bəsləmədiyim redaksiya müdiri insafsızcasına bizi göydən yerə
endirdi. Əlahəzrət səbəbkar, indi isə
deyin, məqaləniz hanı?
Düzünü desəm, bütün bu vaxt ərzində məqalə köz kimi cibimi
yandırırdı, ancaq mərasim məni elə
həyəcanlandırmışdı ki, onu istefa ərizəmlə korlamağa ürək
eləmirdim. Mən dedim: «Bu dəfə yoxdur».
Redaksiya müdiri keçən əsrdən bəri baş verməyən bu yolverilməz
xətadan çox narazı qaldı. «Başa
düşün, – ona izah etdim, – çox ağır gecə keçirmişəm, yuxudan
duranda başımı qaldıra bilmirdim».
«Bax elə bundan yazardınız, – özünə xas olan istehza ilə dedi. –
Doxsan yaşda həyatın necə olduğunu
ilk mənbədən öyrənmək oxucuya maraqlı gələrdi». Katibələrdən
biri söhbətə qarışdı. «Bəlkə, bu sirdir,
– o, mənə bic-bic baxdı. – Düz demirəm?» Əməllicə pörtdüm.
«Lənətə gələsən, – düşündüm, – nə şit
zarafatdır». Başqa bir katibə gülərək, barmağı ilə məni göstərdi.
«Nə gözəldir! O hələ qızarmaq
qabiliyyətini də qoruya bilib». Onun ədəbsizliyindən daha artıq
qızardım. «Yəqin, qızğın gecə olub, –
birinci katibə dil boğaza qoymurdu. – Paxıllığım tutur!» Və boyalı
dodaqları ilə yanağıma möhür basdı.
Fotoqrafçılar bir haya bənd idilər. Gur işıq partlayışlarından gözüm
qamaşmış halda əlyazmanı
redaksiya müdirinə verib, götür, dedim, zarafat edirdim və son
alqış sədaları altında tez aradan çıxdım
ki, yarım əsr külüng vurduğum hücrədən istefa verdiyimi camaat
biləndə özüm orada olmayım.
Narahatlıq hissi axşam evdə hədiyyələri açanda da məni tərk
etməmişdi. Linotipçilər yanılıb, əvvəlki
ad günlərimdə bağışlanan üç qəhvəbişirəndən birini də indi
vermişdilər. Mətbəə işçiləri heyvan
yetişdirmə müəssisəsindən anqora pişiyini götürməyimə
bələdiyyənin icazəsini almışdılar. Rəhbərlik
nələr üçünsə rəmzi güzəştlər vermişdi. Katibələrin hədiyyəsi
dodaq boyası ilə öpüş izləri qoyduqları üç
cüt ipək alt paltarı və onu soyundurmaq üçün öz xidmətlərini təklif
etdikləri açıqca idi. Fikirləşdim ki,
qocalığın gözəlliklərindən biri də budur – gənc qızlar sənin daha
heç nəyə yaramadığını düşünüb, belə
dilxoşluğu özlərinə rəva görürlər.
Aşkenazinin ifasında Şopenin iyirmi dörd prelüdiyası yazılmış valı
kimin göndərdiyini bilmədim.
Redaktorlar əsasən dəbdə olan kitablar bağışlamışdılar.
Hədiyyələrin hamısını açmağa macal tapmamış
telefon zəng çaldı və Rosa Kabarkas eşitmək istəmədiyim sualı
verdi: «Qızla aranızda nə olub?» –
«Heç nə», – fikirləşmədən cavab verdim. «Hətta onu oyatmamağı
sən heç nə hesab edirsən? – Rosa
Kabarkas soruşdu. – İlk gecəsində kişinin ona laqeyd olmasını
qadın heç vaxt bağışlamır». Mən etiraz
etdim ki, qız yalnız düymə tikməkdən belə üzgün ola bilməzdi, çox
güman, pis rəftardan qorxduğuna
görə özünü yuxululuğa vurub. «O pisdi ki, – Rosa dedi, – qız elə
bilib, guya, sən, doğrudan da, artıq
heç nəyə qadir deyilsən, mən isə istəmirəm bunu aləmə car
çəksin».
Məni qəfil yaxalamaqdan məmnuniyyət duymasına imkan
vermədim. «Hər necə olsa da, – israr
etdim, – qız yazıq elə haldadır ki, yuxulu, ya oyaq olsun, bilmirsən
onunla nə edəsən: o,
xəstəxanalıqdır». Rosa Kabarkas səsinin tonunu aldı: «İşi tələsiklik
korlayıb, ancaq görərsən, hər şeyi
yoluna qoymaq olar». O vəd etdi ki, qızı olanları olduğu kimi
danışmağa məcbur edəcək, əgər
doğrudan da, mən deyəndirsə, pulu qaytardacaq: «Razısan?»
«Qoy hər şey olduğu kimi qalsın, – mən
etiraz etdim, – heç nə olmaz, əksinə, bu mənə dərs oldu, indi
bilirəm ki, belə igidliklər mənlik deyil. Bu
yerdə qız haqlıdır: artıq yaramıram». Dəstəyi qoydum və həyatda
indiyəcən dadmadığım azadlıq hissi
içimi doldurdu: nəhayət, on üç yaşımdan mənə əziyyət verən
köləlikdən xilas oldum.
Axşam saat yeddidə incəsənət salonuna, Sezar Frankın skripka
və fortepiano üçün sonatasını məşhur
Cak Tibo və Alfred Kortonun ifasında dinləməyə fəxri qonaq kimi
dəvət olunmuşdum və fasilədə
olmazın təriflər eşitdim. Qüdrətli musiqiçimiz maestro Pedro Biava
ifaçılara təqdim etmək üçün məni,
az qala, sürüyərək səhnə arxasına apardı. O qədər karıxdım ki,
Şumanın ifa etmədikləri sonatasına görə
onları təbrik etdim və kimsə adamların içində, kobudcasına
səhvimi düzəltdi. İştirakçılar elə bildilər iki
sonatanı, sadəcə, nadanlıqdan dolaşıq salmışam və konsert
haqqında yazdığım məqalədə, bunu kifayət qədər qarmaqarışıq
tərzdə düzəltməyə çalışmağım vəziyyəti lap ağırlaşdırdı.
Bu uzun həyatımda ilk dəfə hiss etdim ki, kimisə öldürməyə
qadirəm. Üzücü narahatlıqla evə
qayıtdım, şeytan mənim qulağıma vaxtında ağlıma gəlməyən
sarsıdıcı cavablar pıçıldayırdı və nə
kitablar, nə musiqi qəzəbimi soyutmadı. Bəxtimdən Rosa
Kabarkasın telefonda çığıra-çığıra dedikləri
məni bu dəhşətdən qurtardı: «Xoşbəxtliyə bax, qəzetdə oxudum
ki, doxsan yaşın tamam olub, mən elə
bilirdim yüzdür». Mən özümdən çıxdım: «Nədir, gözünə elə haldan
düşmüş görünürəm?» «Əksinə, – o
cavab verdi, – yaxşı göründüyünə görə təəccübləndim. Çox əladır
ki, yaxşı qaldığına hamını
təəccübləndirmək üçün yaşını artıq deyən qocalara oxşamırsan. –
Və keçidsiz-filansız dedi: – Sənə
hədiyyəm var». Mən səmimi qəlbdən təəccübləndim: «Nə
hədiyyə?» «Qız». Bir an belə düşünmədim.
«Sağ ol, – dedim, – bu cəncəl iş mənlik deyil». O, öz sözünü
yeritdi: «Mən onu yaxşıca qızardıb,
üstünə sous töküb, səndəl çubuqları ilə bir yerdə gümüşü
zərkağıza büküb, düz sənin evinə
yollayacağam, hamısı da havayı». Mən mətanətlə dözürdüm,
ancaq Rosa da dediyindən dönmürdü və
mənə elə gəlirdi ki, səmimi danışır. Dedi ki, həmin cümə günü qız
iki yüz düyməni iynə-sap və
üsküklə tikməkdən əldən düşübmüş. Düzdür, zorlanmaqdan
qorxurdu, ancaq ona necə lazımdır
məsləhət vermişdilər və qız buna hazır idi. Doğrudan da, vanna
otağına dəymək üçün gecə durub,
intəhası, mən elə bərk yatmışam ki, oyatmağa qıymayıb, səhər o,
yuxudan ayılanda isə mən artıq
Dostları ilə paylaş: |