Q. Q. Markes Hüznlü fahişələrim

səbəbdən keçirmədilər, sadəcə, həyatımıza heç nə ilə 
hesablaşmayan XX əsr soxuldu. Şəhərdə ancaq  
tərəqqidən danışırdılar. Hər şey dəyişmişdi; təyyarələr uçurdu və 
hansı tədbirli adamsa «Yunkers»dən  
məktub dolu torba atıb, aviapoçtu ixtira etdi. 
   Yeganə dəyişməyən şey mənim bazar günü qəzetdə dərc 
olunan məqalələrim idi. Gənc nəsil daim bu  
məqalələri tənqid edirdi, onları yandırıb külə döndəriləsi qədimdən 
qalma mumiya adlandırırdı, ancaq  
mən təslim olmurdum və yeni ab-havaya uymadan öz işimdə idim. 
Mən heç nəyə fikir vermirdim. Qırx  
yaşım var idi, gənc redaktorlar məqalələrimə Çərənçinin Köşəsi 
adını qoymuşdular. Direktor məni kabinetinə çağırıb, məqalələrimi 
yeni ab-havaya uyğunlaşdırmağı xahiş etdi. İndicə özü fikirləşib  
tapıbmış kimi təmtəraqla dedi: «Dünya irəliyə gedir». «Bəli, – 
mən bildirdim, – həmişəki kimi irəli  
gedir, ancaq günəşin başına fırlanır». O, mənim bazar günü 
məqalələrimə toxunmadı, çünki  başqa  
xəbər tərtibatçısı tapa bilmədi. İndi onun haqlı olduğunu 
anlayıram və nəyə görə haqlı olduğunu da  
deyə bilərəm. Həyat burulğanının qamarladığı mənim nəslimin 
cavanları can-başla gələcək haqqında  
xoş arzulara uymuşdular, ancaq sərt gerçəklik gələcəyin heç də 
onların arzuladığı kimi olmadığını  

---

göstərdi və onda xiffət etməyə başladılar. Bazar köşələrim də belə 
idi, keçmişin qalıqları arasından  
qazılıb üzə çıxarılan arxeoloji tapıntı kimi o yalnız qocalara yox, 
qocalmaqdan qorxmamaq üçün  
gənclərə də yarayırdı. Məqalələrim yenə ən oxunaqlı yazılar 
cərgəsinə keçdi, hətta bəzən birinci  
səhifəyə də çıxarılırdı. 
    Məndən soruşanlara həmişə həqiqəti deyirəm: gəzəyən 
qadınlardan macalım olmadı  evlənəm.  
Ancaq etiraf etmək lazımdır ki, bu izah doxsan yaşım tamam 
olduğu günə qədər, Rosa Kabarkasın  
evindən çıxıb, bir də heç vaxt taleyimi sınağa çəkməyəcəyimi qəti 
qərara alan dəqiqəyədək ağlıma  
gəlməmişdi. Mən özümü başqa adam sanırdım. Parkın dəmir 
çəpəri yanında mundirli adamlarla  
rastlaşanda ovqatım dəyişdi. Damiananı dizlərini yerə qoyub, 
döşəməni yuyan vaxt gördüm və onun  
yaşına görə təravətli qalmış budlarına gözüm sataşanda, 
bədənimdən çoxdan unutduğum titrətmə keçdi.  
Yəqin  bunu duydu, çünki yubkasını aşağı çəkdi. Nə qədər istəsəm 
də, özümü saxlaya bilməyib  
soruşdum: «Damiana, deyin görüm, nələrsə yadınıza düşür?» 
«Heç nə yadıma düşmürdü, – o dedi, – 

---

ancaq sizin sualınız bunu yadıma saldı». Ürəyim sıxıldı. «Mən heç 
vaxt sevməmişəm», – etiraf etdim.  
O, dərhal cavab verdi: «Mən isə sevmişəm. – Və öz işini 
dayandırmadan sözünü bitirdi: – Mən iyirmi  
iki il sizin dərdinizdən ölmüşəm». Ürəyim çırpındı. Vəziyyətdən 
ləyaqətlə çıxmaq üçün dedm: «Biz  
bir-birimizə heç də pis yaraşmazdıq». «Bunları mənə indi niyə 
deyirsiniz, – o hiddətləndi, – bu indi heç  
təsəlli üçün də yaramır». Mən evdən çıxanda o, çox adi tərzdə 
dedi: «Siz  inanmayacaqsınız, ancaq  
Allaha şükür, mən hələ də qızam». 
   Sonra gördüm ki, evin  hər yerində  vazalara  qırmızı  qızılgüllər 
qoyub, yastığın üstünə isə açıqca:  
«Yüz il ömür sürmənizi arzulayıram». Bir gün əvvəl yarıya qədər 
yazdığım məqaləni bu xoşagəlməz  
duyğu ilə davam etdirdim. Onu birnəfəsə bitirdim, ürəyimdəkilərin 
hamısını boşaltdım, ancaq ağlayan  
ürəyimin hönkürtüsünün eşidilməsinə imkan vermədim, elə bil, qu 
quşunun boğazını birdən üzdüm.  
Gecikmiş ilhamımın coşqun vaxtında öz uzun və şərəfli həyatıma, 
əsla ölmək fikrində olmadan, ərizə 
ilə nöqtə qoymaq qərarına gəldim. 

---

   Məqaləni redaksiyanın qəbul otağına verib, evə qayıtmaq 
istədim. Amma mümkün olmadı. Ad  
günümü qeyd etmək üçün redaksiyanın əməkdaşları tam heyətdə 
yığılıb məni gözləyirdilər. Binada  
təmir gedirdi, hər yana taxta-tuxta, zir-zibil yığılmışdı, ancaq ad 
günüm münasibəti ilə işi  
dayandırmışdılar. Haçaayağın üstünə bəzəkli kağızlara bükülmüş 
hədiyyələr, səbəbkarın sağlığına  
içməkdən ötrü içkilər düzülmüşdü. Hamı ilə bir-bir xatirə şəkli 
çəkdirənə qədər fotoaparatların gur işıq  
partlayışlarından qulağım əməllicə batdı, gözlərim qamaşdı. 
   Ancaq radiodan, şəhər mətbuatından: mühafizəkar «Prensa» və 
liberal «Eraldo» səhər qəzetlərindən,  
sensasiyalar üzrə ixtisaslaşmış, ürəkparçalayan ehtiraslardan bəhs 
edən kiçik romancığazlar çap  
etməklə cəmiyyətdəki gərginliyi götürməyə çalışan axşam qəzeti 
«Nasional»dan gələn jurnalistləri  
görəndə sevindim. Onların burada olması təəccüblü deyildi. Şəhər 
belə köklənmişdi: marşallar  
nəşriyyat müharibələri aparanda adi döyüşçülərin dostluğu 
qoruyub saxlaması həmişə yaxşı qəbul  
olunurdu. 

---

   İş vaxtı olmasa belə, rəsmi senzor Xeronimo Orteqa da burada 
idi, biz onu Murdar Qar Adamı  
adlandırırdıq, çünki gecə həmişə eyni saatda öz qanlı müstəbid 
karandaşı ilə peyda olurdu. Və səhərki  
buraxılışda müxalif bir hərf qalmayana qədər otururdu. 
Qrammatik araşdırmalarıma, ya ispancadan  
mənə daha ifadəli görünən italyan sözləri işlətdiyimə, siam ekizləri 
kimi qırılmaz surətdə bir-birinə 
bağlı olan iki dildən istifadədə normal hal sayıldığım üçün onları 
dırnağa almadığıma və kursivlə 
seçdirmədiyimə görə onun mənimlə heç arası yox idi. Dörd il bu 
hissdən əziyyət çəkib, nəhayət, hər  
ikimiz bunu öz şüurumuzun mükəmməl olmamasının hesabına 
yazdıq.   Katibələr üstündə doxsan şam yanan piroqu zala 
gətirəndə ilk dəfə yaşadığım illərin sayını hiss  
etdim. Təbrik mahnısı oxunan vaxt göz yaşlarımı zorla saxlayanda, 
haçansa xatırlayacağımı ağlıma  
belə gətirmədiyim o qız gecikmiş mərhəmət hissi ilə qəfil yadıma 
düşdü. Birdən sakitlik çökdü və 
piroqu kəsmək üçün kimsə bıçağı mənə verdi. Atmacalardan 
qorxub, heç kim nitq söyləmək istəmirdi.  
Cavab nitqi söyləmək isə mənim üçün ölümdən betər idi. 
Mərasimin sonunda heç vaxt rəğbət  

---