Qafar Çaxmaqlı İŞĞal və “MƏskunlaşdirma” FİTNƏkarliğI İşgal olunmuş Azərbaycan ərazilərinə



Yüklə 33,79 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə10/21
tarix08.07.2018
ölçüsü33,79 Mb.
#54457
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   21

ATƏT-in  Vyandakı  katibliyinə,  həmçinin  münaqişə  tərəflərinə  təqdim 

edib.


ATƏT-in 

Faktaraşdırıcı 

Missiyasınm 

həmin 


hesabatında 

Ermənistanın  işğal  altındakı  ərazilərdə  qanunsuz  məskunlaşdırma 

həyata  keçirdiyi  barədə  Azərbaycanın  neçə  vaxtdır  ifadə  etdiyi 

narahatlıqlarım 

təsdiqləyib. 

Missiya 


işğal 

altındakı 

ərazilərdə 

məskunlaşdırılan  ermənilərin  sayını  vizual  qiymətləndirmə  yolu  ilə 

müəyyən  edib  və  ortaya  çıxan  rəqəmlər  Azərbaycanm  daha  əw əl 

açıqladığı  rəqəmlərə  xeyli  yaxın  olub.  Missiya  müəyyən  edib  ki,  işğal 

altındakı  ərazilərdə  məskunlaşdırılan  ermənilərin  sayı  17  mindən 

çoxdur.  Həmin  missiyamn  araşdırmasından  əw əl  Azərbaycan  bu 

rəqəmin  20-23  min  arasında  olduğunu  bəyan  etmişdi.  ATƏT-in 

Faktaraşdırıcı  Missiyası  həmin  hesabatında  təkcə  Laçın  rayonu 

ərazisində  8-11  min  erməninin  yerləşdirildiyini  müəyyən  edib. 

Azərbaycanın  məlumatlarına  görə  isə  bu  rəqəm  13  mindən  artıqdır. 

Azərbaycan  XİN  bəyan  edib  ki,  Laçın  rayonunda  əhalinin  mütəşəkkil 

surətdə  yerləşdirilməsinin  missiya  tərəfındən  təsdiq  olunması  xüsusi 

narahatlıq  doğurur.  Belə  ki,  əw əllər  burada  ümumiyyətlə  ermənilər 

yaşamayıb.

Azərbaycan  XİN  bəyan  edib  ki,  ATƏT  missiyasının  regiona 

göndərilməsi  BMT  Baş  Assambleyasının  prinsipial  mövqeyi  sayəsində 

mümkün  olub.  Bəyanatda  qeyd  olunub  ki,  bu  missiya  Azərbaycan 

ərazilərinin 

işğal 

olunduğu  və  BMT  Təhlükəsizlik 



Şurasının 

Ermənistanla 

Azərbaycan 

arasında 

münaqişəyə 

dair 


müvafıq 

qətnamələr  qəbul  etdiyi  vaxtdan  bəri  ilk  dəfə  həyata  keçirilib.  Minsk 



Qrupu  həmsədrləri  Faktaraşdırıcı  Missiyanm  hesabatı  ilə  yanaşı 

məktub  da  yayıblar.  Məktubda  həmsədrlər  işğal  olunan  torpaqlarda 

ermənilərin  məskunlaşdırılması  prosesinin  dayandırılması,  regionun 

demoqrafık  strukturunda  dəyişikliklərə  son  qoymaq  tələbləri  ilə  çıxış 

ediblər  və  donor  ölkələri  məskunlaşmış  əhalinin  Ermənistana 

qaytarılmasına  yardım  göstərməyə  çağırıblar.  Həmsədrlər  xüsusi 

vurğulayıblar  ki,  bu  vəziyyətin  uzun  müddət  qalması  sülh  prosesini 

ciddi  şəkildə mürəkkəbləşdirər.

2010-cu  ilin  sentyabrında  BMT  Baş  Assambleyasımn  növbəti  illik 

sessiyası  zamanı  Azərbaycan  növbəti  dəfə  işğal  altındakı  ərazilərdəki

vəziyyət  barədə  qətnamə  layihəsini  müzakirəyə  çıxanb.  Layihənin 

səsvermədən  keçməsi  şanslannın  kifayət  qədər yüksək olmasını  nəzərə 

alan  Ermənistan  işğal  altındakı  Azərbaycan  ərazilərindəki  vəziyyəti 

araşdırmaq  üçün  ATƏT-in  Minsk  Qrupu  tərəfmdən  daha  geniş 



mandata  malik  Sahə  Qiymətləndirmə  Missiyasının  bu  ərazilərə 

səfər etməsinə razılıq verib.  Minsk Qrupunun  həmin  il yaradılmış  Sahə 

Qiymətləndirmə  Missiyası  Azərbaycanın  Dağlıq  Qarabağ  bölgəsi 

ətrafında 

olan 

işğal 


edilmiş 

ərazilərdə 

ümumi 

vəziyyətin 



dəyərləndirilməsi  məqsədilə 7-12  oktyabr 2010-cu il  tarixlərində həmin 

ərazilərdə  olub.  İkinci  beynəlxalq  missiya  da  məskunlaşdırma 



siyasətinin  davam  etdiyini təsdiqləyib

Sahə  Qiymətləndirmə  Missiyası  bir  daha  Azərbaycanın  işğal 

olunmuş  ərazilərində  ermənilərin  məskunlaşdırılma  siyasətinin  davam 

etdirildiyini, 

həmçinin 

infrastruktur 

dəyişikliklərin  və 

iqtisadi 

fəaliyyətin  həyata  keçirildiyini  aşkarlayıb.  Əyani  qiymətləndirmə  və 

yerli  əhali  tərəfındən  verilmiş  məlumatlara  əsasən,  Azərbaycanın  işğal 

olunmuş  yeddi  rayonunda  qanunsuz  şəkildə  məskunlaşmış  ermənilərin 

sayı  Missiya  tərəfındən  təqribən  14  min  nəfər  göstərilib.  Bu 

köçkünlərin bir hissəsi  bərpa edilən  və ya yenidən inşa edilmiş evlərdə 

yaşayır.


Ermənistanm  “yerləşdirmə  üzrə  dövlət 

proqramı”. 

İşğal  ərazilərinə  əhali yerləşdirilməsi 

fəaliyyətləri

Bəli,  Ermənistanda  belə  proqram  qəbul  edilmişdir.  Onu  inkar etmək 

mümkün  deyildir,  çünki  bununla bağlı  təqdim  edəcəyimiz materillar bu 

inkan  mümkünsüz edir.  Erməni  dilində olan bir sıra yayın orqanlarında 

bunlar  yer  almışdır.  Ermənilər  Azərbaycan  torpaqlarında  işğalın  bütün 

forma  və  üsullanndan  istifadə  edərək  öz  təcavüzkar  niyyətini  həyata 

keçirməkdədir.  Ermənistan  Respublikası  və  Dağlıq  Qarabağ  üçün 

strateji  əhəmiyyət  kəsb  edən  məsələlərdən  biri  miqrasiya  siyasəti  və



40

41


repatriasiyanım 

həyata 


keçirilməsidir. 

Müharibədən  sonrakı 

mərhələdə 

qondarma  “Dağlıq 

Qarabağ  Respublikasına”  (DQR) 

ailələr  köçürülərək 

iqtisadi  baxımdan  kasıb  və  ucqar  bölgələrdə 

doldurmaq üçün cəhd etməlidir.

Araşdırmalar  gösrərmişdir  ki,  Kashatağ  (Laçın)  1990-cı  illərin 

ikinci  yansından  etibarən  məskunlaşmaya  meylli  bir  bölgə  olmuşdur. 

Ermənilərin  hazırladığı  nəzərinizə  çatdırdığımız bu  sənəddə  deyilir ki, 

“burada  görünməmiş  əhali  artımı  hiss  edilmiş  ,  yüksək  səviyyədə 

nəzarət, 

miqrasiya  siyasəti  yürüdülmüşdür.  Bu  yanaşmanın  ən 

dəyərli  təcrübəsi  ilə  üzləşməmək  üçün  pessimist yanaşma  işığında 

ən 

effektiv  strategiyaların 

analizi 

(üstiinliik  təşkil 

edən 

tendensiyaların təhlil  edilməsi)  çox  vacibdir” .

Göründüyü  kimi,  bunun  üçün  hətta  istiqamətlər  müəyyən 

edilmişdir.  Həm  də  bu  ermənilərin  “bu  ərazilərə  əhali  köçürülmür” 

yalanmı  ifşa  edir.  Bu  sənəddə  daha  sonra  deyilir:  (Onun  tərcüməsini



təqdim edirik)

“Bu istiqamətdə  cışağıdakı məsələlər qaldırılmalıdır:

•  regiorılara  ailələrin 

köçürülməsi 

və  iqtisadi  mexanizmlərin 

işləməsi üçün əsas faktorlar hansılardır ?

•  


köçürülməyə yardım  edəcək,  onun qalıcılığım  təmin edə  bıləcək 

güclii tədqiq sahələri hansılardır?

•  köçiirülmə prosesində  ən  çox  istifadə  olunan  ki,  rabitə  rejimləri 

hansılardır?

Bu sualların cavablarmı aşağıdakı prinsiplərlə  verə bilərik.

•  köçürülməyə  o  amillər  töhfə  verə  bilər  ki,  insanları  buranın 

qalıclığına inandıra biləsən.

• prinsiplər və mexanizmləri  müəyyən edilməlidir.

• Insan və sosial kapital köçürülmə prosesinə tətbiq edilməlidir

•Artsaxa (1994-cü ildən sonra) adamların  köçürülməsi  digər rayon

və qəsəbələrdə  model,  təcrübə kimi istifadə edilməlidir.

A.  Köçürülmə strategiyası.

Ermənistan  üçün  və  Qarabağın  “təhlükəsizliyi”üçün  iki  rayona 

köçüriilmə  strateji  əhəmiyyət  daşıyır.  Laçın  (Kaşatağ)  və  Kelbecer

(Karvacar).  Buna  erməni  diasporuı  da  çox  əhəmiyyət  verir  və  bu  işə 

yardımlarım  edir.  Bununla  əlaqədar  hazırlanan  sənəddə  (onu  bir 

ermənicə mənbədən əldə edə bildik) deyilir:

Köçüriilmənin  Ilk  addımları  səhvlərlə  müşaiyyət  olunub,  qərar 

qəbul  edənlərin  (icma  liderləri,  fəalları,  köniillüləri  və  başqaları) 

yanlışları  olmuşdur və bu səhvlərin nəticəsində  bir çox köçkün var ki, 

buranı  tərkedib.  Hərtərəfli  strategiya  və  fəaliyyət  istiqamətlərinin 

olmaması  köçürülmə  proqramının  əhəmiyyətli  bir  hissəsi 

həyata 

keçməyib.  Köçürülmə  Idarəsi  tərəfindən  bu  giinə  qədər  rayonlarında 

idarəçilik  hərtərəfli  köçiirmə  strategiyasını  müəyyən  edən 

sənəd 

olmasına  baxçmayaraq  ona  əməl  edilməmişdir.  Hökumət  və  onun 

rəhbərliyi sərəncamında  olanlara nəzarəti yaxşı şəkildə  həyata keçirə 

bilməmişlər.

Bir  çox  suallar  cavabsız  qalır.  Məsələn,  ünvanh  köçürülmədə 

qiisurlar  var,  köçiirülmə  zamanı  keçmiş yaşayış  yerindən  maksimum 

dəstək  almaq  lazımdır  ki,  immiqrant  qruplarm  məhdud  resursları 

yaxşılaşdırılsın,  bu  cür  proqramların  müstəqilliyini  təmin  etmək 

qəsəbələrdə,  sonuncu  yaşayışyerində  hər  həyata  keçirilməlidir.  Bəzi 

yerlərdə  köçiirülmə  strategiyanın  olmaması  belə  riskləri  minimuma 

endirmək  üçün  gələcəkdə  yaşayış  üçün  seçim  qarşısında  qoya  bilər. 

Bəzi  hallarda,  kortəbii  hərəkət  edən  həddindən  artıq yerləşdirilməyə 

gətirib  çıxardır  və  bu  problemlər yaradır,  fəaliyyət planını  yaşayış 

yerinə  və prioritetlərə görə müəyyən etmək lazımdır.  Miivafıq yerlərin 

ayrılması  bu proqramı  inkişaf etdirmək üçün  lazımdır:

B.  İnfrastrukturun tam qurulması

Kaşatag  bölgəsinə  köçürülmə  prosesinin  uğurla  təmin  edilməsi 

iiçün zəruri ilkin şərtlərdən biri  əhalisi  burada insanların artım təmin 

etməkdir,  bunun  iiçiin  zəruri  həyat  şəraitin  olmasına 

mane  olacaq 

problemlərin  aradan  qaldırılmasıdır.  ən  yaxşı  vəziyyət,  iqtisadi 

cəhətdən  ən  sərfəli  və  səmərəli  üsul 

insan  resurslarıdır  Ayrı-ayrı 

şəxslər investisiya qoymaqda  maraqiı deyillər,  buna görə də disporun 

yardımına və erməni fondlarınm yardımlarını cəlb etmək lazımdır.

42

43


Yüklə 33,79 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   21




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə