mokan
indi
qonşu
Əskəranm
ınzibati-ərazisinə
daxil
edilib(
http://www.tigranakert.am)
Bilə -bilə ki, dünya alimlərinin rəyi budur ki, Azərbaycan
ərazisində bu adda şəhər olmayıb". Məqsəd bəllidir. Ermənilər Dağlıq
Qarabağ ərazisini işğal etdikdən bəri müxtəlif vasitələrə əl ataraq
çalışırlar ki, bu işğala haqq qazandırsınlar.
Ona görə də bölgənin min illər yaşı olan tarixi abidələrini ya
dağıdaraq izlərini silirlər, ya da özününküləşdirirlər. Ermənistan silahlı
münaqişələr gedən ərazidə qazıntı işlərinin apanlmamasına aid
beynəlxalq Konvensiya protokulunu bu təşkilatın üzvü kimi, hələ
1954-cü ildə imzalasa da, hazırda işğal altında olan dünya tarixi üçün
əhəmiyyətli Azıx mağarasında erməni izləri axtarmaqda davam edir.
Azərbaycanla siyasi və iqtisadi rəqabətdə uduzmuş Ermənistan
hakimiyyəti tarixi saxtalaşdırmaqla nəsə əldə etmək niyyətlərindən əl
çəkmir.
İlk dəfə burada qazıntılann aparılması və
“Artsax
Tigranakertinin” tapılamsı məlumatmı duyuran ekspedisiya rəhbəri
Hamlet Petrosyanm özü də etiraf edir ki, bunu etmək ona görə lazımdır
ki, işğal olunmuş bu ərazilər geri qaytanlmasın. Deyə bilək ki, bura da
bizim tarixi vətəınimizdir və onu azad etmişik. Ac Ermənistanda bu
işin aparılmasına
30 milyon dram pul ayırdılar. Sonra Misirdə
havadarlar taparaq buradakı İskəndəriyyə muzeyində təqdimat edilib,
ona beynəlxalq rəng vermək üçün Misir- Ermənistan birgə
ekspedisiyası yaradılıb. Sonra bunu daha geniş coğrafıyada yaymaq
üçün Los- Ancelosda mətbuat konfransı keçirilib. Həmin zamandan
indiyədək bu təxribat davam edir. İşğal etdikləri digər ərazilərdə
olduğu kimi burada da “erməni izi” axtanlması davam edir.
88
89
90
Misir və ABŞ-da “Tiqranakert”in tanıtımı
İşğal nəticəsində Ağdam rayonunun 1154 kvadrat kilometr ərazisi
Ermənistanın nəzarətinə keçib. 147 min nəfər əhalisi olan Ağdamın
yalnız 22,6 faizi Azərbaycanın nəzarətindədir. Ermənilər Ağdamın
işğal olunmuş ərazilərində tarixi abidələri, qəbiristanlıqları, yaşayış
obyektlərini, xəstəxanalan,
kitabxanaları,
məktəbləri,
idarə və
müəssisələri dağıdıblar. Ağdam uğrunda gedən döyüşlərdə Azərbaycan
tərəfı 6 mindən çox şəhid verib. Doğma yurdlarından köçkün düşən
rayon əhalisinin əksəriyyəti ölkənin müxtəlif bölgələrinə səpələniblər.
H azırda Ermənistan "Hərbi münaqişələr zamam mədəni sərvətlərin
qorunm ası haqqında" Haaqa Konvensiyasının və "Mədəni sərvətlərin
qeyri-qanuni
dövriyyəsi
haqqında"
Paris
Konvensiyasımn
m üddəalannı kobudcasına pozaraq Azərbaycanın mədəni sərvətlərini
talam aqda davam edir.
Bu xəbər, yəni “Tiqranakertin tapılması” əslində ermənisayağı bir
sensasiya olmalı idi ki, erməni arxeoloqlan Dağlıq Qarabağın ürəyi
sayılan Ağdam ərazisində qədim erməni yaşayış məskənləri tapmaq
üçün arxeoloji qazıntılar aparıblar və nəticədə guya "qədim erməni
şəhəri Tiqranakert"in qalıqlanm tapıblar. Hal-hazırda da bu saxta
tapıntını bütün dünyaya yaymaqla məşğuldurlar. Tiqranakert haradır?
Belə bir məkan olmuşdurmu? Biz ermənilərin yolu ilə getmədən
gerçəyi soyləsək, əlbəttə
olmuşdur.Tarixi mənbələrə görə, mifık
"Böyük Ermənistan" dövlətinin paytaxtlarından biridir "Tiqranakert"
şəhəri. Şərqi Anadoluda, Van ərazisində yerləşib. Amma o zaman da
bağımsız bir Erməni dövləti mövcud olmamışdır. Ə w əl Romalıların,
sonra isə Bizansın tərkibində vassal görünümündə bir oluşum movcud
olmuşdur. Ermənilər iddia edirlər ki, Tiqranakert indiki Diyarbakır
şəhəridir. Bu da yalan və saxta fıkirdir. Ermənilərin bir çox alimləri
özləri
isə
bu
yaxınlaradək
"Tiqranakert"in
Yaxın
Şərqdə,
Mesopotamiyada yerləşdiyini bildirirdilər. Əgər ermənilərin “Tiqran
Metsin torpaqlan” Doöu və Güney Doğu Anadolunu əhatə edirdisə
nədən Tiqranakerti Ağdamda axtanrlar? Məlum xəstəlik səbəbindən.
Hal-hazırda isə
"Tiqranakert"in
qalıqlanmn
Ağdam ərazisindən
91
tapılmasını demələri və bu ərazinin onlara aid olduğu iddiası ilə çıxış
etmələri bir daha ermənilərin yalan danışdıqlarmı sübut edir. Hətta,
erməni tarixçilərindən də bu iddialanmn əsassız olduğunu söyləyənlər
vardır. Azərbaycan tarixçilərindən olan Kərəm Məmmədov deyir ki,
tarixi
mənbələrdə
indiki
Ağdamın
adı
maksimum
dərəcədə
"haylaşdırılsa" da, Musa Kalankaytuklunun "Ağvan (Aluank yox)
tarixi" əsərində "Ağuen" şəklində işlənir. Faktiki olaraq indi
Azərbaycan türkcəsində "ban" və "dam" eyni məna daşıyır. "Ağ ban"
və "Ağ dam" toponimikası sadəcə sinonimdən başqa bir şey deyildir.
Amma erməni tarixçi Minasyan deyir ki, Ağdamın əsil adı Akn-dır,
özü də erməni məskənidir və yazdığı məqalədə də sübut etməyə çalışır
ki, azərbaycanlılar ( o bizi türk-tatar köçəri
qəbilələri adlandınr)
buraya gəlmədirlər. “ Şəhərin(Ağdamın)əsas əhalisini ermənilər təşkil
edirdi, yalmz 19 əsrin sonlarında və 20 əsrin əw əllərində burada türk-
tatar qəbilələri yerləşdilər Sonra ermənilər buradan çıxanldılar”(
HayNews.am) İndi Akna yeniden erməni yurdudur.Onun sözündən
belə çıxır ki, Ağdam vaxtilə erməni şəhəri olmuşdur. 1993-də
ermənilər onu yenidən ermənilərə qaytardılar.
Ermənilər harada qazmtı aparırlar?
h
92
Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikasının turizm şöbəsi ilə
Livanın Menagement Mix şirkəti arasında müqavilə imzalanıb. Şirkət
uydurm a "Tiqranakert " şəhərində arxeoloji qazıntılar aparmaqla
yanaşı, şəhərin bərpası ilə də məşğul olacaq. Hafta.az-ın əldə etdiyi
m əlum ata
görə,
bu
barədə
qondarma respublikanm
paytaxtı
Xankədində keçrilən birifınqdə Menagement Mix şirkətinin prezidenti
R affı Semerdicyan məlumat verib. R.Semerdicyan bildirib ki: “Bizim
şirkət
ilin
sonuna
kimi
layihə
planlarını
Dağlıq
Qarabağ
Respublikasının rəhbərliyinə təqdim edəcək. Bu ərazidə iki qrup
işləyəcək oniar qədim Tiqranakert şəhərinin qurulması ilə məşğul
olacaqlar. Burada əsas məqsəd yerli turistlərlə yanaşı, xarici turistləri
v ə şirkətləri bu ərazilərə cəlb eləməkdir. Düşünürük ki, turistlərin
böyük axını ilə birlikdə Tiqranakertin inkişafına əlavə investisiyalarda
qoyulacaq”.
Voytsex Pastuşka:
“Tiqranakert” qazıntıları “arxeoloji deyil, siyasi qazıntılardır”.
Kafkaz-uzel.aı saytı xəbər verir ki, Ermənistan Dövlət Universitetin
ekspedisiya kafedrasının arxeoloqları yenidən Dağlıq Qarabağda mifık
“Tiqranakert” şəhərinin qalıqlarını axtarmağa başlayıblar. Qeyd edək
ki, ermənilər iddia edirlər ki, “Tiqranakert”in əsası bizim eramızdan
ə w ə l yaşamamış “erməni çarı” II Tiqranın “hakimiyyəti” dövründə
qoyulub. “Tiqranakert”in mifık sərhədləri isə Xankəndindən ta Ağdam
ərazisinədək gedib çıxır.
Ermənilər qazıntılar zamanı tapdıqları qədim sikkələri, əşyaları və
saxsı qablan belə öz adalarına çıxarmaqdan utanmırlar.
Məsələn,
bugünlərdə
arxeoloqlar
qazıntılar
zamanı
Bizans
imperiyasına məxsus möhürlər tapıblar. Ekspedisiya qrupunun rəhbəri
bu barədə danışarkən etiraf edib ki, tapılan möhürlər Bizans
imperiyasına aiddir. Sonra dedikləri isə əsl erməni mahiyyətidir:
“Tapılan möhür çox qədimdir. Üzərindəki yazılar onun pəhləvi möhürü
olduğunu göstərir. Amma ola bilsin ki, bu möhürdəki erməni
yazılarıdır”. (Yeri gəlmişkən, erməni alimləri hələ SSRİ dövründə
Metsamorda “erməni heroqlifı” ilə yazısı olan və guya dünyada ilk
93