Psixologiya 1



Yüklə 4,67 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə186/197
tarix20.09.2017
ölçüsü4,67 Mb.
#647
1   ...   182   183   184   185   186   187   188   189   ...   197

 

 

 



608 

 

8.  Dərsdə  Ģagirdlərin  idrak  fəaliyyətlərinin  xarakteris-



tikası. 

Diqqət.  Dərsdə  Ģagirdlərin  diqqətini  təĢkil  etmək  üçün 

müəllimin ümumpsixoloji prinsiplərdən istifadə etməsi. Dərsdə 

diqqətin  təĢkili  priyomları:  müəllimin  zahiri  görkəmi,  mimika 

və  pantomimikası;  diqqətin  ritmi  və  tempi,  əyani  vasitələrin 

parlaqlığı və yeniliyi; müəllimin nitqinin emosional zənginliyi, 

obrazlılığı,  Ģərhin  ardıcıllığı  və  məntiqiliyi.  Dərsin  müxtəlif 

mərhələlərində  diqqətin  davamlılığının  təĢkili,  müəllimin 

Ģagirdlərdə diqqətin keçirilməsini təĢkil etməsi. 



QavrayıĢ.  Yeni  materialı  qavramağa  qarĢı  ustanovkanın 

yaradılması  priyomları.  ġagirdlərin  müĢahidə  aparmalarının 

təĢkili. 

Hafizə.  Əvvəl  mənimsənilmiĢ  biliklərin  fəallaĢdırılması 

priyomları.  ġagirdlərdə  hafizənin  bütün  tiplərinin  nəzərə 

alınması  və  onların  inkiĢafının  təmin  olunması.  Öyrənmənin 

səmərəli yollarından istifadə edilməsi. 



Təfəkkür.  ġagirdlərin  problem  situasiya  ilə  qaĢılaĢdı-

rılması.  Yeni  anlayıĢların  formalaĢdırılması  yolları.  Fikri  pro-

seslərin  dərsin  ayrı-ayrı  mərhələlərində  təĢkili.  Dərsdə  Ģagird-

lərin əqli keyfiyyətlərinin (təfəkkürün müstəqilliyi, tənqidiliyi, 

əqlin  dərinliyi,  çevikliyi  və  s.)  təzahürü  və  müəllimin  həmin 

keyfiyyətləri formalaĢdırmaq üçün istifadə etdiyi yollar. 



9.  Dərsdə  Ģagirdlərin  Ģəxsiyyətlərinin  ayrı-ayrı  cəhət-

lərinin təzahürünün xarakteristikası. 

ġagirdlərin  öz  yoldaĢlarının  cavablarına  və  müəllimin 

verdiyi  qiymətə  münasibətləri.  Müəllimin  öz  hərəkətləri  ilə 

Ģagirdlərdə  yeni  davranıĢ  motivi  yaradıb  yaratmaması.  Təlim 

prosesində  əqli,  iradi  və  s.  xassələrin  necə  formalaĢması. 

ġagirdlərin  davranıĢında  qüsurların  olub-olmaması.  Onların 

səbəbi. 

10.  Müəllimin  xarakteristikası.  Materialı  bilməsi.  Me-

todiki  ustalığı.  Pedaqoji  mərifəti.  Pedaqoji  ünsiyyətinin 

xüsusiyyətləri. Nitqi (tələffüzü, tempi, nitq mədəniyyəti, nitqi-



 

 

 



609 

 

nin obrazlılığı, emosionallığı). 



Ümumi nəticə.  Müəllim dərsdə Ģagirdlərin psixi fəaliy-

yətini idarə etməyi nə dərəcədə müvəffəqiyyətlə həyata keçirdi. 

 

VI.25.5. Pedaqoji kollektiv və ona rəhbərliyin 

bəzi psixoloji məsələləri 

 

Pedaqoji  kollektiv.  Gənclərin  təhsili  və  tərbiyəsi 

müəllim kollektivinin birgə yaradıcı əməyi deməkdir. Müəllim 

kollektivinin  yaxĢı  düĢünülmüĢ  və  möhkəmlənmiĢ  iĢ  sistemi 

onların  əxlaqi  fəaliyyətinin  müvəffəqiyyəti  üçün  əvəzolunmaz 

Ģərtdir. 

Müəllim  kollektivinin  iĢindəki  məqsədyönlülüyü  və 

mütəĢəkkillik  məktəb  iĢinin  nəticəsi  üçün  məsuliyyətlilik 

doğurur.  Vahid  pedaqoji  baxıĢın  olması  müəllim  kollektivi 

üçün ən mühüm keyfiyyətdir. 

Pedaqoji  kollektiv  özünün  fəaliyyətinin  məzmunu  ilə 

müəyyənləĢən  müəyyən  təĢkilati  struktura  malikdir.  Bu  struk-

tur  kollektiv  üzvlərinin  qarĢılıqlı  asılılıq,  qarĢılıqlı  nəzarət 

münasibətlərini  müəyyənləĢdirir.  Bu  struktur  dairəsində  peda-

qoji Ģura, fənn metodik birləĢmələri, sinif rəhbərləri və məktəb 

rəhbərləri fəaliyyət göstərir. 

Pedaqoji kollektivdə müvafiq əmək bölgüsü və koopera-

siya  mövcuddur.  Pedaqoji  əmək  eyni  sinifdə  iĢləyən  müxtəlif 

fənn müəllimləri arasında; müxtəlif siniflərdə eyni fənni aparan 

müəllimlər  arasında;  eyni  sinifdə  iĢləyən  müəllimlər  və  sinfin 

rəhbəri arasında; müxtəlif dərnəklərə, bölmələrə, cəmiyyətlərə, 

Ģagird klublarına rəhbərlik edən müəllimlər arasında; məktəbdə 

aparılan  tərbiyəvi  iĢin  müəyyən  sahəsi  və  ya  istiqamətinə  ca-

vabdeh olan müəllimlər arasında və s. bölünür. 

Pedaqoji  kollektivin  iĢinin  müvəffəqiyyəti  müəllimlərin 

əmək  kooperasiyasının  düzgün  təĢkilindən  asılıdır.  Bu  isə 




 

 

 



610 

 

müəllimlərdən birgə əməkdaĢlıq vərdiĢlərinə yiyələnməyi tələb 



edir. Həmin vərdiĢlərə müəllim pedaqoji kollektivdə yiyələnir. 

Müəllimlərin  qarĢılıqlı  münasibətləri  və  pedaqoji 

kollektivdə psixoloji iqlim. Pedaqoji kollektivdə müəllimlərin 

qarĢılıqlı  münasibətləri  onların  fəaliyyətlərinin  məqsəd  və 

məzmunu ilə müəyyən edilir və Ģərtlənir. Birgə fəaliyyət və ün-

siyyət prosesində pedaqoji kollektivdə bir neçə münasibət sis-

temi yaranır. Bunlar əsasən aĢağıdakılardan ibarətdir: rəsmi və 

qeyri-rəsmi münasibətlər. 

Öz fəaliyyətlərini təĢkil  etmək və həyata keçirmək üçün 

müəllimlər  arasında  yaranan  qarĢılıqlı  münasibəti  Ģərti  olaraq 

rəsmi  münasibət  adlandırmaq  olar.  Bu  cür  münasibətlərə 

müəllimlərin bir-biri ilə bu və ya digər Ģəkildə bağlı olduqları 

iĢgüzar münasibətləri, müəllimlərlə rəhbərlik arasında mövcud 

olan idarəetmə münasibətlərini aid etmək olar. 

Bununla  yanaĢı  olaraq  pedaqoji  kollektivdə  iki  qeyri-

rəsmi münasibət sistemi yaranır. 

Birincisi,  bütün  pedaqoji  kollektivi  əhatə  edən  ümumi 

Ģəxsiyyətlərarası  əxlaqi-psixoloji  münasibətlər,  ikincisi,  ayrı-

ayrı müəllimlər arasında qarĢılıqlı simpatiyaya əsaslanan seçici 

münasibətlər. 

Pedaqoji  kollektivin  fəaliyyətinin  səmərəliliyi  onun 

üzvlərinin bir çox cəhətdən vahidliyini tələb edir. Buraya kol-

lektiv  üzvlərinin  Ģagirdlərə  qarĢı  ustanovkası,  tərbiyənin 

məqsədini,  Ģagirdə  təsir  etmə  metodunu,  Ģagirdlərlə  qarĢılıqlı 

münasibət üslubunu və s. aid etmək olar. Əgər pedaqoji kollek-

tivin üzvləri arasında bu məsələlərdə vahidlik yoxdursa, vahid-

lik  prinsipi  pozulmuĢsa  kollektivdə  bir  sıra  xəstəliklərin 

(müəllimlər  arasında  münaqiĢə,  qısqanclıq,  paxıllıq  və  s.) 

yaranması baĢ verə bilər ki, bu da məktəbdə təlim-tərbiyə iĢinin 

müvəffəqiyyətinin aĢağı düĢməsinə, müəllimlərin əhvalına təsir 

göstərir. Burada pedaqoji kollektivdəki psixoloji iqlim mühüm 



Yüklə 4,67 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   182   183   184   185   186   187   188   189   ...   197




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə