vi
ONUNCU FƏSİL
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ XARİCİ BORCLARI
275
10.1. DÖVLƏT BORCU ANLAYIŞI
275
10.2. DÖVLƏT BORCLARININ İDARƏ EDİLMƏSİ
275
10.3. AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ DÖVLƏT BORCU FORMALARI
278
10.4. BAZAR İQTİSADİYYATI ŞƏRAİTİNDƏ AZƏRBAYCAN DÖVLƏT
BORCUNUN PLANLAŞDIRILMASININ XÜSUSİYYƏTLƏRİ VƏ ONUN
TƏKMİLLƏŞDİRİLMƏSİ
279
10.5. AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASININ DÖVLƏT BORCLARI
280
ON BİRİNCİ FƏSİL
MALİYYƏ VƏ PUL KREDİT SİYASƏTİ
283
11.1. PUL-KREDİT SİYASƏTİ, MAHİYYƏTİ VƏ DÖVLƏTİN İQTİSADİ
SİYASƏTİNDƏ ONUN ROLU
283
11.1.1. PUL İSTEHSAL OLUNAN ƏMTƏƏLƏRİN DƏYƏRİNİN VƏ
XİDMƏTLƏRİNİN İFADƏ OLUNMASI FORMASIDIR
285
11.1.2. KREDİT VƏ KREDİT SİSTEMİNİN XÜSUSİYYƏTLƏRİ
291
11.1.3. BANK SİSTEMİ VƏ ONUN XÜSUSİYYƏTLƏRİ
292
11.2. PUL-KREDİT SİYASƏTİNİN XÜSUSİYYƏTLƏRİ
293
11.3. MALİYYƏ VƏ VERGİ SİSTEMLƏRİ, ONLARIN STRUKTURU VƏ
DÖVLƏTİN İQTİSADİ SİYASƏTİNDƏKİ ROLU
294
11.4. MAKROİQTİSADİ SİYASƏTƏ KEYNESÇİ VƏ
MONETARİST BAXIŞLAR
296
11.5.AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASINDA PUL-KREDİT VƏ MALİYYƏ-
VERGİ SİYASƏTİNİN ƏSAS XÜSUSİYYƏTLƏRİ
300
11.6. MÜASİR İQTİSADİYYATIN TƏNZİMLƏNMƏSİNDƏ PUL-KREDİT
SİYASƏTİNİN ROLU VƏ ƏHƏMİYYƏTİ
302
11.6.1. AÇIQ BAZARDA ƏMƏLİYYATLARIN APARILMASI
306
11.6.2. FAİZ DƏRƏCƏLƏRİNİN MÜƏYYƏNLƏŞDİRİLMƏSİ
307
11.6.3. MƏCBURİ EHTİYAT NORMALARI
308
11.6.4. MƏCBURİ EHTİYATLARIN MÜƏYYƏNLƏŞDİRİLMƏSİ
308
11.6.5. MİLLİ VALYUTANIN MƏZƏNNƏSİNİN TƏYİNİ VƏ TƏNZİMLƏNMƏSİ
308
11.6.6. BANK ƏMƏLİYYATLARININ MƏHDUDLAŞDIRILMASI
309
11.6.7. MƏRKƏZLƏŞMİŞ KREDİTLƏRİN VERİLMƏSİ
309
11.6.8. KREDİT TƏŞKİLATLARININ YENİDƏN MALİYYƏLƏŞDİRİLMƏSİ
309
11.6.9. DEPOZİT ƏMƏLİYYATLARI
310
vii
11.7. AZƏRBAYCANDA TƏTBİQ OLUNAN MALİYYƏ SİYASƏTİ
310
11.8. AZƏRBAYCANDA İNFLYASIYA VƏ ANTİİNFLYASİYA SİYASƏTİ
311
11.9. AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ 2011-Cİ İL ÜÇÜN
BÜDCƏ - VERGİ SİYASƏTİNİN ƏSAS İSTİQAMƏTLƏRİ
311
ƏDƏBİYYAT
318
viii
1
ÖN SÖZ
Dövlətin ictimai, iqtisadi, tarixi və mədəni həyatdakı fəaliyyətləri dövlət maliy-
yəsi sisteminin əhəmiyyətini və əhatə dairəsini artırmaqdadır. Klassik iqtisad mək-
təbinin
nümayəndələrinin “Buraxın etsinlər, buraxın keçsinlər” deyimi, liberal iq-
tisadiyyat və inzibati
dövlət anlayışı ilə dövlət fəaliyyətlərini ən alt səviyyədə nəzər-
də tutmuşdur. Kapitalizmin meydana çıxması ilə birlikdə müdaxiləçi dövlət anlayı-
şının ortaya çıxması, dövlət fəaliyyətlərinin əhatə dairəsini genişləndirmişdir. Gü-
nümüzdəki iqtisadi strukturlara baxdığımızda dövlətin vəzifələrinin, diplomatik xid-
mətlərindən istehlak malları istehsalına qədər uzanan geniş bir sahəni əhatə etdiyi
müşahidə edilməkdədir. Qısaca dövlət iqtisadi, ictimai və mədəni həyata çox təsir
mexanizmi olduğu üçün bu sahələridə bilavasitə və ya dolayılı olaraq müdaxilə
etməkdədir. Xüsusiylə Amerikada başlayaraq bütün dünyanı cənginə alan qlobal
maliyyə böhranı iqtisadiyyata dövlətin müdaxiləsinin zəruriliyini bir daha ortaya
çıxardı. İqtisadiyyatda dövlətin funksiyalarının artması və inkişaf etməsi dövlət ma-
liyyəsinin əhatə dairəsinin genişlənməsini ortaya çıxarmaqdadır.İqtisadiyyatda
dövlətin funksiyalarının artması dövlət maliyyəsinin əhatə dairəsinin genişlənməsi
nəticələrini ortaya çıxarmaqdadır. Dövlət sektoru, istehsal fəaliyyətləri ilə məşğul
olarkən ümumiyyətlə bölünə bilməyən və ya qismən bölünə bilən mal və xidmət
istehsal etməkdədir. Bu istehsalla əlaqədar qərarlar özəl sektorda olduğu kimi yal-
nız qazanc əldə etmək məqsədi ilə deyil, ictimai və siyasi dövlət siyasətləri istiqa-
mətində alınmaqdadır. Dövlət sektorunun ortaya çıxardığı dövlət əmtəəsi və xid-
mətinin səviyyə və həcmi ümumiyyətlə bu seçimlərin bir nəticəsi olmaqdadır. Ümu-
mi iqtisadiyyat içərisində dövlət maliyyəsinin inkişafı, xüsusilə artan əsas iqtisadi,
ictimai problemlər səbəbi ilə, dövlətin tədricən iqtisadiyyata daha çox müdaxilə
etmə nəticəsini zəruri etməkdədir. Ona görə də bu sahənin mütəxəssisləri maliy-
yənin mahiyyəti və funksiyalarını yaxşı bilməli, dövlət və müəssisələrdə (təşkilat-
larda) maliyyə resurslarının formalaşması, bölüşdürülməsi və istifadəsinin xüsusiy-
yətlərindən məlumatlı olmalıdırlar. Çünki pul vəsaitləri fondlarının yaradılması və
istifadəsi prosesində əmələ gələn iqtisadimaliyyə münasibətləri sisteminin tədqiqi
mürəkkəb prosesdir. Ona görə də dövlətin maliyyə təsərrüfat fəaliyyətinin əsas isti-
qaməti dövlətin gəlir və xərclərinin idarə edilməsi üçün dövlət maliyyəsinin prinsip
və metodlarının öyrənilməsi vacib və zəruridir. Bu kitabda dövlət maliyyəsinin
əsasları, dövlət büdcəsi, vergi sistemi, dövlətin maliyyə siyasəti, dövlət borclarının
menecmenti mövzuları əhatə edilmişdir.
Doç. Dr. Cihan Bulut
Baş müəllim Elçin Süleymanov
Qafqaz Universiteti
Bakı, 2011
Dostları ilə paylaş: |
