Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı tərəfindən
veksellərin yenidən uçotu haqqında müvəqqəti
Q A Y D A L A R
(15.04.2010-cu il tarixli dəyişikliklərlə)
Bu
Qaydalar
Azərbaycan
Respublikasının
Mülki
Məcəlləsinə,
«Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı haqqında», «Banklar və bank
fəaliyyəti haqqında» Azərbaycan Respublikası qanunlarına, Azərbaycan
Respublikası Prezidenti yanında Qiymətli kağızlar üzrə Dövlət Komitəsi (irəlidə
– QKDK) haqqında Əsasnaməyə və Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
yanında Qiymətli kağızlar üzrə Dövlət Komitəsi tərəfindən təsdiq edilmiş
«Azərbaycan Respublikasında veksel dövriyyəsi haqqında» Əsasnaməyə (irəlidə
- Əsasnamə) uyğun olaraq Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı (irəlidə –
Mərkəzi Bank) tərəfindən sadə veksellərin (irəlidə - veksellər) yenidən uçota
alınmasını tənzimləyir.
1.
Ümumi müddəalar
1.1.
Mərkəzi Bank veksellərin yenidən uçotunu yeritdiyi pul-kredit
siyasətinin məqsədlərinə müvafiq surətdə kredit əməliyyatlarının bir
növü kimi həyata keçirir və aparılan əməliyyatların həcmini müstəqil
surətdə müəyyənləşdirir.
1.2. Mərkəzi Bank rəsmi uçot (diskont) dərəcəsini pul bazarının ümumi
vəziyyətindən, kreditlər üzrə tələb və təklifdən asılı olaraq
müəyyənləşdirir. Mərkəzi Bank uçot (diskont) siyasətini dövlətin pul-
kredit siyasəti çərçivəsində bankların uçot (diskont) dərəcələrinə təsir
göstərmək üçün həyata keçirir.
1.3.
Mərkəzi Bank kommersiya banklarından uçota alınmış vekselləri
yenidən uçota geri almaq şərtilə alır.
1.4.
Bu Qaydaların məqsədləri üçün aşağıdakı anlayışlardan istifadə olunur:
1.4.1. Veksel - qanunvericiliyə görə təsdiq olunmuş formada dəqiq tərtib
olunmuş, öhdəliyin vaxtı bitdikdən sonra sahibinə (vekselsaxlayana)
«Təsdiq edilmişdir»
Azərbaycan Respublikasının
Prezidenti yanında Qiymətli Kağızlar
üzrə Dövlət Komitəsi
əmr№ 01/10-232
«26» avqust 2002-ci il
«Təsdiq edilmişdir»
Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı
İdarə Heyətinin 2002-ci il «16» avqust tarixli
qərarı ilə protokol№18
«16» avqust 2002-ci il
________________H.Babayev
____________________E.Rüstəmov
2
vekseldə göstərilmiş məbləğin vekselverəndən, borcludan və ya veksel
məbləğini ödəməyi üzərinə götürən şəxsdən həmin məbləği şərtsiz tələb
etmək hüququ verən, yazılı borc öhdəliyini əks etdirən qiymətli
kağızdır;
1.4.2. Sadə veksel - vekselverənin, vekseldə göstərilmiş pul məbləğini tələb
edildikə və ya müəyyən edilmiş digər bir vaxtda vekselsaxlayana şərtsiz
ödəyəcəyi barədə öhdəliyini ifadə edən qiymətli kağızdır;
1.4.3. Veksellərin yenidən uçotu - vekselin uçotunu aparan bankdan uçota
aldığı vekselləri ödəniş tarixindən əvvəl Mərkəzi Bank tərəfindən
vekselin məbləğini diskontla ödəməklə alınmasıdır;
1.4.4. Veksel verən (emitent) – Azərbaycan Respublikasının rezidenti olan və
veksel buraxan müəsissə və təşkilatlar;
1.4.5. Uçot aparan bank – Mərkəzi Bankın müəyyən etdiyi məcburi iqtisadi
normativlərə əməl edən və QKDK–da uçot təşkilatı kimi qeydiyyatdan
keçmiş müvvəkil bankdır. Uçot aparan bank domisiliyant vəzifəsini
yerinə yetirir;
1.4.6. Veksel məbləği (vekselin nominalı)- vekselin üzərində yazılmış və
ödənilməli olan məbləğ;
1.4.7. Diskont – veksellərin uçotu zamanı Mərkəzi Bank tərəfindən alınan
məbləğdir;
1.4.8. İndossament –
vekseldən irəli gələn bütün hüquqları sonuncu
vekselsaxlayandan növbəti saxlayana ötürən vekseldə aparılan ötürücü
yazıdır;
1.4.9. İndossant – vekseldə ötürücü yazını (indossamenti) yazan şəxsdir;
1.4.10. İndossat – - ötürücü yazı (indossament) əsasında veksel ötürülən şəxs ;
1.4.11. Allonj – vekseldə qeydlərin yazılması üçün yer olmadıqda üzərində
yazılar yazmaq, avalları, akseptləri və sairəni rəsmiləşdirmək üçün
vekselə əlavə edilmiş kağız vərəqidir;
1.4.12. Aval -
vəkseli imzalamış şəxsin və ya veksel üzrə öhdəlik daşıyan digər
şəxslərin öhdəliklərini yerinə yetirməsinə görə məsuliyyəti öz üzərinə
götürən şəxsin veksel zəmanətidir;
1.4.13. Domisiliyasiya - veksel üzrə hər hansı bir üçüncü tərəfin ödəyici təyin
olunmasıdır;
1.4.14. Vekselin protesti -
akseptdən və ya ödəmədən imtina faktlarının
səlahiyyətli dövlət orqanı (notarius) tərəfindən rəsmi təsdiq edilməsidir;
1.5.
Mərkəzi Bank vekselləri yenidən uçota qəbul etdikdə veksel
məbləğindən Mərkəzi Bankın rəsmi uçot (diskont) dərəcəsinə uyğun
3
olaraq müəyyən diskont tutulur. Tutulan diskontun məbləği aşağıdakı
düstüra əsasən hesablanır.
100
360
F
T
K
D
burada:
D – veksel məbləğindən tutulan diskontun məbləği;
K – vekselin məbləği;
T – vekselin yenidən uçotu tarixindən onun ödənilmə
tarixinə qədər olan müddət;
F – Mərkəzi Bankın rəsmi uçot dərəcəsi.
2.
Veksellərin yenidən uçot proseduru
2.1. Veksellərin yenidən uçota alınması veksellərin yenidən uçotu haqqında
Mərkəzi Bank və uçot aparan bank arasında yazılı şəkildə bağlanmış
müqavilə əsasında aparılır. (Əlavə №1).
2.2. Vekseli yenidən uçota təqdim etmək istəyən uçot aparan bank
aşağıdakılardan ibarət sənədlər zərfini Mərkəzi Banka təqdim edir:
2.2.1. vekselin yenidən uçota qəbul edilməsi üçün ərizə (əlavə № 2);
2.2.2. vekselin əsli (allonj varsa, onunla birlikdə);
2.2.3. veksel verənin son iki ilin maliyyə hesabatı sənədlərini;
2.2.4. veksellərin dövlət reyestrindən çıxarış.
2.3. Sənədləri qəbul edərkən Mərkəzi Bankın müvəkkil bölməsinin
veksellərin yenidən uçotu üçün məsul olan işçisi (irəlidə – məsul işçi)
sənədlərin qəbulunun qeydiyyatı jurnalını doldurur (əlavə №3).
2.4. Mərkəzi Bank tərəfindən yenidən uçota qəbul olunan veksellərin
məzmunu qarşısında qoyulan tələblər bu Qaydaların 3-cü fəsilində
müəyyən edilir.
2.5. Vekselin yenidən uçota alınması və ya onu yenidən uçota almaqdan
imtina edilməsi haqqında qərar Mərkəzi Bank tərəfindən siyahısı bu
Qaydalarda müəyyən edilmiş sənədlərin tam zərfi alındığı gündən
başlayaraq 5 iş günü ərzində qəbul olunur.
2.6. Mərkəzi Bank vekselin yenidən uçota qəbul edilməsi və ya imtina
haqqında qərar qəbul etdikdə banka məlumat verir.
2.7. Vekselin yenidən uçota qəbul olunması məsələsi müsbət həll edildikdə
bank Mərkəzi Bankın xeyrinə indossamenti rəsmiləşdirir və vekseli
məsul şəxsə təqdim edir. Mərkəzi Bankın xeyrinə edilən indossamentdə
4
indossantı veksel üzrə ödəniş məsuliyyətindən azad edən şərtlərin daxil
edilməsinə icazə verilmir.
2.8. Mərkəzi Bankın xeyrinə indossamenti rəsmiləşdirmək səlahiyyətlərinə
yalnız uçot aparan bankın İdarə Heyətinin sədri malikdir.
2.9. Mərkəzi Bankın xeyrinə indossamenti olan vekselin əslini aldıqdan sonra
Mərkəzi Bank növbəti iş günündən gec olmayaraq diskontu, poçt
xərclərini və digər xərcləri çıxmaqla vekselin məbləğini bankın xeyrinə
köçürür.
2.10. Mərkəzi Bank və uçot aparan bank arasında bağlanmış müqaviləyə
əsasən vekseli yenidən uçota təqdim etmiş bank həmin vekselin ödəniş
tarixinə iki iş günü qalmış veksel məbləğini Mərkəzi Banka ödəməlidir.
3.
Yenidən uçota qəbul edilən veksellər üzrə qoyulan tələblər
3.1. Mərkəzi Bank tərəfindən yenidən uçota qəbul edilən veksellər aşağıdakı
tələblərə cavab verməlidir:
3.1.1. veksellərin ödəniş müddəti bir aydan az və bir ildən çox olmamalıdır;
3.1.2. veksel məbləği Azərbaycan manatında göstərilməlidir və Azərbaycan
dilində tərtib olunmalıdır;
3.1.3. veksellərin emitentləri sabit maliyyə vəziyyətinə malik olan Azərbaycan
Respublikasının rezidentləri olmalıdırlar;
3.1.4. veksel üzrə ödəniş müddəti müəyyən bir gün göstərilməlidir. «Təqdim
edilən kimi», «Təqdim olunduqdan sonra müəyyən vaxt ərzində»,
«Tərtib olunduqdan sonra müəyyən vaxt ərzində» müddətləri ilə
veksellər yenidən uçota qəbul olunmur;
3.1.5. vekseldə faizlərin hesablanması barədə şərt olmamalıdır;
3.1.6. ödəniş yeri kimi vekselin uçotunu aparmış kommersiya bankı
göstərilməlidir (domisiliyasiya haqqında qeyd). Vekseldə «ödəniş
_____________ ünvanında yerləşən ( uçot aparan bankın adı)
aparılsın» göstərişi domisiliyasiya haqqında qeydidir ;
3.1.7. vekseldə hər hansı məhdudlaşdırıcı qeyd olmamalıdır;
3.1.8. vekselin əsli olmalıdır. Surətlər yenidən uçota qəbul olunmur;
3.1.9. veksellər
QKDK
tərəfindən
təsdiq
edilmiş
«Azərbaycan
Respublikasında veksel dövriyyəsi haqqında» Əsasnamənin (irəlidə -
Əsasnamə) tələblərinə uyğun olaraq müvafiq qaydada çap olunmalı və
dövlət reyestrinə salınmalıdır.
3.2. Mərkəzi Bank uçot aparan bank qarşısında yenidən uçota təqdim edilən
vekselin başqa bir kommersiya bankı tərəfindən avallaşdırılması haqqında
şərti qoya bilər.
5
3.3. Mərkəzi Bank aşağıdakı hallarda bankın veksellərini yenidən uçota qəbul
etməkdən imtina edə bilər:
3.3.1. veksel üzrə ödəniş tarixinə qalan müddət bir aydan az olduqda;
3.3.2. vekselin məzmunundan onun ödəniş yeri, veksel üzrə vəzifə daşıyan
şəxslərin ödəmə qabiliyyəti barədə birmənalı nəticə çıxarmaq mümkün
olmadıqda, yaxud vekselin mətnində veksel üzrə hüquqların həyata
keçirilməsinə imkan verməyən başqa nöqsanlar olduqda;
3.3.3. veksel bu Qaydaların 3.1. bəndində göstərilən tələblərinə cavab
vermədikdə.
4.
Yenidən uçota qəbul olunmuş veksellərin qeydiyyatı
4.1.
Mərkəzi Bank yenidən uçota qəbul olunmuş veksellərin qeydiyyatı üçün
xüsusi nəzarət kitabı aparır. Nəzarət kitabında hər müştəri üzrə yenidən
uçota qəbul olunmuş veksellərin sayı, məbləği və valyutası, həmin
veksel üzrə ödəyici və ödəyici tərəfindən ödənilmiş veksellərin miqdarı
qeyd olunur.
4.2.
Mərkəzi Bankın kredit portfelində veksellər aşağıdakı meyarlar üzrə
təsnifləşdirilir:
indossant (ad və lazımi rekvizitlər);
vekselin ödəyicisi;
ödəniş yeri;
ödəniş müddətləri (aylar və günlər);
digər lazımi parametrlər.
5.
Veksellərin yenidən uçotu əməliyyatları haqqında informasiyaların
yayılması
5.1. Mərkəzi Bank veksellərin yenidən uçotu əməliyyatları, o cümlədən
yenidən uçot dərəcəsi haqqında məlumatları kütləvi informasiya
vasitələri, internet şəbəkəsi və özünün informasiya bülletenləri vasitəsilə
yayır.
6.
Yekun müddəalar
6.1.
Bu Qaydalar QKDK tərəfindən razılaşdırıldığı gündən qüvvəyə minir.
6
Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı İdarə
Heyətinin 2002-ci il «____» ________ tarixli
qərarı ilə təsdiq edilmiş (protokol № ______) və
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında
Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsi
tərəfindən 2002-ci il «____» ________ tarixində
təsdiq edilmiş (əmr № ___)
«Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı
tərəfindən veksellərin yenidən uçotu haqqında müvəqqəti
Qaydaları»na
Əlavə № 1
Veksellərin yenidən uçota alınması haqqında
Müqavilə
Bakı şəhəri
«__» «_________» 200_- ci il
«Azərbaycan
Respublikasının
Mərkəzi
Bankı
haqqında»
Azərbaycan
Respublikası Qanunu əsasında fəaliyyət göstərən Azərbaycan Respublikasının
Mərkəzi Bankı (irəlidə- «Mərkəzi Bank»), İdarə Heyətinin üzvü, Baş
Direktor______________________________şəxsində
bir
tərəfdən
və
Nizamnamə əsasında fəaliyyət göstərən (bankın adı, irəlidə-«Bank»), İdarə
Heyəti Sədri ______________________________şəxsində, digər tərəfdən
(irəlidə-«tərəflər») aşagıdaki şərtlərlə bu Müqaviləni bağladılar.
1. Ümumi müddəalar.
Bu Müqavilənin məqsədləri üçün aşağıdakı anlayışlar istifadə olunur:
veksellərin yenidən uçotu - vekselin uçotunu aparan bankdan uçota
aldığı vekselləri ödəniş tarixindən əvvəl Mərkəzi Bank tərəfindən
vekselin məbləğini diskontla ödəməklə alınmasıdır;
diskont
-
veksellərin uçotu zamanı Mərkəzi Bank tərəfindən alınan
məbləğdir;
vekselin qiyməti - diskontu çıxmaqla vekselin məbləği;
vekselin məbləği - vekselin üzərində yazılmış və ödənilməli olan
məbləğ;
vekselin protesti - akseptdən və ya ödəmədən imtina faktlarının
səlahiyyətli dövlət orqanı (notarius) tərəfindən rəsmi təsdiq
edilməsidir;
indossament - vekseldən irəli gələn bütün hüquqları sonuncu
vekselsaxlayandan növbəti saxlayana ötürən vekseldə aparılan ötürücü
yazıdır;
7
2. Müqavilənin predmeti
2.1. Bu Müqavilənin qüvvədə olduğu müddətdə Mərkəzi Bank Bankın
_________ qeydiyyat nömrəli veksellərini yenidən uçota geri satın
alma şərtilə alır. Bu əməliyyat zamanı Bank vekselləri Mərkəzi Banka
vekselin qiyməti ilə satır və həmin vekselləri vekselin məbləği
həcmində geri satın almağı öhdəsinə götürür.
2.2. Mərkəzi Bank Bankın veksellərini «__» _________ il tarixindən
etibarən ___ gün müddətinə ____________manat məbləğində alır.
2.3. Bank «_» ______ il tarixdə vekselləri tam məbləğdə ödəməklə onları
geri almağı öhdəsinə götürür.
3. Tərəflərin hüquq və öhdəlikləri
3.1. Mərkəzi Bankın xeyrinə indossamenti olan vekselin əslini aldıqdan
sonra Mərkəzi Bank növbəti iş günündən gec olmayaraq diskontu
çıxmaqla vekselin məbləğini Bankın müxbir hesabına köçürür.
3.2. Mərkəzi Bank yenidən uçota alınmış vekselin ödəmə vaxtı çatdıqda
ilknövbəli ödənişlər aparıldıqdan sonra veksel məbləğinə bərabər
vəsaiti həmin vekseli uçota almış Bankın müxbir hesabından qeyd-
şərtsiz qaydada silmək hüququna malikdir.
3.3. Veksellərin məbləği ödənildikdən sonra veksellərin əsli Mərkəzi Bank
tərəfindən Banka qaytarılır.
3.4. Geri satın alma tarixinə Bankın veksel məbləğini ödəmək üçün
Mərkəzi Bankdakı müxbir hesabında yetərli vəsait olmadığı halda
Mərkəzi Bank tərəfindən veksel üzrə veksel verənə tələblər təqdim
etmək yolu ilə vekseldən protest verilir.
3.5. Bank vekseli geri alma vaxtından əvvəl almaq hüququna malikdir.
Veksellərin vaxtından əvvəl geri alınması Bankın təşəbbüsülə
keçirildiyi halda Mərkəzi Bank Banka bu zaman heç bir diskont
ödəmir.
4. Müqavilənin qüvvədə olduğu müddət
4.1. Müqavilə tərəflər onu imzaladığı gündən qüvvəyə minir.
4.2. Müqavilə tərəflər bir-birinin qarşısında Müqavilə qüvvədə olduğu
müddət ərzində yaranan öhdəlikləri icra etdiyi təqdirdə xitam verilmiş
hesab olunur.
8
4.3. Müqavilə iki nüsxədə tərtib olunur və tərəflərin hər birində onun bir
nüsxəsi saxlanılır.
5. Mübahisələrin həlli
5.1. Bu Müqavilənin icrası zamanı fikir ayrılıqları çıxdıqda tərəflər onların
aradan qaldırılması üçün bütün zəruri tədbirləri görməyi öhdələrinə
götürürlər.
5.2. Tərəflərin qarşılıqlı razılığını əldə etmək mümkün olmadıqda
mübahisələrə məhkəmədə qanunla müəyyən edilmiş qaydada baxılır.
6. Tərəflərin hüquqi ünvanları
Mərkəzi Bank
Bank
Azərbaycan Respublikası
Mərkəzi Bankı
_____________________________
Bakı şəhəri, Rəşid Behbudov küçəsi 32
_____________________________
7. Tərəflərin təsdiqi
Mərkəzi Bank
Bank
İdarə Heyətinin üzvü, Baş Direktor
İdarə Heyətinin sədri
_____________________
____________________________
M.Y
M.Y.
9
Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı İdarə
Heyətinin 2002-ci il «____» ________ tarixli
qərarı ilə təsdiq edilmiş (protokol № ______) və
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında
Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsi
tərəfindən 2002-ci il «____» ________ tarixində
təsdiq edilmiş (əmr № ___)
«Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı
tərəfindən veksellərin yenidən uçotu haqqında müvəqqəti
Qaydaları»na
Əlavə № 2
Vekselin yenidən uçota qəbul edilməsi üçün ərizə
________________________________________________________
(vekseli təqdim edən uçot aparan bankın adı)
______________________________________________________________
(vekselin məbləği rəqəmlə və yazı ilə)
məbləğində vekselin yenidən uçota alınmasını xahiş edir.
______________________________________________________________
(veksel verənin adı və yaşayış yeri/olduğu yer)
İndossantlar
______________________________________________________________
______________________________________________________________
(indossantların adı və yaşayış yeri/olduğu yer)
Veksel üzrə vəzifə daşıyan digər şəxslər
_______________________________________________________________
________________________________________________________________
(veksel üzrə vəzifə daşıyan digər şəxslərin adı və yaşayış yeri/olduğu yer)
Veksel üzrə ödəniş müddəti ___________________________________
Ödəniş yeri __________________________________________________
Vekselin mətninə daxil edilmiş şərtlər _________________________
______________________________________________________________
Vekselin valyutası ____________________________________________
Ərizəçi
______________ (İmza)
M.Y.
Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı İdarə
Heyətinin 2002-ci il «____» ________ tarixli
qərarı ilə təsdiq edilmiş (protokol № ______) və
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında
Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsi
tərəfindən 2002-ci il «____» ________ tarixində
təsdiq edilmiş (əmr № ___)
«Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı
tərəfindən veksellərin yenidən uçotu haqqında
müvəqqəti Qaydaları»na
Əlavə № 3
Sənədlərin qəbulunun qeydiyyat jurnalı
№
Bankın adı
Ödəniş
müddəti
Vekselin
ödəniş yeri
Məbləğ və
valyuta
Sənədlərin
siyahısı
Veksel
verənin
adı
Ödəyici
nin adı
Veksel üzrə
vəzifə
daşıyan
şəxslərin adı
və yaşayış
yeri/olduğu
yer
Avalın
olması
Dostları ilə paylaş: |