Psixologiya 1



Yüklə 4,67 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə25/197
tarix20.09.2017
ölçüsü4,67 Mb.
#647
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   197

 

 

 



74 

 

Əksinə, Ģagird icra etdiyi mümarisələrin nəticəsi  ilə tanıĢ old-



duqda, səhvinin nədən ibarət olduğunu anladıqda  sonradan bu 

cür  səhvlərə  yol  verməməyə  çalıĢır,  deməli,  öz  fiziki  iĢinin 

gediĢini dərk etmək və izləmək imkanı əldə edir. 

Faktlara  müraciət  edək.  Psixoloqların  apardıqları  təc-

rübələrdən  birində

1

  yoxlananlara  gözüyumulu  müəyyən  uzun-



luqda (75 mm) xətt çəkmək tapĢırığı verilmiĢdir. Bu zaman üç 

qrupun hər birində o birilərindən fərqli Ģəraitdə iĢ aparılmıĢdır. 

Birinci  qrupda  olan  yoxlananlara  yerinə  yetirdikləri  iĢin 

düzgün  və  ya  səhv  olması  barədə  məlumat  verilməmiĢdir. 

Ġkinci  qrupda  yoxlananlara  hər  xətti  çəkdikcə  ümumi  Ģəkildə 

«düzdür»  və  ya  «səhvdir»  xəbərdarlığı  edilmiĢdir.  Üçüncü 

qrupda  yoxlananlara  çəkdiyi  xəttin  verilmiĢ  tapĢırıqdan  nə 

qədər  fərqləndiyi  bildirilmiĢdir.  Hər  üç  qrupda  yoxlanandar 

100  cəhd  etmiĢlər.  Nəticədə  qruplarda  düzgün  uzunluqdan 

fərqlənmə aĢagıdakı Ģəkildə olmuĢdur (millimetrlə). 

Variantlar 

Ġlk 30 


xəttdə 

Sonrakı 40 

xəttdə 

Axırıncı 30 



xəttdə 

Məlumat 


verilmədikdə 

 

19 



22 

20 


«Düzdür»  və  ya 

«səhvdir» xəbərdar-

lığı zamanı  

23 


 

16 


 

12 


 

Yayınma 


halının 

böyüklüyü 

bildi-

rildikdə 



 



 

 



Cədvəldəki  rəqəmlərdən  göründüyu  kimi,  yoxlananları 

xəttin  tapĢırıqdan  nə  qədər  fərqləndiyi  bildirilmiĢ  üçüncü 

qrupda çəkilmiĢ xəttlər tapĢırıga daha yaxın olmuĢdur. 

                                                 

1

 Психология. / под ред. А.А. Смирнова и др. – М. 1962. 




 

 

 



75 

 

Məktəbdə  Ģagirdlərlə  aparılmıĢ  iĢ  də  mümarisələrin 



nəticələri ilə tanıĢlıgın fəaliyyətin mənimsənilməsindəki rolunu 

bir daha təsdiq edir. 

Hər  birində  10  nəfər  olmaqla  iki  qrup  ĠV  sinif 

Ģagirdlərinə  eyni  orfoqrafik  və  durgu  iĢarəsi  qaydalarını  əhatə 

edən çalıĢma verilmiĢdir. Bu iĢi maksimum sürətlə və düzgün 

yerinə  yetirməli  olduqlarını  bildirilmiĢdir.  Bu  zaman 

qruplardan  birində  (A)  hər  bir  mümarisədən  sonra  buraxılmıĢ 

səhvlər  təhlil  olunmuĢ,  digər  qrupda  (B)  isə    bu  cür  iĢ 

aparılmamıĢdır. 

10  mümarisədən  sonra  A  qrupunda  bu  cür  təhlil 

aparılması  dayandırılmıĢ  və  Ģagirdlərə  mümarisəni  düz  və  ya 

səhv yerinə yetirmələri barədə heç bir məlumat verilməmiĢdir. 

B  qrupunda  isə  əksinə,  buraxılmıĢ  səhvlər  təhlil  olunmuĢdur. 

Nəticədə  A  qrupu  Ģagirdləri  B  qrupuna  nisbətən  yaxĢı  nəticə 

verdiyi halda, sonrakı 10 mümarisədə A qrupunun Ģagirdlərinin 

nəticələri pisləĢməyə, B qrupunda olan Ģagirdlərin nəticələri isə 

yaxĢılaĢmağa  baĢlamıĢdır.  Bunu  aĢagıdakı  diaqramdan  aydın 

görürük.  

Bütün  qeyd  olunanlar  mümarisələrin  nəticələri  ilə 

tanıĢlığın  fəaliyyətin  mənimsənilməsindəki  rolunu  bir  daha 

təsdiq edir.                                                                             

VərdiĢlərin  yaranması  zamanı  tətbiq  olunan  mümarisələrin 

məvəffəqiyyəti müsbət nəticələrin artmasında, səhvlərin azalmasında 

özünü  göstərir.  Lakin  müsbət  nəticələrin  yüksəlməsi  heç  də  bütün 

hallarda  rəvan,  yüksələn  xətlə  getmir.  Eyni  vəziyyətdə,  səviyyədə 

qala  bilir,  yüksələ  və  aĢağı  düĢə  bilir.    Hər  bir    təkrardan  sonra 

səhvlərin  azalması  da  eyni  səviyyədə,  rəvan  getmir.  Bu  baxımdan 

vərdiĢlərin  yaranması  prosesinin  qrafik  ifadəsini,  necə  deyərlər 

mümarisə əyrisini vermək olar. Sınaqların miqdarı üfiqi xətt (absis), 

iĢin  yoxlanan  əlaməti  isə  Ģaquli  xətt  (ordinat)  üzrə  qeyd  olunur. 

Qrafikdə  alınmıĢ  nöqtələri  birləĢdirən  xətt  mümarisə  əyrisi  və  ya 

öyrənmə  əyrisi  adlanır.  O,  formalaĢan  vərdiĢin  inkiĢaf  yolunu 

səciyyələndirir. Bunu aĢağıdakı sxemdən aydın görürük. 



 

 

 



76 

 

Mümarisələrin nəticələri ilə tanıĢlığın əhəmiyyətini 



göstərən diaqram 

 

 



 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

         1  2  3  4  5   6  7   8 9 10 111213 14151617 1819 

                         Mümarisələrin sayı 

           A qrupu 

           B qrupu  

ġəkil 3. 

 

 

25 



 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

20 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

15 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

10 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 



 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

0  1 

















10 

Mümarisələr 

ġəkil 4.    VərdiĢlərin yaranmasının mümarisə əyrisi: 

səhvlərin miqdarının azalması  (M.Ə.Həmzəyevə görə) 

                          

VərdiĢlərin  yaranmasının  digər  qanunauyğunluğu  onun 



tərəqqisi və tənəzzülündə özünü göstərə bilir. 

Hər hansı bir vərdiĢ hər hansı bir fəaliyyətə nə qədər çox, 

tez-tez  tətbiq olunarsa və həyatda təkrar edilərsə o bir o qədər 

Сящ


фл

яр

ин 



м

игд


ары

84 


80 

76 


72 

68 


64 

60 


56 

52      


М

вяф


фяги

ййя


т 

э

ю



стя

риъи


си 

(%

ля



)


Yüklə 4,67 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   197




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə