Psixologiya 1
Yüklə 4,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Səfərbəredici bacarıq və vərdiĢlər
- ĠnkiĢafetdirici bacarıq və vərdiĢlər
- Uşaqlara hüsn-rəğbət bəsləmək qabiliyyəti
575
həmin iĢ idarə olunan iĢə çevrilər. Məhz buna görə də müəllim təkcə müvafiq biliklərə malik olmamalı, həmin bilikləri Ģagirdlərə çatdırmağı, onlara aĢılamağı da bacarmalıdır. Bəs müəllim konkret olaraq hansı pedaqoji bacarıq və vərdiĢlərə yiyələnməlidir? Bu barədə müxtəlif mülahizələr, fikirlər mövcuddur. Biz həmin məsələni daha sistemli və konk- ret əks etdirən bir mülahizəni burada qeyd edirik. Professor A.Ġ.ġerbakov müəllimin yiyələnməli olduğu pedaqoji bacarıq və vərdiĢləri dörd qrupa bölür: 1) məlumatverici bacarıq və vərdiĢlər; 2) səfərbəredici bacarıq və vərdiĢlər; 3) inkiĢafetdirici bacarıq və vərdiĢlər; 4) istiqamətləndirici bacarıq və vərdiĢlər. Bu bacarıq və vərdiĢlərin mahiyyəti aĢağıdakı Ģəkildə xarakterizə olunur.
- elmi materialları didaktik yolla iĢləməklə tədris materialı Ģəklinə salmağı bacarmaq; - əsas didaktik vahidləri (anlayıĢ, bacarıq və inam) ayırmaq, onların təĢəkkülü və inkiĢafı yollarını iĢləyib hazırlamaq və Ģagirdlərin müvafiq bilik sisteminə daxil etmək; - müvafiq məktəb fənninə dair xarakterik metodlar siste- mini təkcə tətbiq etməklə kifayətlənməmək, eyni zamanda onları inkiĢaf etdirmək; - proqramlaĢdırılmıĢ təlim ünsürlərini tətbiq etmək; - Ģagirdlərin anlayacağı, məntiqi, aydın, qısa və ifadəli Ģəkildə danıĢmaq; - əks əlaqəni təmin etmək; - Ģagirdlərin muzeyə, təbiətə, istehsalata ekskursiyalarını təĢkil etmək, onları kənd təsərrüfatı əməyi ilə tanıĢ etmək, məĢğələləri tədris emalatxanalarında və tədris-təcrübə sahəsində aparmaq.
- Ģagirdlərin diqqətini səfərbərliyə almaq və onlarda
576
təlimə və əməyə davamlı maraqlar yaratmaq; onları oxumağa öyrətmək; onları öz iĢ yerini hazırlamağa, kitabla, alətlərlə iĢləməyə alıĢdırmaq; - Ģagirdlərə əldə etdikləri nəzəri bilikləri təcrübəyə tətbiq etmək bacarığı aĢılamaq; - kollektivin inkiĢafına rəhbərlik etmək, Ģagirdlərin kollektivdə öz güclərini düzgün tətbiq etmələrinə rəhbərliyi ba- carmaq; iĢləri dəqiq planlaĢdırmaq, ona nəzarət etmək və ob- yektiv olaraq qiymətləndirmək. ĠnkiĢafetdirici bacarıq və vərdiĢlər: - tədris prosesində müĢahidə metodundan və müxtəlif məktəb təcrübələrindən istifadə etmək; - bütün tədris metodlarını yaĢ fiziologiyası, psixologiya, pedaqogika və məktəb gigiyenasının müasir nailiyyət və məlumatları əsasında tətbiq etmək; - təlim və fikri iĢ sisteminin formalaĢması prosesində Ģagirdlərin əqli fəaliyyətini idarə etmək; - təlim prosesində Ģagirdlərdən müstəqil təfəkkür tələb edən problem situasiya yaratmaq; - Ģagirdlərə əvvəllər əldə etdikləri bilikləri tətbiq etməyi, müqayisə və müstəqil əqlinəticə, fəal idrak fəaliyyəti tələb edən suallar vermək.
- elmi dünyagörüĢü, təbiət və əməyə düzgün münasibəti təĢəkkül etdirmək; - Ģagirdlərdə tədris fəaliyyətinə və elmə, məhsuldar əməyə və cəmiyyətin tələblərinə, öz Ģəxsi istiqamət və imkanlarına uyğun peĢəyə davamlı maraq aĢılamaq; - Ģagirdlərin yüksək əxlaqi ideallar ruhunda humanist, es- tetik və ideya-siyasi tərbiyəsini həyata keçirmək. Müəllimin bu cür pedaqoji bacarıq və vərdiĢləri onun ümumi bacarıqları ilə birlikdə pedaqoji fəaliyyəti müvəf- fəqiyyətlə həyata keçirməsinə imkan verir. Bu cür bacarıq və
577
vərdiĢlər pedaqoji fəaliyyət prosesində formalaĢmaqla yanaĢı, həmin fəaliyyətin səmərəli təĢkilini təmin edir. Pedaqoji baca- rıq və vərdiĢlər qabiliyyət səviyyəsinə yüksəldikdə pedaqoji fəaliyyətin müvəffəqiyyətlə icrası üçün əsas amilə çevrilir. Müəllimin təlim və tərbiyə prosesində yüksək göstəricilər əldə etməsi onun pedaqoji qabiliyyətlərinin inkiĢafından asılıdır. Pedaqoji qabiliyyətlərin inkiĢafı müəllimin Ģəxsiyyətində pedaqoji fəaliyyəti müvəffəqiyyətlə icra etmək üçün zəruri olan fərdi psixi xassələrin formalaĢmasına səbəb olur. Bütün pedaqoji qabiliyyətləri Ģərti olaraq üç qrupda birləĢdirmək olar: şəxsi qabiliyyətlər, didaktik qabiliyyətlər, təşkilatı-kommunikativ qabiliyyətlər. 1. Şəxsi pedaqoji qabiliyyətlər dedikdə, adətən, Ģəxsiyyətin xarakterik əlamət və keyfiyyətləri ilə bağlı olan qabiliyyətlər nəzərdə tutulur. Buraya uşaqlara hüsn-rəğbət
bilmək) və həmiĢə dərs zamanı şagirdlərlə iş aparmaq üçün optimal psixi vəziyyət yarada bilmək qabiliyyətlərini aid etmək olar.
Uşaqlara hüsn-rəğbət bəsləmək qabiliyyəti pedaqoji qabiliyyətlərin strukturunda əsas “özəyi” təĢkil edir. Bu cür pe- daqoji qabiliyyətlər anlayıĢı altında uĢaqlara qarĢı ağıllı məhəbbət və onlara bağlılıq, onlara qarĢı xeyirxah münasibət, onlarla ünsiyyətdə olmaq və iĢləmək arzusu və cəhdi baĢa düĢülür. Bu cür pedaqoji qabiliyyətə malik olan müəllim uĢaqlarla pedaqoji ünsiyyətdən, qəribə uĢaq aləminə daxil ol- maqdan həzz alır, onlara qarĢı diqqətli, xeyirxah münasibət bəsləyir. Lakin bu münasibətlərin heç birinin ürəyiyum Ģaqlıq, güzəĢtə getmək, məsuliyyətsizlik səviyyəsinə enməsinə yol vermir. UĢaqlar həqiqi və ya süni münasibəti bir- birlərindən asanlıqla ayıra bilirlər. Onlar müəllimin özlərinə qarĢı həqiqi münasibətini hiss etdikdə eyni münasibətlə də ca- vab verirlər. Yüklə 4,67 Mb. Dostları ilə paylaş:
|