Psychologia Społeczna – serce I umysł

R.3. Dysonans poznawczy a potrzeba podtrzymywania samooceny

Dysonans poznawczy

Potrzeba wysokiej samooceny jest jednym z najważniejszych motywów. Wiąże się ze zjawiskiem dysonansu poznawczego.

DEF - Dysonans poznawczy - popęd spowodowany poczuciem dyskomfortu, pierwotnie definiowany jako konsekwencja utrzymywania dwóch lub więcej elementów poznawczych, następnie określany jako konsekwencja zaangażowania się w działanie, które jest sprzeczne z koncepcją siebie, jako osoby przyzwoitej i rozsądnej.

Dysonans – najprościej – niezgodność między el. poznawczymi.

Elementy poznawcze – myśli, uczucia, przekonania, lub wiedza.
Większe prawdopodobieństwo wystąpienia dysonansu, gdy dowiemy się czegoś, co zagraża naszemu wyobr. siebie.
Dysonans  napięcie  redukcja.
Sposoby redukowania :

1. 
   Zmiana zachowania
   
2. 
   Uzasadnienie – ZMIANA jednego z el. pozn, tak, aby był MNIEJ SPRZECZNY z zach
   
3. 
   Uzasadnienie – dodanie nowego el. pozn., ZGODNEGO z zachowanie,
   

Racjonalność  racjonalizacja. (uzasadnienie często nie jest racjonalne)
Eksperyment Jonesa i Kohler: (przeciwnicy i zwolennicy rasizmu poznali materiał zaw. wiarygodne i niewiarygodne argumenty za i przeciw rasizmowi).
Dysonans :

ja mądry VS głupie uzasadnienie mojego poglądu  nie zap. niewiarygodnych arg. za swoim pogl.

oni nie mają racji VS mądre uzasadnienie ich poglądu  nie zap. wiarygodnych arg. za przeciwnym pogl.

Najlepiej zapamiętują : wiarygodne za swoim i niewiarygodne za przeciwnym.

Dysonans podecyzyjny

1. 
   Przekonywanie innych o słuszności swojej decyzji
   
2. 
   Zniekształcanie sympatii i antypatii (zwiększanie dystansu między wybranym, a niewybranym)
   
3. 
   Im ważniejsza decyzja i bardziej nieodwołalna, tym dysonans większy
   

Technika niskiej piłki wykorzystuje to, że dysonans jest większy w przypadku (pozornej) „nieodwołalności decyzji”.

Podajesz komuś niską cenę, on już wszystko podpisuje, a wtedy mówisz mu, że się pomyliłeś i cena jest dużo wyższa. Często „nie chce mu się” rezygnować.

Uzasadnienia :

• 
  Zaangażowanie i wrażenie nieodwołalności (dysonans)
  
• 
  Antycypacja podniecającego wydarzenia (np. wyobraża sobie jak odjeżdża kupionym samochodem)
  
• 
  Cena nieznacznie wyższa, a formalności już rozpoczete
  

4. Decyzja o nieetycznym zachowaniu  zmiana sys. wartości, aby utrzymać samooc.

5. Uzasadnienie wysiłku – gry robisz coś, co okazuje się bez sensu :

dysonans : ja rozsądny VS robię głupotę.

Redukcja :

• 
  zmiana pojęcia Ja (nie jestem wcale taki rozsądny)
  
• 
  zwiększanie atrakcyjności efektów czynności (ale uwaga ! nie chodzi o przykre doświadczenia, tylko o WYSIŁEK : im większy wysiłek, aby coś odtrzymać, tym bardziej to cenimy).
  

Wnioski : Tylko dobrowolna terapia pomaga (przykład desensytyzacji).

Psychologia Niewystarczającego Uzasadnienia

• 
  Kłamstwo  uzasadnienie ZEWNĘTRZNE lub WEWNĘTRZNE .
  
• 
  U. zewnętrzne – wyjaśnienie jakie podaje osoba dla swojego dysonansowego zachowania, wskazuje na przyczynę, leżącą poza nią samą.
  
• 
  U. wewnętrzne – zmn. dysonansu, poprzez zmianę w sobie („powiedzieć znaczy uwierzyć”)
  
• 
  U. wew zjawisko obrony stanowiska niezgodnego z własną postawą.
  

Eksperyment ze studentami i z policją (A.R. Cohen) – im mniej dostają kasy, za napisanie pochlebnego eseju o policji, tym bardziej zaczynają ją lubić!

Niewystarczająca kara

Gdy :

SŁABA KARA I REZYGNACJA z zachowania karalnego (niedozwolonego)  dysonans  potrzeba zmniejszenia atrakcyjności zabronionej (odrzuconej) czynności, czyli POSZUKIWANIE UZASADNIENIA WEWNĘTRZNEGO !!!

Trwałość przekonywania samego siebie

eksperyment z dziećmi i z zabawkami

78% - gdy surowa kara za zabawę – łamie zakaz po 3 tygodniach

tylko 33% - gdy kara lekka za zabawę łamie zakaz po 3 tygodniach.

autoperswazja – długotrwała zmiana postawy, będąca konsekwencją prób usprawiedliwienia samego siebie [uzasadnienia wewnętrznego]

Następstwa dobrych i złych uczynków

Jeśli coś dla kogoś zrobimy, to zaczynamy go bardziej lubić (uz. wewn.).

Zaczynamy również nienawidzić tych, których skrzywdziliśmy ! (gdy to skrzywdzenie jest trudne, gdy jest np. bezbronna, i gdy nie ma okazji się odegrać)

Teoria podtrzymywania poczucia własnej wartości.

Istnieją 3 ważne czynniki warunkujące pojawienie się dysonansu w związkach międzyosobowych :

1. 
   jak wykonujemy zadania w por. z drugą osobą
   
2. 
   jak bliskie kontakty z nią utrzymujemy
   
3. 
   jakie znacznie ma dla definiowania naszego ja dane „zadanie”
   

Jeśli ważne i związek bliski i ktoś lepszy  dysonans.
Redukcja :

1. 
   Rozluźnienie stosunków z przyjacielem
   
2. 
   Pomniejszenie wagi „zadania”
   
3. 
   Próby doskonalenia się
   

Jeśli jakieś zadanie ważne to możemy też utrudniać sukcesy przyjaciołom, a pomagać obcym !!!

Teoria autoafirmacji : sugeruje, że ludzie redukują nap. wyw. dysonansem, stanowiące zagrożenie dla ich samooceny, przez potwierdzanie swoich kompetencji w dziedzinach nie związanych z zagrożeniem ! [nieistotnych]
Teoria samopotwierdzania : ludzie dążą nie tylko do pozytywnej samooceny, ale RÓWNIEŻ do zachowania swojej samooceny, a ściślej „potwierdzania swojego pojęcia Ja” (niezależnie czy jest ono pozytywne, czy negatywne). Tak więc tendencja da wchodzi w konflikt z tendencją do podwyższania pocz. własnej wart.
Pułapka racjonalizacji – na skutek podnoszenia własnej samooceny i ciągłej potrzeby redukcji dysonansu moglibyśmy wpaść w pułapkę racjonalizacji, popadając w zachowania niemoralne, wciąż to je racjonalizując. Nie dzieje się tak, co tłumaczy teoria autoafirmacji – odwołujemy się do swoich innych pozytywnych cech.