsələlərin müvəffəqiyyətli həlli üçün elmi – texniki tərəqqinin son naliyyətlərinə əsaslanan intensiv amillər ön plana keçirilməlidir. Dünyanın əsas üzümçülük ölkələrinin üzümçülüyünün xarakterizəsini aşağıdakı kimi təqdim edirik. ĠSPANĠYA . Üzümlükləri hər bir əyalətin əsasən dağ yamaclarında və vadilərində yerləşir. Üzümlüklərin ümumi sahəsi 1,7 milyon hektardan bir qədər azdır, illik şərab istehsalı 20,3 milyon , qurudulmuş üzüm 11250 ton, süfrə üzümü hektardan140 min tona qədərdir. Ispaniya dünyada şərab istehsalına görə üçüncü, moüz istehsalına görə altıncı və süfrə üzümü istehsalına görə səkkizinci yeri tutur. Ispaniyanın iqlimi, xüsusilə şərqində və cənubunda üzüm üçün olduqca əlverişlidir. Mərkəzi və şimal vilayətləri az yararlıdır. İllik atmosfer çöküntülərinin miqdarı aralıq dənizi sahillərində 300-600 mm-dir. Üzümlüklərin əksər hissəsi filloksera ilə sirayətləndiyinə görə fillokseraya davamlı calaqaltılara calanmışdır. Öz kökü üstündə olan üzümlüklər Valensiya və Alikantdadır. Göbələk xəstəliklərindən mildiu və oidium geniş yayılmışdır. Üzümlüklərinin dörddə bir hissəsi Barselona əyalətində cəmləşmişdir.
442
Mərkəzi İspaniyada, Madriddən cənubda ağ şərablar və eksport üçün qatılaşdırılmış üzüm şirəsi istehsal olunur. Bundan başqa Almeriya,Valensiya və Alikantda əsasən süfrə üzümləri becərilir .Oqanez İngiltərəyə eksport olunur. Qurudulmuş üzüm əsasən bütöv salxım halında Malaqa, Qrenada, Kordovı və Valensiyadan daşınır.
sahəsinə görə İspaniyadan sonra ikinci yerdə dayanır. Üzüm məhsulu istehsalına gərə dünyada birinci yeri, şərab istehsalına görə Fransadan sonra ikinci yerdədir. İtaliya üzümçülüyünün xarakterik cəhəti onun iki tipdə olmasıdır: ixtisaslaşdırılmış və qarışıq . Birinci tipdə təsərrüfatlar yalnız üzümçülük üzrə ixtisaslaşmışdır. İkinci tipdə qarışıq əkmələrdir, yəni təsərrüfatda üzümlüklərlə yanaşı meyvə bağlar və sitrus əkinləri mövcuddur. Ölkə daxilində süfrə üzümü geniş miqyasda istehsal və istehlak olunur, yalnız bir hissəsi digər ölkələrə eksport olunur. Süfrə üzümünün bir qismi qurudulmağa gedir. Qurudulmuş üzüm moüzdən, kişmişdən və korinkadan ibarətdir (3 milyon ton). Ancaq ölkədə sənaye qurutma yox dərəcəsindədir. Məşhur İtalia şərabları Pyemont, Venesiya və Toskana əyalətlərində istehsal olunur. Ən yaxşı şərab Pyemontoda Barolo üzümlüklərində becərilən Nebbiola üzümündən alınır. Bu vilayətdə məşhur Barbaresko, Barbera, Qrinolino və Freziya şərablarıda alınır. Venesiyanın ən yaxşı Şərabı Zoavdır (ağ şərab ). Mərkəzi və şimal rayonlarının münbit torpaqlarında kollara yüksək ştamblı güclü formalar verilir. İsti və bir qədər quraq rayonlarda kolların gücü nisbətən zəif olan yerlərdə onlara xırda kol formaları, az qida sahəsi verilir və əsasən qısa budama tədbiq olunur. Siciliyada, Sardiniyada, Kalabrin və Anulində xırda kol forması verilən üzümlüklərdə dayaq qurulmur. Belə üzümlüklər kolda iki gözdən ibarət bir-iki çilik saxlanır. Bu cür formalar əsasən texniki sortlarda tədbiq olunur.
eradan əvvəl 600-cü ildə gətirmişlər. 1876-cı ildə gətirmişlər. 1876-cı ildə Fransada üzümlüklərin sahəsi 2,3 milyon hektar olmuşdur. Sonralar 20 il ərzində bu üzümlüklərin 2 milyon hektarını filloksera məhv etmişdir. Bir çox üzümlüklər calaq tinglərlə bərpa olunsa da üzümlüklərin sahəsi əvvəlki səviyyədən xeyli aşağıdır. Hazırda Fransada üzümlüklərin sahəsi 1,1 milyon hektar ətrafındadır. Böyük miqdar şərab istehsalına baxmayaraq Fransa hər il 2,6 milyon h/l xaricdən gətirir, 2,0 milyon h/l eksport edir. Bir çox yüzilliklər ərzində üzüm sortlarının Fransada ərazinin torpaq-iqlim şəraitinə uyğun seçilməsi prinsipi artıq sabitləşmişdir. Bir çox şərablar üçün rayonun adının verilməsi sanki qanuni hal almışdır. Şərabla səriştəsi olan hər bir adam bilir ki,―Burqund ‖, ―Şampan‖ və
Yüklə 4,4 Mb. Dostları ilə paylaş:
|