fikirləşməmişdim. Nə qədər sular axıb… Aylar, illər gəlib keçib…
Uşaq vaxtı eşitmişdim ki, adam öləndə onun saçlarında yuva
salmış bitlər ölənin doğmalarına xəcalət
verərək, yastığın üstü ilə dəhşətlə qaçışırlar. Bu, məni o qədər
heyrətləndirmişdi ki, məktəbə gedəndə
saçımı dibdən qırxdırıb, itlər çimizdirilən cod sabunla keçəlimi
yumuşdum. Başqa sözlə desək,
uşaqlıqdan utancaqlıq hissinin məndə ölüm haqqında təsəvvürdən
yaxşı formalaşdığını indi anlayıram.
Artıq bir neçə aydır, yubiley məqaləmin, bir qayda olaraq, ötən
illər haqqında sızıltı yox, qocalığın
mədhi olacağını düşünürdüm. Hansı məqamda qocaldığımı dərk
etdiyimi xatırlamağa başladım, belə
çıxdı ki, bu günə lap az qalmış. Belim ağrıyanda mənim qırx iki
yaşım var idi, çətin nəfəs alırdım,
durub həkimə getdim. O, ağrılarıma əhəmiyyət vermədi: «Sizin
yaşınız üçün normal haldır», – dedi.
Mən onda yaşımı yada salıb, ilk dəfə qocalıq haqqında düşündüm,
ancaq çox tezliklə bunu unutdum.
Hər gün yeni bir ağrı ilə oyanmağa vərdiş etdim, illər keçirdi və
hər gün bir başqa yerim bir başqa cür
ağrıyırdı. Hərdən mənə elə gəlirdi, ölüm qapının ağzını kəsdirib,
ancaq o biri gün ağrılar yerli-dibli
yoxa çıxırdı. Məhz o vaxtlar kimsə dedi ki, qocalığın ilk əlaməti –
adamın atasına oxşamağa
başlamasıdır. Onda düşündüm, görünür, əbədi cavan qalmağa
məhkumam, çünki mənim at profilim heç
vaxt nə atamın sərt qəraibli profilinə, nə də anamın Roma
imperatoruna xas profilinə oxşayacaq.
Məsələ ondadı ki, ilk dəyişikliklər elə yavaş gedir, adam bunu hiss
etmir, daxilən özünü əvvəllər
olduğu kimi görməkdə davam eləyir, başqaları isə ona baxdıqca
bu dəyişikliyi sezirlər.
Beşinci onillikdə ilk yaddaş pozuntularını hiss edəndə, qocalığın
nə olduğunu anlamağa başladım.
Eynəyimi öz üstümdə tapana qədər bütün evi alt-üst edirdim, ya
gözümdə eynək duşun altına girirdim,
ya da uzağı göstərən eynəyi çıxarmadan yaxını göstərən eynəyi
taxırdım. Elə oldu ki, bir dəfə yediyimi
unudub, ikinci dəfə səhər yeməyi yedim və dostlarıma bir həftə
əvvəl danışdığımı təkrar söyləyəndə
onların necə narahat olduğunu sezdim. Yaddaşımda o vaxta qədər
tanış sifətlərin və adların siyahısı var
idi, ancaq onlarla görüşdüyüm vaxt sifətlərlə adları birləşdirə
bilmirdim.
Seksual mənada yaş heç vaxt məni qayğılandırmayıb, çünki
imkanlarım məndən çox qadınlardan
asılı olub – nəyi, necə, nə vaxt etmək lazım olduğunu onlar
bilirlər. Xırda bir uğursuzluqla qarşılaşan
kimi həkimə qaçan səksən yaşlı uşaqlara indi gülməyim gəlir,
onların xəbəri yoxdur ki, doxsanda lap
betər olacaq, ancaq artıq əhəmiyyəti olmayacaq: bu risk – sağ
olduğunun əvəzidir. Və həyatın təntənəsi
elə ondadır ki, qocaların yaddaşı ikinci dərəcəli şeyləri yadda
saxlamır və çox nadir hallarda əsl
mənada əhəmiyyətli olan şeylər sarıdan bizə naxələflik eləyir.
Siseron bunu bir kəlmə ilə ifadə eləyib:
«Elə bir qoca yoxdur ki, xəzinəsini harada gizlətdiyini unutsun».
Avqust günəşi parkdakı badam ağaclarının arasından şaxıyanda
və quraqlığa görə bir həftə gecikmiş
poçt daşıyan çay gəmisi uğultu ilə liman kanalına girəndə bu və
digər düşüncələrlə öz qeydlərimin ilk qaralamasını bitirdim. Mən
fikirləşdim: bax budur, doxsan yaşım üzüb gəldi. Bilmirəm niyə,
heç vaxt
da bilməyəcəm, ancaq mənim şərəfimə bir dəli gecə təşkil etmək
üçün Rosa Kabarkasa zəng etmək
qərarına gəlməyim, yəqin, hər şeyi uçurub dağıdan xatirələri bir
növ ovsunlamaq istəyindən doğmuşdu.
Artıq illərdi sevimli Latın Amerikası müəlliflərinin dönə-dönə
oxuduğum kitabları arasında dolaşaraq
və klassik musiqiyə dalaraq, öz bədənimlə sülh şəraitində
yaşayırdım, amma həmin gün məni elə bir
istək çulğaladı ki, bunu Allahdan gələn əlamət saydım. Telefon
danışığından sonra daha yaza bilmədim.
Kitabxananın səhərlər gün vurmayan küncündən tor yelləncək
asıb uzandım, əzab dolu intizar isə
sinəmi sıxırdı.
Mən hər cəhətdən qabiliyyətli, əlli yaşında vərəmdən ölən
anamın, halal yaşayan, ömründə səhv
etməyən və Mingünlük müharibəyə, eyni zamanda, keçən əsrin
xeyli vətəndaş müharibəsinə son
qoymuş Neerland müqaviləsinin imzalandığı gün dan yeri
söküləndə öz dul yatağında keçinən atamın
ərköyün uşağı idim. Sülh şəhəri gözlənilmədən və arzu
edilməyəcək dərəcədə dəyişdi. Bekar qadınlar
dəstə-dəstə, ürəyimə bu qədər doğma olan, işıqlı saf havasına,
sakinlərinin gözəl xasiyyətinə görə
özününkülərin də, özgələrin də sevdiyi bu şəhərin sonradan Abelo,
indi isə Kolumb prospekti adlanan
Geniş küçəsindəki köhnə çaxır zirzəmilərini kefli havasına
doldururdular.
Heç bir qadınla pulsuz yatmamışam, nadir hallarda qeyri-
peşəkarlarla iş görəndə də sözlə, ya güclə,
hətta zibilliyə atmalı olsalar belə, yenə onları pul götürməyə razı
salmışam. İyirmi yaşından onların
hesabını aparmağa başladım, hamısının adını, yaşını, görüş
yerini, qısası – şəraiti və hər birinin
üslubunu yazırdım. Əlli yaşıma çatanda, ən azı bir dəfə olduğum
qadınların sayı siyahıda beş yüz on
dördə çatmışdı. Bədən artıq bu zıppazıpa dözməyəndə yazmağı
tərgitdim, hesabı beynimdə davam
etdirdim. Mənim öz əxlaq qaydalarım var idi. Heç vaxt dəstə
halında və adamların gözü qabağında
cinsi əlaqədə olmamışam, heç vaxt sirlərimi heç kimlə
bölüşməmişəm, bədənimin və ruhumun
sərgüzəştlərini heç kimə danışmamışam, çünki cavanlıqdan
bilmişəm ki, bunların heç biri cəzasız
qalmır.
Yeganə qəribə, illərlə davam edən əlaqəm vəfalı Damiana ilə
olub. Damarlarında hindu qanı axan
qıvraq, utancaq bu qız, az qala, uşaq idi, qısa və qətiyyətlə
danışırdı, mən yazı yazanda narahat
etməmək üçün evdə ayaqyalın gəzirdi. Yadımdadır, dəhlizdə tor
yelləncəkdə uzanıb, «Əndəlus qaməti»
kitabını oxuyurdum, təsadüfən gözüm ona sataşdı, əyilib paltar
yuyurdu, qısa yubkası yuxarı dartılıb,
Dostları ilə paylaş: |