41
xüsusi yer tutur. O, hələ 60-cı illərdən dərsliklərin hazırlanma-
sında yaxından iĢtirak edir. Professor Y.ġ.Kərimovla birlikdə
hazırladığı «Ġlk addımlar» dərs vəsaiti özünün psixoloji
məzmununa görə diqqəti cəlb edir.
1964-cü ildə nəĢr olunmuĢ «Psixologiya» dərsliyinin
müəlliflərindən biri də professor Ə.Ə.Əlizadədir. Professor
Ə.Ə.Əlizadə professor Ə.S.Bayramovla birlikdə çox səmərəli
fəaliyyət göstərmiĢ, Azərbaycan psixologiya elminin inkiĢafına
önəmli xidmət etmiĢlər. «Psixologiya» (1989), «Sosial psixolo-
giyanun aktual məsələləri» (1986), «Sosial psixologiya»
(1976), «Sosial psixologiya» (2003) və digər əsərlər onların
birgə fəaliyyətinin məhsuludur.
Ə.Ə.Əlizadənin yaradıcılığında ailə tərbiyəsi, ailə prob-
lemləri daha dolğun Ģəkildə araĢdırılmıĢdır. Professor A.N.Ab-
basovla birlikdə hazırladıqları «Ailə» dərsliyi pedaqoji
ictimaiyyət tərəfindən müstəsna xidməti olan əsər kimi qəbul
olundu.
Ə.Ə.Əlizadənin psixoloq kadrlarının hazırlanmasında da
əvəzsiz rolu olmuĢdur. Onun aspirant və dissertantları müxtəlif
istiqamətli mövzularda namizədlik dissertasiyaları müdafiə et-
miĢlər. Professor Ə.Ə.Əlizadə indi də fəaliyyətini uğurla da-
vam etdirir.
80-ci illərin ortalarından baĢlayaraq SSRĠ-də psixologi-
yanın praktik istiqamətdə inkiĢafına xüsusi yer ayrıldı. Təbii ki,
Azərbaycanda da bu istiqamətə diqqət yetirilməyə baĢlandı. 80-
ci illərin sonuna yaxın məktəbə psixoloji xidmət sahəsində fəa-
liyyətə baĢlandı. Aydındır ki, fəaliyyət üçün ixtisaslı psixoloq
kadrlarına ehtiyac yarandı. Ġlk dövrlər problem iĢləyən
müəllimlərin ixtisasdəyiĢməsi yolu ilə həll olundu.
Respublikamız müstəqillik qazandıqdan sonra yüksək ixtisaslı
psixoloq kadrlarının hazırlanması zərurəti yarandı.
90-cı illərin əvvəllərindən baĢlayaraq Bakı Dövlət
Universitetində, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetində,
Bakı Ali Pedaqoji Qızlar Seminariyasında (hazırda Bakı Qızlar
42
Universiteti)
psixologiya
fakültələri fəaliyyətə baĢladı.
GörülmüĢ iĢlər tədricən öz bəhrəsini verməyə baĢladı.
Ġndi Azərbaycanda həm elmi psixologiya, həm də praktik
psixologiya özünün inkiĢafının yeni bir mərhələsinə qədəm
qoyur.
20 ildən artıq bir müddətdə Azərbaycanda psixologiya
üzrə doktorluq dissertasiyası müdafiə olunmadı. 1996-cı ildə
Ərəstun Təriş oğlu Baxşəliyev «XX əsrdə Azərbaycanda psixo-
loji fikrin inkiĢafı» mövzusunda doktorluq dissertasiyası müda-
fiə etdi. Azərbaycanda psixologiya tarixi üzrə görkəmli mütə-
xəssis Ə.BaxĢəliyev 1973-cü ildə «Sovet Azərbaycanında
psixologiyanın inkiĢaf tarixindən» mövzusunda namizədlik
dissertasiyası müdafiə etmiĢdir.
Ə.BaxĢəliyev xüsusilə Azərbaycanda elmi psixologiyanın
təĢəkkül tapmasından sonrakı dövrün öyrənilməsinə diqqət
yetirmiĢ, təhlillər aparmıĢdır. O hazırda ADPU-da yaĢ və peda-
qoji psixologiya kafedrasına rəhbərlik edir.
Respublikamızın müstəqillik qazanmasıyla digər sahələr-
də olduğu kimi, elm və təhsil sahəsində də islahatlar aparılması
zərurəti yarandı. Bu isə psixologiya elmində də yeni
istiqamətli, praktik əhəmiyyət kəsb edən problemləri
aktuallaĢdırdı. Bu istiqamətdə ilk addım atan psixoloqların
sırasında ilk növbədə professor Səməd İsmayıl oğlu Seyidovun
adını qeyd etmək lazımdır. 1986-cı ildə Leninqrad Dövlət Un-
iversitetinin psixologiya fakültəsini bitirən S.Seyidov 1989-cu
ildə namizədlik, 1995-ci ildə isə doktorluq dissertasiyası
müdafiə edir.
Hazırda Azərbaycan Dillər Universitetinin rektorudur.
S.Ġ.Seyidov təĢkilati, ictimai iĢlərlə yanaĢı, Azərbaycan
Respublikası üçün yeni bir sahə olan menecment psixologiyası
üzrə aparılan ciddi tədqiqatların müəllifidir. Bununla yanaĢı, o,
kadr hazırlığı sahəsinə də önəmli yer verir. Onun rəhbərliyi ilə
namizədlik dissertasiyası müdafiə edən gənc alimlər də tədqi-
qatlarında daha çox menecment psixologiyası kimi vacib bir
43
sahəyə diqqət yetirirlər.
Azərbaycan psixologiya elminin 80-ci illərdən sonrakı
inkiĢafında Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir
üzvü, professor Bəxtiyar Həmzə oğlu Əliyevin özünəməxsus
yeri və rolu vardır. O, Moskva Dövlət Universitetini bitirmiĢ
azsaylı, yüksək ixtisaslı, peĢəkar psixoloqlardandır. O, ilk
növbədə, rus psixologiya elminin nailiyyətlərinə istinad etmək-
lə Azərbaycanda da yeni istiqamətli tədqiqatların aparılmasını
zəruri hesab edən və bu yöndə əməli fəaliyyət göstərən
psixoloqlardandır. 1983-cü ildə MDU-nu bitirdikdən sonra
Azərbaycan Dövlət Universitetində əmək fəaliyyətinə
baĢlamıĢ, 1989-cu ildə namizədlik dissertasiyası müdafiə
etmiĢdir. 1998-ci ildə doktorluq dissertasiyası müdafiə
etdikdən sonra daha ciddi Ģəkildə Azərbaycan psixologiya el-
minin inkiĢafına səy göstərmiĢdir.
B.H.Əliyev Azərbaycan elmi psixologiyası üçün çox əhə-
miyyətli olan, lakin nisbətən az iĢlənmiĢ sosial psixologiya
üzrə tədqiqatların aparılmasına, monoqrafiya və kitabların çap
olunmasına çalıĢır və bu sahədə Azərbaycan elminə
nailiyyətlər qazandırır. Onun hüquq psixologiyası sahəsindəki
tədqiqatları xüsusilə əhəmiyyətlidir.
B.H.Əliyev onlarla aspirant və dissertanta rəhbərlik
etmiĢdir. 2005-ci ilin iyun ayında isə B.H.Əliyevin rəhbərliyilə
G.K.Məmmədova «Psixologiya və bədii ədəbiyyatda Ģəxsiy-
yətin tipologiyası problemi» mövzusunda doktorluq disser-
tasiyası müdafiə etmiĢdir.
B.H.Əliyev eyni zamanda 1999-cu ildən nəĢr olunan
«Psixologiya jurnalı»nın baĢ redaktoru, Bakı Dövlət Univer-
sitetinin nəzdindəki psixologiya üzrə dissertasiya Ģurasının
sədri, psixologiya kafedrasının müdiridir.
2003-cü ildə Azərbaycan psixologiya elmində az
iĢlənmiĢ bir sahə üzrə – dərinlik psixologiyası üzrə doktorluq
dissertasiyası müdafiə edən İ.M. Novruzlu həm özünün
yaradıcılığında, həm də Azərbaycan psixologiya elmində uzun
Dostları ilə paylaş: |