445
Üzümlükləri yamaclarda və düzənliklərdə yerləşir. Torpaq eroziyası iri
üzümçülük zonaları Karpatyanı ərazilərin (olşiteniya) təpəlik və cənub
yamaclarıdı. Buraya iki böyük üzümçülük rayonu daxildir: Dreqeşan- burada
markalı ağ şərablar və kəmşirin şərablar alınır; Delul – Mare rayonudur ki,
burada ağ turş və çərəz şərablar alınır. İkinci böyük üzümçülük zonası Karpatyanı
ərazilərin vadi və dağ ətəkləridir. Fransilvaniyada (Tırnava) keyfiyyətli ağ turş və
kəmşirin şərablar alınır (Fetyaska, Rislinq). Aşağı dunayın qərb hissəsinin
düzənliklərində pino qruplu sortlar və İtaliya Rislinqi becərilir ki, bunlardan da
yarımşirin çərəz şərablar alınır.
Süfrə üzümləri əsasən Buxarest və Konstannı rayonlarında becərilir. Süfrə
şərabları üçün aşağıdakı əsas sortlar qəbul edilmişdir: Qrasa, Qalbena, ağ
Fetyaska, Qordin, Musteaza, Qara Batuta, Frankuşa, Silvaner, İtaliya Rislinqi,
Pino, Aliqote və s. Afuz-Ali (Qaraburnu), Korna nyaqra, Hamburq muskatı və Ağ
Saşla üzümləri eksport edilir.
Böyük sahə üzümləri (100 min ha) birbaşa hasiledicilərdir.
ARGENTĠNA. Cənubi Amerikada üzümlüklər ən çox iki yüksək And
dağlarının şərq və qərb tərəflərində Argentina və Çilidə cəmləşmişdir. Üzüm
Argentinaya ilk dəfə 1500-cu ildə iuzid dindarları tərəfindən gətirilmişdir. XIX
əsrə qədər üzümçülük burada ləng inkişaf etdirilmişdir. Üzümlüklər əsasən dəniz
səviyyəsindən 600-750 m yüksəklikdə And dağlarını əhatə edən Mendosa və San-
Xuan əyalətlərində, az miqdarda isə Rio- Neqrodadır. And dağlarından axan kiçik
çaylar bu yarımquru rayonlarda üzümlüklərin suvarılmasını təmin edir. İqlimi
mülayim, sərin qışı, isti və çox isti yayı ilə fərqlənir. Yağıntılar qeyri-bərabərdir.
Bəzən böyümə dövründə dolu düşür. Üzümlüklərin suvarılması vacibdir. 390 min
ha üzümlükləri vardır. Şərab istehsalı 13000 h/l, süfrə üzümü istehsalı 15 min
ton, qurudulmuş üzüm 6 min tondur.
Argentina şərabının böyük hissəsi ölkənin daxilində realizə olunur. Son
illərdə filloksera zərərvericisi üzümlüklərə çox ziyan vurmuşdur. Temperaturun
çox yüksəkliyindən əksər şərablarda təbii turşuluq azdır. Az miqdarda yaxşı
şərablar bir neçə yüksək keyfiyyətli üzümlərdən alınır. Ən yaxşı turş şərablar
Rio- Neqro əyalətində alınır. Üzüm sortlarının hamısı Avropa mənşəlidir. Malbek
əsas sort hesab edilir.
Son vaxtlarda ABŞ-a süfrə üzümü eksportu üzümçülüyün inkişafında yeni
mərhələ kimi qiymətləndirilir. Üzüm əsasən fevralın 15-i və iyunun 1-i arasında
eksporta göndərilir. Almeriya, Emperor, Alfons Lavale (Ribye), Tokay, oval ağ
kişmişi xaricə göndərilən əsas süfrə üzümləri hesab edilir. Bu sortlara böyük
ehtiyac vardır.
PORTUQALĠYA. Hələ 1367-ci ildə Portuqaliya İngiltərəyə Şərab eksport
edirdi. Ölkənin bütün guşələrində üzüm becərilir. Üzümlüklərin sahəsi 320 min
446
hektardır. İllik şərab istehsalı 11,5 milyon hektalitrdır. Portuqaliya şərabları tipinə
və keyfiyyətinə görə kifayət qədər müxtəlifdir. Dünya şöhrəti qazanan portveyn
şərabçılıq məhsullarının əsasını təşkil edir. Şərab istehsal edən rayonlar
aşağıdakılardır:
Porto rayonu Duero çayı vadisinin yuxarı hissəsini özündə birləşdirir. Yaxşı
şərab yüksəkliklərdə becərilən, ən yaxşı şərablar isə bir qədər aşağı yerlərdə
becərilən üzümlərdən alınır. Porto rayonu portveyn şərabının vətənidir. Portveyn
əsasən Alvarelo, Bastardo, Murisko preto, Suzao, Turiqa sortlarından alınır.
Minyu düzənlik rayonu Duero çayının şimal tərəfindədir. Bu rayonun şərabları
Vinlios verdas-yaşıl və yaxud cavan şərablar adı ilə satışa göndərilir.
Keyfiyyətinə görə bu şərabları Vila- Realadan şərqə doğru Duero çayı vadisinin
şərabları ilə müqayisə etmək olmaz.
Düzənlik rayonu Teju ətrafında Lissabona doğru ərazidə əsasən yüngül
şərablar istehsal olunur. Bu şərablar Arinto, Kastello və Donna branka üzüm
sortlarından alınır. Portaleqridən Faruya qədər (Lissabonun cənub – şərqi) uzanan
cənub rayonunda ordinar şərablar istehsal olunur. Portuqaliya ildə 1,6 milyon
hektalitr şərabı eksporta göndərilir, bunun 1/8 portveyn təşkil edir. Artıq bir neçə
yüz illərdir ki, İngiltərə Portuqaliya şərablarının alıcısıdır.
Portuqaliya adası Madeyra Atlantik okeanda Pireney yarımadasının cənub –
qərbində yerləşir. Madeyrada üzüm 1421-ci ildən becərilir. Əsas üzümçülük
rayonu Madeyranın cənub sahillərində yerləşən Funşal və Kamara-de-Lobos
şəhərləri ətrafındadır. Ən məşhur şərab Malvaziya Bual, Malvaziya, Verdelyo,
Sersial sortlarından hazırlanır və əsil madeyra hesab edilir.
Bolqarıstan. Üzümçülüyü qədim vaxtlardan məlumdur. Təbii şəraiti üzüm
bitkisi üçün çox əlverişlidir. İqlimi mülayim kontinentaldır. Uzun və isti yayı
mülayim soyuq qışı olur. İllik atmosfer çöküntülərinin miqdarı 450-850 mm-dir.
Torpaqları qara və boz podzollaşmış və qəhvəyidir. Üzümlüklərin hamısı
filloksera ilə sirayətlənmişdir. Üzümlüklər calaq tinglərlə salınır. Qara dəniz
sahillərindən başqa digər yerlərdə qışda üzümlüklər torpağa basdırılır.
Ölkənin hər yerində üzümlüklər vardır. Ən çox üzümlüklər Plovdiv
rayonunda Stara-Planindən cənubda, Pazarcikdə, Slivenada, Burqasada, Pomorye
və Şimali Bolqarıstanda Pleven, Suxondolo, Qormo-Orexovda və Preslavada
becərilir. Üzümlüklər yamaclarda və düzənliklərdə yerləşir.
Üzüm məhsulu əsasən şərab və təzə halda yeyilmək üçün istifadə edilir. Hər
adam başına düşən təzə üzümə görə dünyada Bolqarıstan birinci yerdə durur.
Ölkənin cənubunda böyük miqdar üzümlüklərdə eksport üçün süfrə üzümü
istehsal olunur. Əsas süfrə üzümləri: Bolqar (Afuz Əli,Qaraburnu), Ağ Rozaki,
Qırmızı Rozaki, Çauş və s.
Şərab hazırlanan üzümlər: Pamid, Qımza, Mavrud, Çerven misket , Dimyat,