Q 88 Avtorlar: Tursunali Kuziyev, Sunnatulla Abdirasilov, Urinboy Nortoyev, Asqarali Sulaymanov Pikir bildiriwshiler



Yüklə 8,75 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə2/24
tarix15.10.2018
ölçüsü8,75 Mb.
#74214
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   24

7
su’wretlengen konturi’ bolsa, daq bolsa, qandayda bir  zatti’n’ ren’li 
silueti, tu’sli su’wreti boli’p  yesaplanadi’. I. Shishkinnin’ «Ayozli 
shimol», Sh. Abdurashidovti’n’ «Guljahon» atli’ shi’g’armalari’ solar  
qatari’na kiredi.
Ren’li su’wrette su’wretlew qurali’ si’pati’nda ren’li ha’m jaqti’li’q 
kontrastlari’nan da paydalani’ladi’. Bunday process ataqli’ xudoj-
nik A. Kuindjinin’ «Qayinzor» shi’g’armasi’nda daq keskin ashi’q 
ha’m toyg’i’n qatnaslar  arqali’ su’wretlengen. O’zbekistanli’ xudoj-
nikler  shi’g’armalari’nda da bunday su’wretlew qurallari’nda islengen 
jumi’slardi’ ko’riw mu’mkin, mi’sali’, A. Muminovti’n’ «Chorvoq 
kuylari», A. Mirzayevti’n’ «Poshkurtli chevarlar» ha’m basqalar.
Grafikada su’wretlew qurallari’
Su’wretlew wo’nerinin’ grafika tu’rinin’ de wo’zine ta’n 
su’wretlew-ko’rsetiw qurallari’ bar. Soni’n’ ishinde, su’wretlew si’zi’q 
(shtrix)  lardan duri’s ha’m wori’nli’ paydalani’wdi’ talap  yetedi. 
Wolar  wo’zinin’ tu’rlerine qaray tuwri’, qi’ya, iymek, tolqi’n ta’rizli, 
aralas boladi’.
A. Mirzayev. «Poshkurtli chevarlar»


8
Qi’tay  islew usi’li’
Shtrixlaw u’lgileri
Wolar  su’wretleni p  ati’rg’an buyi’mlardi’n’ tu’ri, konstruktiv  
du’zilisine qarap  qollani’ladi’. Mi’sali’, shardi’n’ jaqti’-saya bo’limin 
shtrixlaw qurali’nda woni’n’ ko’lemin su’wretlewde iymek si’zi’q 
(shtrix)  lardan paydalani’w usi’ni’s yetiledi, yag’ni’y su’wrettin’ tu’ri, 
ko’lemi ha’m obrazi’ni’n’ wo’zgesheligin ashi’p  beriw ushi’n shtrix 
tu’rleri ha’r  tu’rli jerde ha’r  qi’yli’ qollani’ladi’.
Grafikali’q shi’g’armalardi’n’ ta’sirliliginin’ su’wretlew 
imkaniyatlari’n asi’ri’w maqsetinde qag’azda tush  penen islew 
texnikasi’nan da paydalani’w mu’mkin. Su’wrette ko’rsetilgen 
Shardi’ shtrixlawda woqjay ta’rizli 
shtrixtan paydalani’w.
Shar  ta’rizli zatlardi’ shtrixlaw usi’li’
Shtrixlaw usi’li’


9
jumi’slarda sonday usi’l qollani’lg’an. Bul texnika qi’tayli’ xudojnikler  
arasi’nda uluwmalasqan.
Grafika shi’g’armasi’n jarati’wda shtrixlardan su’wretlew qurali’ 
si’pati’nda qollani’ladi’. Xudojnikler  grafikada shtrixlawdi’n’ ha’r  
tu’rli formalari’nan paydalani’ladi’. Bul shtrixlar  xudojniktin’ jumi’s 
usi’li’n belgilep  beredi. Mi’sali’, Xudojnik ta’repinen «An’ awlap  
«An’ awlap  woti’rg’an pi’shi’q» 
kompoziciyasi’.
P. Pikasso. «Ti’ni’shli’q kepteri»
Qi’ya  ta’rizli shtrixlaw tu’rleri
Shardi’ noqatlar  ja’rdeminde shtrixlaw
 Iynelik noqatli’ 
shtrixlar  menen su’wretlew


10
woti’rg’an pi’shi’q» kompoziciyasi’n jarati’wda shtrixlar  wori’nli’ 
qollang’ani’n ko’riwimiz mu’mkin. Xudojnik Pablo Pikassoni’n’ 
«Ti’ni’shli’q kepteri» atli’ shi’g’armasi’ da bug’an ayqi’n mi’sal bo-
ladi’.
Grafika shi’g’armasi’n jarati’wda qi’ya shtrixlar  su’wretlew qurali’ 
si’pati’nda paydalani’ladi’. Bul qi’ya shtrixlar  zatlardi’n’ fakturasi’n, 
qanday materialli’g’i’n belgilep  beredi. Mi’sali’, kesilgen ag’ashti’n’ 
su’wretin islewde shtrixlardan wori’nli’ qollani’lg’ani’n ko’riwimiz 
mu’mkin.
Terek. Tush
Natyurmort. Qa’lem
Ko’rinis Flomaster
M. Sodiqov. «Ovul»
L. Ibragimov. «Uzumzor»


11
Grafik shi’g’armalari’nda noqatlardan 
da su’wretlew-ko’rsetiw qurali’ si’pati’nda 
paydalani’ladi’.
Su’wretlew wo’neri shi’g’arma-
lari’ni’n’ su’wretlew ta’sirin asi’ri’w 
maqsetinde ha’r  tu’rli materiallardi’ 
qollani’w mu’mkin. Mi’sali’, su’wretler  
tush, qa’lem, flomasterde sheberlik penen 
su’wretlengen.
Grafika mazmuni’ ha’m du’zilisi 
boyi’nsha ren’li su’wretke jaqi’n, bi-
r a q   w o ’ z i n i n ’   w a z i ’ y p a s i ’   h a ’ m 
imkaniyatlari’na iye. Grafikani’n’ ren’li 
su’wretten  ayi’rmashi’li’g’i’ sonda, 
tiykarg’i’ su’wretlew usi’li’ tek birdey 
tu’stegi su’wretler  (yag’ni’y, si’zi’q, jaqti’-saya); wondag’i’ ren’nin’ 
worni’ sali’sti’rmali’ shegaralang’ani’nda boli’p  tabi’ladi’.
Grafikali’q xudojnikler  M. Kagarov, Q. Basharov, M. So-
diqov, A. Bobrov, F. Qambarova, G’. Baymatov, G. Sultanovlardi’n’ 
do’retpelerin sanap  wo’tiw mu’mkin.
Su’wretlew wo’nerinin’ su’wretlew qurallari’ woni’n’ tu’rlerine 
qarap  ha’r  tu’rli boladi’. Mi’sali’, ren’li su’wrette tiykarg’i’ qural 
si’pati’nda ren’ a’hmiyetli rol woynasa, grafikada si’zi’q, aq-qara 
ren’ler  kontrasti’, mu’sinshilikte ko’lem, a’meliy ko’rkem-wo’nerinde 
bolsa ritm, simmetriya forma ha’m ren’nen tiykarg’i’ su’wretlew qura-
li’ si’pati’nda paydalani’ladi’. Wolardi’n’ barli’g’i’ ushi’n ta’n bolg’an 
tiykarg’i’ qural bar. Bul kompoziciyasi’ boli’p  tabi’ladi’.
Kompoziciyada, yen’ a’hmiyetlisi, shi’g’armani’n’ kompoziciyali’q 
sheshimi, mazmunli’li’g’i’, su’wretlew qurallari’nan duri’s ha’m 
wori’nli’ paydalani’wi’ yesaplanadi’.
Mu’sinshilikte su’wretlew qurallari’
Mu’sinshilik shi’g’armasi’n jarati’wda tiykarg’i’ su’wretlew qura-
li’ si’pati’nda ko’lem, plastika, material, fakturadan paydalani’ladi’. 
J. Umarbekov. «Bobur»


12
Mu’sinshilikte tiykarg’i’ su’wretlew qurali’ woni’n’ ko’lemi 
boli’p  yesaplanadi’. Wol ha’r  ta’repten ko’rinedi. Mu’sinshilikte 
su’wretlenetug’i’n tiykarg’i’ obyekt — adam. Wol insandag’i’ 
qaharmanli’qti’, go’zzali’qti’; ulli’li’qti’ sa’wlelendiredi ha’m 
ma’n’gilestiredi. Mu’sinshi qanday materialda islewin woylang’an 
ideya ha’m obrazg’a say tu’rde tan’laydi’: Bul jumi’sta tosattan bol-
maydi’, sebebi bir  jumi’s — ag’ashtan,  yekinshisi — mramor   tastan, 
u’shinshi — bronzadan  islenedi.
Mi’sali’, bronza materiali’ ko’birek mayda bo’limler; ag’ash  bol-
sa, na’ziklik wo’zgesheligi, mramor—shi’n kewillilik,  tas — obrazli’ 
uluwmalasti’ri’p  islew imkaniyati’n beredi. A’lbette, shi’g’arma birden 
I. Jabborov. Amir  Temur  mu’sini. 
Samarqand
J. Mirtojiyev. Shayi’r  G’afur  G’ulam 
mu’sini. Tashkent


Yüklə 8,75 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   24




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə