Qafar Çaxmaqlı İŞĞal və “MƏskunlaşdirma” FİTNƏkarliğI İşgal olunmuş Azərbaycan ərazilərinə

C.  Qiymətbndirmə meyarları.  köçürülməsi məqsədi

Eksperthrköçürmə strategiyasının məqsadlərinin qiymətləndirUmds\ 

üçiin  aydın  meyarların  lazım  o/duğıına  diqqət  çəkmişlər 

bəzı 

ekspertlərin qənaətinə görə,  meyarlardan  biri öz-özünii təmin etməkdir 

(belə  yaşayış  şəraiti  yerli  region  öz 

qaynaqlarına  və 

omw 

potensialına  söykənəcək  və  inkişafa  imkan  verəcək ):  bu  meyar  bəlb 

də  ən iddiahdır,  çiinki faktiki olaraq heç bir icmada bu deyilən/əri tam 

təmin etmək mümkiin deyildi.

D.  Təbii artım və ya  immiqrasiyanın  stimullaşdırılması

Köçürii/mə strategiya yerli əha/inin təbii artımını təşviq edi/məsi ib 

aparı/mahdır  və  yeni  immiqrantları  cəlb  etmək,  ortaya  çıxan  suala 

ağ/abatan  cavab  o/mahdır:  əsas  məqsəd immiqrasiyanın  təşki/i  olub, 

onun əhəmiyyət/i bir amil kimi ortayaqoyu/ması olma/ıdır,  ərazi/ərdən 

tam potensia/Za  istifadə  edilməli.  təbii artım  rejimi  yeni sakinləri cəlb 

edilməsı iiçün çox  vacibdir,

E.  Köçürülməyə mütəxəssislərin  cəlb edilnıəsi  və təhlükəsizlik

Köçiirü/mə  vətənpərvər  akt  e/an  olunmalı,  onıın  cəlbedici/iyinin 

mahiyyətcə  həmin  qruplar  iiçiin  təqdimatı  məhdud/aşmamahdır, 

iqtisadi  və  ya   sosial  miiavinət  veri/mə/idir,  köçiirü/mə  strategiyası 

''sosial paket'lə-  mənziUərin  veri/məsi,  torpaq  sahə/ərinin  ayrı/amsı 

i/ə  miişaiyyət  olunma/ıdır.  Köçiirü/mə  imkan/arına  xüsusi  diqqət 

yetirmək  /azımdır  ki,  yeni  sakin/əri  iqtisadi  rifaha  inandıra  biləsən. 

Sosial  miiavinət  tələbləri  dərha1 yerinə  yetirilmə/idir  digər  bir  çox 

ami/lər  qeyd edi/məlidir.  Gözəl təbiət  və  mü/ayim  iq/im,  heyvandarhq 

üçün  əlveriş/i şərait,  siyasi sabit/ik,  təhsil  və gənclərin hər qrupunun 

ehtiyac/arını  nəzərə  alaraq  mənzil/ərin  bölüşdiırülməsi  və  b.  yaxşı 

həyat  tərzi  və  müstəqi/  həyat,  ümidverici  fəa/iyyət  kimi  təqdim 

o/unmalıdır.  iqtisadi sabit/ik və təh/ükəsiz/ik zəmanətləri  köçürü/mədə 

əhəmiyyət/i ami/ o/a bi/ər.

Daha sonra,

-Biznes,  investisiya təşviqi,

-Diaspor,  beynəbcalq  təşkilatlar  və fondlar  ilə  əməkdaşlıq  edərək 

investisiyanın  cəlb  edilməsinə  nail  olmaq.  Köçürülmə  zonalarının 

sosial və mədəni inkişafı,

-Televiziya ilə bu  gələn  ailələrin yaxşı həyat tərzini işıqlandırmaq 

-Turizm, xüsusilə eko-turizmin inkişafı,

-Gəlmənıişdən əvvəl köçürülən insanlara maliyyə yardımı, 

-kreditlər  verilməsi 

(xüsusilə  mal-qara)  immiqrantlar  üçün 

nıüsbət siqnal ola bilər,

-yeni qaydalar tətbiq etmək ,

-evlərə  nıarağı  əhəmiyyətli  dərəcədə  artırmaq  üçün  nıediadan 

istifadə informasiya yayılması,

-Yerli əhalinin istirahət yerləri.

-Investisiya mühitinin qorunması,

-Sosial-iqtisadi vəziyyəti,

-Immiqrant gözləntilərini aydınlaşdırmaq,

(bəzən  dövlət  dəstəyi  gözləmələri  hətta  iqtisadi  köçürülmə 

prosesinin 

arzuolunmaz 

sosial  nəticələri 

ilə  yanaşı, 

sosial 

təhlükəsizlik  proqramları  asılı  həssas  qrupların  sosial-iqtisadi 

vəziyyətin formalaşmasında  dövlət  və  vətəndaşlar  arasında  əlaqələri 

əhəmiyyətli  dərəcədə  zədələyə  bilər  və  sosial  (evlərinin  təmiri  üçün, 

rtıisal  üçün)  investisiya  və  ictimai  dəstək  verilməməsi  bu  ailələri 

soyuda bilər).

Tikinti  materialları  və  digər 

materiallar  bolluğu 

yaratmaq, 

(Respondentlərin fıkrincə,  tikinti  materialları,  lakin  evlərin  yenidən 

qurulması probleminin əhəmiyyətini demək olar ki,  heç bir baxılması 

üçün  yüksək  tələbat,  mağazalar  heç  bir  var  bəzi  kəndlərində  açıq 

(lövlət  müdaxilə  olmalıdır,  və  kiçik  kreditlərin  verilməsi  vasitəsilə 

nüimkün  edir).

İnşaat m ağazalar,  marketlər,  apteklər yaradılması,

Mal-qaramn alınması üçün kred.it prosesinin  yaxşılaşdırılması. 

Kənd  təsərrüfatı  kreditləri  üçün  şəraitinin  yaxşılaşdırılması, 

(Respondentlərin  fıkrincə,  kreditlərin  şərtlərinə  kənd  təsərrüfatı

44

45

---

ödəmə  ekvivalenti  ilə  verilmiş  kənd  təsərrüfatı  kreditləri  bir  il 

üçündür,  lakin bu dahayaxşı planlaşdırıla bilər)

Regional və iqlim şəraiti ilə bağlı  kənd təsərrüfatı kreditləri.

Uzunmüddətli  kənd  təsərrüfatı  investisiyalarının  verilməsi  ilə 

köçürülməyə  təşviq.

Köçürülmənin  təşviqi,  güzəştlər  və  s.  əhatə  edir.  Göründüyü  kimi 

hər  şey  bu  ərazilərə  əhali  yerləşdirilməsinə  yönəldilmişdir.  Ermənilər 

buna nə dərəcədə nail  olurlar?  Araşdırmalarda görünəcəkdir.

Əhali yerləşdirilməsi  ilə  əlaqədar verilən 

“qərarlar” və  onun  icrası

Ermənilərin “əhali yerləşdirilməsi  ilə bağlı  dövlət səviyyəsində heç 

bir qərar yoxdur” fıkri  də bir erməni  yalamdır.  Bu da sübutlar...

Araşdırmalarımız  zamanı  bəlli  oldu  ki,  belə  qərarlar  1995-ci 

ildən  bəri  qəbul  olunub.  İşğal  olunmuş  Azərbaycan  ərazilərini 

talayıb  məhv  etmək  siyasətindəıı  burada  əhali  yerləşdirmə 

siyasətinə  qədər  uzun  bir  yol  keçilmişdir.  Dağlıq  Qarabağa  və 

xüsusən  işğal  olunmuş  Azərbaycan  rayonlarına  köşürmə,  əhali 

yerləşdirmə  ilə  bağlı  Ermənistanın  siyasi-analitik  mərkəzlərində 

hazırlanmış  analitik  təhlil  materiallarıana  diqqət  etsək  buna  necə 

əhəmiyyət  verildiyinin  şahidi  olarıq.  “  M itq”  (  Fikir)  Araşdırma 

Mərkəzinin  hazırladığı  bu  materiala  diqqət  edək.  Həmin  qərarın 

adı belədir:

“Artsaxın  azad  olunmuş  ərazilərinə  əhali  yerləşdirmə 

ilə bağlı  “Artsax  Respublikası”  “hökum ətinin”  qərarı.

Bu  qərarla  əlaqədar  bir  materialda  deyilir  ki,  ”K aşatağ  rayon 

ə h a li yerləşd irm ə  şöbəsinin  rəisi R o b ert M a tevo sya n a  görə yeni 

sa k in lər  üçün  evlər  tikilm ir,  bu  əvvəllər  K a rva ca r  rayonunda 

da  belə  olm uşdu,  azərbaycan lılardan  b o şa lm ış  və  yaşanm alı 

vəziyyətd ə  olan  evlər  var,  bunları  isə 

m ütəxəssislər  üçün 

a yırırıq   ,  b ə zi  ailələrə  isə  in şa a t  m aterialları  ayrılır  ,  müvəqqəti

evlərdə  m əskunlaşanları  da  evlə  təm in  etm əyi  bizim   şöbə  öz 

üzərinə  götürür. 

H əd d i  buluğa  çatan  gənclərin  qeydiyyata 

alınm asından  sonra  onlara  da  m ən zil  ev  ayırm aq  işin i  D Q R  

rəhbərliyi  öz  üzərin ə  götürüb.  B u nlara y a rd ım   m əqsədi  ilə  ailə 

başçısına  20000  m in  dram ,  digər  ailə  üzvlərinin  hərəsinə  5000 

dram   birdəfəlik  y a rd ım   edilir,  ailə  üzvlərinin  sayından  asılı 

olaraq  hər  ailəyə  10  il  m ü ddətin ə 

0,5  % -lə  160000-320000 

kredit  verilir,  bundan  əla və y o l x ə rc i  k im i  15000  dram   verilir. 

Bundan  əlavə aylıq  1200 dram   h əcm ində elektrik pu lu   da  verilir 

("  Yeni yerlərə yerləşən   sakinlərin  istifadə  etdikləri  elektrik  və 

ya   ya n a ca q   x ə rc lə ri  üçün 

m aliyyə  ya rd ım ı  ayrılm ası  barədə 

D ağlıq  Qarabağ  R esp u b lik a sı"   hökum ətinin  qərarı,  19 fe v ra l, 

2007,  N 6 5   )  Bu  rəsm iya rd ım d ır.  Q eyri- rəsm i olaraq  y a rd ım la r 

isə  bundan  bir  neçə  dəfə  çoxdur. 

Son  1-2  ildə  “K a şa ta ğ  ” 

X eyriyyə  F ondunun  ya rd ım la rı  olduqca  çoxdur,  xüsusən  

Suriyadan  gələn  erm ən i  ailələrinin  n əq liyya t  xərclərin dən  

başlayaraq  yem ə-içm ə  ərzaq  təm inatına  qədər  hər  ş e y i  onlar 

üçün  f o n d   təm in  edir,  h öku m ət  onlar  üçün 

x ü su si  şərait 

yaradır  və gəlişlərin i  dəstəkləyir.

Göründüyü  kimi,  belə  qərarlardan  biri  də  adını  çəkdiyimiz  19 

fevral,  2007-ci  il  tarixli  65  nömrəli 

"  Yeni  yerlərə  yerləşən 

sakinlərin  istifadə  etdikləri  elektrik  və  ya  yanacaq  xərcləri  üçün 

maliyyə  yardımı  ayrılması  barədə  Dağlıq  Qarabağ  Respublikası" 

hökumətinin qərarıdır.

Digər  bir  qərarsa  “DQR  ərazisində  yenidən  yerləşmiş  ailələrə 

ayrılmış  güzəştlər  haqqında”  “DQR  Hökumətinin”  2003-cü  il  15 

aprel tarixli qərarıdır.

46

47

---