Prof. ġərifov Famil Həsən

 

7 

çox  şey  deyir.  Təsərrüfatın  çoxsahəli  imkanları  sırasına  imkansızlıqlar  da  daxildir. 

Təsərrüfatların hamısı eyni maliyyə imkanına və eyni miqdarda üzümlüyə malik olma 

istəyinə  malik  deyildir.  Yeni  salman  üzümlüklərin  sahəsi  800-1000  hektara  qədərdir. 

Onu qeyd etməyi lazım bilirik ki, Fransa kimi üzümçülük, şərabçılıq ölkəsində sahibkar 

və fermerlərin üzümlükləri 5-10 ha olur. 5 ha üzümlüyü olan fermer ailə büdcəsini tam 

təmin etmiş olur. 

 Azərbäycanda regionların sosial iqtisadi inkişafına dair Prezident Fərmanına 

(  2004-cü  il)'  uyğun  olaraq  elə  2004-cü  ilin  sonunda  və  2005-ci  ilin  əvvəlində  15 

min  hektara  yaxın  sahədə  yeni  üzümlüklər  salınmışdır.  Bu  üzümlüklər  yeni 

strukturlarda  salınacaq.  Strukturun  növündən  asılı  olaraq  yeni  üzümlüklərin  salınması 

müəyyən problemlərlə üzləşir. 

Respublikanın hər yerində üzüm bitkisinin çox qorxulu zərərvericisi olan fılloksera 

mövcuddur. Bu mövcudluqda üzümlüklər calaq və öz kökü üstündə olan əkin materiah 

ilə  salına  bilər.  Calaq  tingi  yalnız  xarici  ölkələrdən  əldə  etmək  mümkündür.  Buna 

imkanı olan sahibkarların sayı çox azdır. Deməli, yeni üzümlük salınmasında əsas əkin 

materialı  öz  kökü  üstündə  olan  bitkidir  (ting  və  yaxud  çubuq  ).  Sahibkar  bundan  da 

düzgün istifadə etməyi bacarmalıdır. 

Üzüm becərən strukturların hamısı ( xüsusilə fermerlər ) cərgə arası becərən traktor 

və alətlərə , eləcə də çiləyici və tozlayıcı aparatlara sahib deyildir. İcarə ilə onlarm əldə 

edilməsi bəzən üzümlüklərdəki cari işlərin vaxtı ilə uzlaşmır. 

Regionlarm  sosial  iqtisadi  inkişafına  dair  Prezident  Fərmanında  da  bu  məsələ 

dəqiqliklə qoyulmuşdur, yəni servis xidmətlərinin təşkili və canlandırılması məsələləri 

gündəmə gətirilir. 

Keçmişdə də, indi də üzümçülük üzrə başa bəla mütəxəssislər olmuş və indi də az 

deyildir.  Sahibkar  və  fermerlər,  eləcə  də  səhmdar  cəmiyyətləri  özləri  üçün  kamil 

üzümçü  mütəxəssis  seçməlidir.  Elə  də  ola  bilər  ki,  bir  neçə  təsərrüfat  birləşib  bir 

mütəxəssis  işlədə  bilər.  Mütəxəssisin  əmək  haqqı  onun  nəzəri  və  təcrübi  biliyinə, 

bunları  tətbiq  etmə  çevikliyinə  görə  müəyyən  edilməlidir.  Daha  doğrusu  üzümçü 

mütəxəssis öz fəaliyəti ilə müasir tələbata uyğun üzümlük salmalı, yüksək bilik nümayiş 

etdirərək  üzümlükdə  əl  əməyinin  azaldılmasına  nail  olmalı,  üzümlüuün  bar  verməyə 

salınmasını  tezləşdirməli,  yüksək  məhsuldar  və  uzun  ömürlü  üzümlük 

formalaşdırmalıdır. 

 

Söz  yox  ki,  bu  günkü  üzümçü  mütəxəssis  kənardan  məsləhət  almaq  imkanında 

deyildir.  O,  öz  biliyinə  əsaslanaraq  intensiv  və  super-intensiv  üzümlüklər  yaratmaq 

imkanına malik olmalıdır. 

Bir qədər də Sovet vaxtının mütəxəssislərindən deyək. Yaxşı mütəxəssis cəmiyyətə 

və  təsərrüfata  həmişə  gərəkdir.  Sovet  vaxtında  bu  yaxşı  mütəxəssisin  bir  psixoloji 

məqamını demək yerinə düşər. Bir qayda olaraq yaxşı mütəxəssis məğrur olur, sözünü 

təkidlə  və  inamla  deyir,  əksər  hallarda  bəd  əməllərdən  uzaq  olur  və  özünəməxsus 

yaradıcılıq pranlarını həyata keçirmək arzusu ilə yaşayır. Belə mütəxəssislərin bir qismi 

sovet  vaxtında  az  uğur  qazanmış,  bəzən  də  sıxışdırılıb  ittihamlara  məruz  qoyulub. 

Bunları bu vəziyyətə salan səriştəsiz, az savadlı, xəbis daxili aləmli və eqoist rəhbərlər 

olmuşdur.  Bəzən  belə  rəhbərləri  təsərrüfatm  uğurları  yox,  öz  kreslosunun  gələcəyi 

maraqlandırmışdır.  Belə  rəhbərlər  çalışıblar  ki,  mütəxəssislər  müti  olsun,  qeyri-

---

 

8 

təşəbbüskar olsun və gələcəyi perspektivli olmasın. 

İndi mütəxəssisə belə münasibət zəifləməkdədir. Hər bir sahibkar yaxşı mütəxəssis 

seçməyə çalışır ki, təsərrüfatın uğurları çox olsun. 

Yeni üzümlüklər şərab sortları becərmək və süfrə üzümçülüyü üzrə ixtisaslaşa bilər. 

Hər  iki  istiqamətin  özünə  məxsus  tərkib  hissələri  vardır.  Bu  tərkib  hissələri,  məsələn, 

şərabcılıq  istiqamətində  cərəz  və  kəmşirin  şərablar,  bərk  şərabla,  bərk  şərablar,  turş, 

kəmşirin  və  şampan  şərablarından  ibarət  ola  bilər.  Bu  tərkib  hissələrini  torpaq-iqlim 

şəraiti,  üzümün  sortları,  sahibkarın  istəyi  və  bazar  müəyyənləşdirir.  Süfrə 

üzümçülüyündə  yenə  də  torpaq-iqlim  şəraiti,  üzümün  sortları,  üzümün  yeyilmə 

yetişkənliyində və yaxud tam yetişkənliyində bazara çıxarılması,üzümün uzaq məsafəyə 

göndərilməsi  və  uzun  müddət  saxlanması  -  elementləri  müəyyən  edir.  Bu  məsələlərə 

elmi və təcrübi yanaşılmalıdır ki, üzümçülüyün müvəffəqiyyətləri çox olsun.  

Müasir üzümlüklərdə işləri elə təşkil etmək olar ki, seçmə tinglər əkməklə üzümlük 

2-ci ilində növbər, 3-cü ilində tam məhsula düşə bilər. 

Üzümlükdə əkiləcək əkin materialı etibarlı və inamlı əllərdən alınalıdır. Bu işdə ən 

böyük xəta sort qarışığı və qorxulu xəstəliklərdir. 

Azərbaycan  şəraitində  3-5  ha  üzümlüyə  sahib  fermerlər  çox  vaxt  texnika 

çatışmazlığı ilə üzləşir. Lazım olan texnikanı bir fermer əldə edə bilmir. Bu səbəbdən də 

üzümlükdə  işləri  lazımınca  görə  bilmir.  Artıq  vaxtdır  ki,  kiçik  torpaq  sahələri  olan 

fermerlər birləşib kooperasiyalar yaratsın. Hazırda bu məsələ üzrə fermer və sahibkarlar 

arasında  müzakirələr  gedir.  Fransada  üzümlüklərin  bir  qisminin  məhsulu  üzümyığan 

kombaynla  yığılır.  Ancaq  kombaynın  qiyməti  150-160  min  avrodur.  Bir  neçə  fermer 

birləşib bir kombayn alır və onu müştərək işlədirlər. 

---