Psixologiya 1
Yüklə 4,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
35
psixologiyanı öyrənmək sahəsindəki zərərli nəticələri barədə danıĢmağa məcbur olur. Onun 1936-cı ildə nəĢf etdirdiyi «UĢaqların əqli inkiĢafında zərərli nəzəriyyə» adlı məqaləsində pedalogiyanın metodoloji yararsızlığından, təhsilə, psixologiya və pedaqogika elminə vurduğu zərərdən bəhs olunurdu. 30-cu illərin ortalarında Azərbaycan psixologiya elminə gənc və istedadlı alimlər gəlir. Onların sırasından S. Hacıyev, M. Məhərrəmov, M. Abbasov və baĢqaları xüsusilə seçilirdilər. 1931-ci ildə Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Pedaqogika Ġnstitutu fəaliyyətə baĢlayır. Fərəhli haldır ki, institutun nəzdində pedologiya-psixologiya kabineti və laboratoriyası da fəaliyyət göstərir. Təlim-tərbiyə prosesi ilə bağlı aparılan tədqiqatlar psixologiya elminin inkiĢafında xüsusi yer tutur. Ġnstitutda yaradılan Ģöbəyə M.R. Abbasov baĢçılıq edir. Bu in- stitutda müxtəlif dövrlərdə F.Ə. Ġbrahimbəyov, A.O. Mako- velski, S. Hacıyev, M. Hacıyev, Z.M. Mehdizadə, Ə.K. Zəkuyev, M.C. Məhərrəmov, M.Ə. Həmzəyev, Ə.S.Bayramov, Ə.Ə. Əlizadə və baĢqa görkəmli alimlər çalıĢmıĢ, tədqiqat iĢləri aparmıĢlar. Hazırda institut Təhsil Problemləri Ġnstitutu adı ilə fəaliy- yət göstərir. Ġnstitutun psixologiya və yaĢ fiziologiyası Ģöbə- sində təhsilin müxtəlif sahələri üzrə tədqiqatlar aparılır. Respublikamızda psixologiya elminin inkiĢafında APRDƏĠ (hazırda Bakı Slavyan Universiteti), SSRĠ-nin 50 il- liyi adına APXDĠ (hazırda Azərbaycan Dillər Universiteti), KDPĠ (hazırda Gəncə Dövlət Pedaqoji Universiteti) və s. təhsil müəssisələri də özünəməxsus rol oynamıĢdır. 1946-cı ildə ÜĠK(b)P MK-nın xüsusi qərarı ilə 1947/48- ci tədris ilindən baĢlayaraq orta məktəblərin buraxılıĢ siniflərində məntiq və psixologiyanın tədris olunması ilə bağlı qərar qəbul olunur. Qərara uyğun olaraq 1947/48-ci tədris ilində Azərbaycan Dövlət Universitetində məntiq-psixologiya kafedrası yaradılır. Kafedraya rəhbərlik A.O. Makovelskiyə tapĢırılır. O, 1960-cı ilə qədər bu kafedraya rəhbərlik edir.
36
1960-cı ildən kafedra pedaqogika və psixologiya kafedrası adı ilə fəaliyyətini davam etdirir. 1960-1970-ci illərdə kafedraya M.C. Məhərrəmov, daha sonra professor Ə.S. Bayramov rəhbərlik edir. Hazırda kafedraya professor B.H. Əliyev rəhbərlik edir. M.C. Məhərrəmov (1909-1970) həm psixoloq kadrlarının hazırlanmasında, həm də psixologiya elminin inkiĢafında əvəz- siz xidmətlər göstərmiĢdir. O, 1931-1935-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Ġnstitutunun pedaqoji-psixoloji fakültəsini bitirmiĢdir. 1944-cü ildə ADU-nun aspiranturasına daxil olmuĢ və ömrünün sonuna- dək orada çalıĢmıĢdır. O, 1955-ci ildə «Orta məktəbdə psixolo- giyanın tədrisi üsullarına dair», 1960 və 1961-ci illərdə «Psi- xologiya oçerkləri», 1968-ci ildə «Psixologiya» əsərlərini yazır. 1964-cü ildə M.Məhərrəmovun redaktorluğu ilə nəĢr olunan «Psixologiya» dərsliyi mühüm bir hadisə idi. 50-ci illərdən baĢlayaraq Azərbaycanda psixologiya elmi- nin yeni bir inkiĢaf mərhələsi baĢlayır. Bu dövrdə A.K. Abdul- layev, ġ.S. Ağayev aspiranturada, Ə.S. Bayramov, Ə.Ə. Əliza- də, Ə.Ə. Qədirov, M.Ə. Həmzəyev və digərləri psixologiya fa- kültəsində təhsil almıĢdır. Ġ.Ə. Seyidov, K.S. Əbilov, M.S. Nəcəfov, M.Ə. Həm- zəyev, M.M. Hacıyev 50-ci illərdə namizədlik dissertasiyaları müdafiə edirlər. 1963-64-cü tədris ilində V.Ġ. Lenin adına APĠ-də psixolo- giya kafedrası yenidən müstəqil fəaliyyətə baĢlayır. 1963- 1975-ci illərdə kafedraya görkəmli psixoloq ġ.S. Ağayev rəhbərlik edir.
asılı olaraq görmə qavrayıĢının dinamikası» mövzusunda nami- zədlik, 1967-ci ildə isə «Əmək, tərbiyə və inkiĢaf» mövzu- sunda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmiĢdir. ġəxsiyyət psi- xologiyası, təlim psixologiyası, tərbiyə psixologiyası və s. sahələr üzrə tədqiqatlar aparmıĢ, dərsliklərin hazırlanmasında,
37
kadrların yetiĢməsində önəmli rol oynamıĢ professor ġ.S. Ağayev müəyyən müddət V.Ġ. Lenin adına APĠ-nin rektoru olmuĢdur. 1960-70-ci illərdə sovet psixologiya elmində bir inkiĢaf mərhələsi baĢladı. Psixologiyanın müxtəlif sahələri üzrə tədqi- qatlar geniĢləndi. Gənc və istedadlı psixoloqlar Ə.S. Bayramov, T.Ə. Mus- tafayev, C.A. Təhmasib, Ġ.A. Fərəcov, A.U. Məmmədov, Q.E. Əzimov, R.M. Rəsulov, M.ġ. Əbdülov və baĢqaları namizədlik dissertasiyaları müdafiə
etdilər. Bu
dissertasiyalar psixologiyanın bir çox sahələrini əhatə etsə də əsas diqqət yaĢ və pedaqoji psixologiyaya yönəldilmiĢdi. 60-cı illərin sonu – 70-ci illərin əvvəlləri Azərbaycan psixologiya elmi üçün daha məhsuldar olmuĢdur. Ə.S. Bayra- mov, M.Ə. Həmzəyev, M.S. Nəcəfov, Ə.Ə. Qədirov, Ə.Ə. Əli- zadə müxtəlif mövzularda doktorluq dissertasiyaları müdafiə etmiĢlər. Bundan sonra 20 il müddətində Azərbaycanda psixo- logiya üzrə doktorluq dissertasiyaları müdafiə olunmamıĢdır. Yalnız 90-cı illərin ortalarından baĢlayaraq yenidən respubli- kada doktorluq dissertasiyaları müdafiə olunmağa baĢladı. Ə.T. BaxĢəliyev, S.Ġ. Seyidov, B.H. Əliyev, Ġ.M. Novruzlu, R.Ġ.Əliyev, G.K.Məmmədova, Ġ.Ə.Məmmədova doktorluq dissertasiyaları müdafiə etdilər. Azərbaycanda psixologiya elminin inkiĢafında 1947-48- ci tədris ilindən 1954-55-ci tədris ilinədək Azərbaycan Dövlət Universitetində təĢkil olunmuĢ məntiq-psixologiya Ģöbəsinin müstəsna rolu olmuĢdur. Bu müddət ərzində 150-dən artıq yük- sək ixtisaslı psixoloq kadrı oranın məzunu olmuĢdur. Onların sırasından Ə.S. Bayramov, Ə.Ə. Əlizadə, Ə.Ə. Qədirov, M.S. Nəcəfov, Q.E. Əzimov, M.ġ. Əbilov kimi tanınmıĢ alimlər çıxmıĢlar. Məhz onların sayəsində Azərbaycan psixologiya el- mi mühüm inkiĢaf yolu keçmiĢdir. 1947-52-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Universitetinin məntiq-psixologiya Ģöbəsini bitirənlərdən biri də professor
Yüklə 4,67 Mb. Dostları ilə paylaş:
|