Psixologiya 1
Yüklə 4,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- VI.26.2. Məktəbə psixoloji xidmətin prinsipləri və həyata keçirilmə mərhələləri
- 1.Sistemli məqsədəuyğunluq prinsipi.
- 2.Tamlıq prinsipi.
- 3.PeĢə-pedaqoji fəallıq prinsipi.
- 4.Kifayət qədər məhdudluq prinsipi.
- 5.QarĢılıqlı əlaqə prinsipi.
- 6.ĠnkiĢaf prinsipi.
621
bölünür. Qeyd etdiyimiz bu ümumi istiqamətlərlə yanaĢı məktəbə psixoloji xidmətin konkret məzmunu, praktik fəaliyyət sahələri, istiqamətləri də vardır.
622
VI.26.2. Məktəbə psixoloji xidmətin prinsipləri və həyata keçirilmə mərhələləri Məktəb ilkin sosial institut kimi, gənc nəsli həyata hazırlamalıdır. Həyat isə yalnız akademik biliklərdən ibarət deyildir. SosiallaĢma yalnız elmlərin əsası haqqında məlumatların verilməsi sayəsində həyata keçmir. Ġnsanın bir Ģəxsiyyət və fəaliyyətin subyekti kimi məktəbdə inkiĢafı aĢağıdakıların həyata keçirilməsini tələb edir: 1)intellektin inkiĢafı, 2)emosional sahənin inkiĢafı, 3)stresə qarĢı dözüm- lülüyün inkiĢafı, 4)özünə inamın inkiĢafı, 5)gerçək aləmə pozi- tiv münasibətin və baĢqalarını qəbul etmənin inkiĢafı, 6)müstəqilliyin, avtonomluğun inkiĢafı, 7)özünüaktuallaĢ- dırma, özünütəkmilləĢdirmə motivləĢməsinin inkiĢafı. Buraya özünüinkiĢaf motivləĢməsinin mühüm elementi kimi təlim motivləĢməsinin inkiĢafını da aid etmək olar. Bütövlükdə götürmüĢ olsaq, bütün bu ideyaları pozitiv pedaqogika və yaxud tərbiyə və təlimin humanistik
məktəb təcrübəsində praktik Ģəkildə həyata keçirilməsi məktəbdə psixoloji xidmətin nəticələrinin mühüm praktik tələblərə uyğun olması, həmin psixoloji xidmət fəaliyyətinin məktəbdə təlim və tərbiyənin səmərəliliyini əsaslı Ģəkildə yüksəltməsini təmin etmək üçün burada psixoloji xidmətin pe- daqoji prosesin real Ģəraitinə uyğun, sistemli əsasda aparılması zəruridir. Məktəbə psixoloji xidmətin təĢkilinin sistemli xarakter daĢıması üçün aĢağıdakı prinsiplərə əməl edilməsi tələb olunur: 1.Sistemli məqsədəuyğunluq prinsipi. Bu prinsipə görə məktəbdə psixoloji xidmətə daha ümumi olan «məktəb» siste- minin tərkib hissəsi kimi baxmaq lazımdır. Burada sistemyara- dan komponent məqsəd və nəticədən ibarətdir (məqsədə nail olmaq dərəcəsi kimi). «Məktəb» sistemində bu cür məqsəd (və
623
nəticə) Ģagird Ģəxsiyyətinin inkiĢafından ibarətdir. Həmin sis- temin tərkib hissəsi, o cümlədən psixoloji xidmət ümumi istiqaməti konkretləĢdirən özünün spesifik məqsədinə malik ola bilər.
tam sistem olan tədris müəssisəsinə istiqamətlənməli, yönəlməli, onu əhatə etməlidir. Bu o deməkdir ki, psixoloji xidmət məktəbdə oxuyan Ģagirdlərin tam əksəriyyətini (ən azı 70 %-ni) əhatə etməlidir.
məktəb müəllimləri məktəbə psixoloji xidmətin strukturunda, onun həyata keçirilməsində fəal rol oynamalıdırlar. Bu zaman müəllimin üzərinə Ģagirdlərlə fərdi psixoloji-pedaqoji iĢ (məsləhət, korreksiya, tərbiyəvi iĢ) aparmaq vəzifəsi düĢür. Bu prinsipin həyata keçirilməsi mahiyyət etibarilə klassik fərdi psixoloji məsləhət modeli olan «psixoloq-Ģagird» modelindən xüsusi model olan «psixoloq-müəllim-Ģagird» modelinə keçmək deməkdir. Bu modelin həyata keçirilməsi müəllimdən yüksək peĢəkarlıq tələb edir. 4.Kifayət qədər məhdudluq prinsipi. Bu prinsip diaq- nostik metodikanı seçməklə bağlıdır. Bu prinsipə görə konkret məktəbdə Ģagirdlərin bir Ģəxsiyyət kimi və tədris-idrak fəaliyyətinin subyekti kimi
öyrənilməsinin sistemi
yaradılmalıdır. SeçilmiĢ metodika vaxta qənaət nöqteyi- nəzərdən olduqca qısa olmalıdır. Bununla yanaĢı olaraq yaradılan metodik sistem kifayət qədər tam olmalıdır ki, Ģəxsiyyətin strukturunun bütün komponentlərinin: psixi proseslərin, emosional sahənin, Ģəxsiyyətin xassələrinin, motivləĢməsinin psixodiaqnostik tədqiqini həyata keçirməyə imkan versin.
müəllim və məktəb rəhbərlərinin fəaliyyəti təkcə onların fəallıq dərəcəsi ilə məhdudlaĢmamalıdır. Məktəb sisteminin ünsürləri kimi onların qarĢılıqlı əlaqəsinə də xüsusi yer verilməlidir.
624
komponentdir. Lakin müasir məktəb təcrübəsində «inkiĢaf» heç də həmiĢə kompleks vəzifə kimi anlaĢılmır. Burada çox vaxt əqli və Ģəxsiyyətin inkiĢafında disbalans özünü göstərir, birinciyə daha çox üstünlük verilir. Qeyd olunan prinsiplərə əməl edilməsi məktəbə psixoloji xidmətin səmərəli Ģəkildə həyata keçirilməsinə imkan yaradır. Bəs məktəbə psixoloji xidmət hansı mərhələlərdə həyata keçir?
Mövcud psixoloji ədəbiyyatda qeyd olunan prinsipləri əsas götürməklə məktəbdə psixoloji xidmətin aĢağıdakı mərhələlər üzrə həyata keçirilməsini məqsədəuyğun sayırlar. 1.Birinci mərhələ bir növ məktəbdə psixoloji xidmətin il- kin mərhələsi olub bunun düzgün həyata keçirilməsindən onun sonrakı davamı çox asılıdır. Ġlkin mərhələdə əvvəlcədən seçilmiĢ psixodiaqnostik metodların köməyi ilə imkan daxilində məktəbin bütün Ģagirdləri yoxlamadan keçiri- lir.Məktəb daxilində bu cür ekspres diaqnostikanın aparılmasını direktorun müavinlərindən biri təĢkil edir. 2.Psixodiaqnostika prosedurasının aparılması ilə bir vaxtda məktəbin müəllimləri üçün psixoloji-pedaqoji seminar- lar seriyası keçirilir. Adətən, 4-5 bu cür seminar keçirilir. Bu məĢğələlərin məqsədi müəllimləri aparılacaq iĢlərlə tanıĢ etmək, Ģagirdlərin hansı cəhətlərini öyrənməklə tanıĢlıq, meto- dikalarla tanıĢ olmaq, diaqnostikadan keçiriləcək keyfiyyət, xassə və proseslərin psixologiyasını qısaca nəzərdən keçirməkdən ibarət olur. 3.Diaqnostik iĢlər baĢa çatdıqdan sonra əldə edilmiĢ nəticələrin iĢlənməsi həyata keçirilir. Hər bir Ģagird haqqında məlumat sinfin xüsusi psixoloji xəritəsində qeyd olunur. Psix- oloji xəritələr adətən psixologiya kabinetində saxlanılır. 4.Əldə edilmiĢ nəticələr psixoloq tərəfindən təhlil edildikdən və yoxlanılan bütün siniflər üzrə psixoloji xəritələr doldurulduqdan sonra daha mühüm mərhələ – əldə edilmiĢ Yüklə 4,67 Mb. Dostları ilə paylaş:
|