Qafqaz Universiteti Nəşri



Yüklə 5,04 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə75/75
tarix29.09.2017
ölçüsü5,04 Kb.
#2316
1   ...   67   68   69   70   71   72   73   74   75

Uşaq və yeniyetmələrin inkişafının sosial‐psixoloji məsələləri 
 
 
216 
Test 1.17. Uğura doğru motivasiya dərəcəsi 
Bəli 
Xeyr 
 
 
Öz uğurlarıma az      
diqqət yetirirəm 
Həyatda puldan vacib 
çox az şey var 
Dostlarım məni tənbəl 
sayırlar 
Özünü işlə          
yükləməyən insanlara 
paxıllıq edirəm 
Qərar qəbul etməyi 
bacarıram 
Ürəyimcə olan işlərə
 çalışıb nail oluram 
İstirahət istənilən 
işdən vacibdir 
Qınama məni daha      
çox stimullaşdırır, 
nəinki tərif 
Hər zaman işi sonuna 
kimi çatdırmağa 
çalışıram  
Əzmlə işləmək mənə    
xas deyil 
Ancaq özümə 
güvənməyə çalışıram 
İradəmə qarşı heç 
vaxt müqavimət 
göstərmirəm 
Mənim uğurlarım daha 
çox mənim 
həmkarlarımdan
 
asılıdır 
Məni indiki işimdən 
çox, başqası cəlb edir
Bütün               
nailiyyətlərim eyni 
əziyyətli olmur 
Gücə nail olmaq 
istəyənlərə paxıllıq 
etmirəm 
İnadla işləyən 
insanlarla ünsiyyət 
qurmaq mənə         
asandır 
Həyatımda nə zamansa 
nə isə alınmadıqda, 
mən səbirsizlik 
göstərirəm 
İşi görə bilmədikdə     
tez əsəbiləşirəm 
Mən digərlərindən daha
çox şöhrətpərəstəm 
İşsiz qalanda 
həyəcanlanıram 
Uzun‐uzadı variantlar 
arasından seçim edirəm
Hamı məni bacarıqlı   
birisi hesab edir 
Mən digərlərinə        
nisbətən özümə qarşı 
daha çox ciddiyəm 
Mən digərlərindən 
daha xeyirxaham 
Öz qəlbimdə 
olmadığım günlər 
olur 
Maneələr məni daha 
da qüvvətləndirir 

2



Uşaqların yuxulara baxışı 
 
 
217 
Açar 
1.
 
Sizdə  istənilən  həyat  uğuruna  qarşı  zəif  motivasiyanız  vardır.  Görünür, 
vəziyyətiniz  sizi  narahat  edir,  işə  siz  “  alışmırsınız”  və  tam  əminsiniz  ki, 
heç  nəyə  baxmayaraq,  hər  şey  öz  qaydasında  gedəcəkdir.  Yenə  də  təbiət  və 
təhsilinizin sizə verdiyini həyata keçirmək üçün cəhd etməyə dəyməzmi? 
2.
 
Çox  insanda  olduğu  kimi,  motivasiyanız  orta  səviyyədədir.  Məqsədyön‐
lülük və nəsə böyük bir şey əldə etmək arzusu sizdə dövri xarakter daşıyır. 
Hərdənbir hər şeyi atmaq istəyirsiniz, çünki sizə elə gəlir ki, getdiyiniz hə‐
dəf əlçatmazdır.  
3.
 
Uğura  qarşı  motivasiyanız  yüksək  dərəcədədir.  Siz  o  insanlardansınız  ki, 
dağı belə, aşırmağa hazırsınız. Öz hədəfinizə çatmaqda çox israrlısınız və o 
hədəfə çatmaq üçün istənilən maneəni dəf etməyə hazırsınız.  
Test 1.18. Xarakteri təyin etmə testi 
 
Təlimat:  
Verilmiş 5 fiqura baxın. Bu fiqurları üstünlük verdiyiniz ardıcıllıqla düzün. 1‐
ci  yerə  seçdiyiniz  fiqur  sizin  xüsusiyyətlərinizi  və  üstünlük  təşkil  edən  xarakteri‐
nizi bildirir. 5‐ci, yəni sonuncu yerə qoyduğunuz fiqur sizin üçün qarşılıqlı müna‐
sibətlərdə çətinlik çəkdiyiniz adamları bildirir.  


Uşaq və yeniyetmələrin inkişafının sosial‐psixoloji məsələləri 
 
 
218 
İndi isə seçin.  
Kvadrat: Əgər siz ilk növbədə kvadratı seçmisinizsə, deməli, yorulmaq bilmə‐
yən zəhmətkeşsiniz.  
Əlamətləri: Təşkilatçılıq, başladığı işi sona çatdırmaq səyi, çalışqanlıq, dözüm‐
lülük,  səbir,  sistemlilik.  Adətən,  bu  keyfiyyətlər  kvadratların  öz  sahəsində  yüksək 
ixtisaslı mütəxəssis olmasına imkan verir.  
Əgər əminliklə seçmisinizsə, onda sizi sol yarımkürəli insanlara aid etmək olar. 
Kvadratlar həddindən artıq diqqətcildir, adət olunmuş həyat tərzini dəyişməyi sev‐
mir, səliqə‐sahmanı sevirlər.  
Kvadratlardan  yaxşı  inzibatçı,  icraçı,  nadir  hallarda  menecer  olur.  Emosional 
quruluq, soyuqluq insanlarla ünsiyyət yaratmasına mane olur. Riski sevmirlər.  
Üçbucaq: Liderlik əlamətidir. Qarşılarına məqsəd qoyan və nail olan möhkəm 
şəxsiyyətlərdir.  Sol  yarımkürəli  insanlardır,  lakin  kvadratlardan  fərqli  olaraq, 
fikrini xırdalıqlara yox, əsas məqsədə yönəldirlər. Özlərinə inanan və həmişə haqlı 
sayan  adamlardır.  Şöhrətpərəstdirlər.  Tez‐tez  risk  edirlər.  Öz  səhvlərini  etiraf  et‐
məkdə çətinlik çəkirlər. Hər bir işdə üstünlük təşkil edirlər. Onların məqsədi qələbə 
çalmaqdır.  
Düzbucaqlı: Bu fiquru seçənlər hal‐hazırda keçirdikləri həyat tərzindən narazı 
olub, daha yaxşı həyat şəraiti axtarışı ilə məşğuldurlar. Bu fiqur keçid və dəyişiklik 
simvoludur, demək olar ki, problemlər içərisində başını itirib.  
Xarakterik əlamətləri: günbəgün dəyişirlər. Özlərini  bəyənmirlər,  lakin bu, ke‐
çicidir. Hər cür yeniliyi asanlıqla qəbul edirlər. Həddindən artıq tez inanan, təsir‐
lənən, sadəlövh olurlar. Lakin bu, keçici haldır.  
Dairə: Dairə beş forma içərisində ən xeyirxahıdır. Ünsiyyətə girməyi daha tez 
bacarırlar. Yaxşı dinləyicidirlər. Yüksək dərəcədə həssasdırlar. Başqalarının dərdinə 
şərik olmaq hissi güclüdür. Ona görə də insanlar onlara can atırlar. İnsanları çox 
gözəl oxuya bilirlər və yalançını dərhal ifşa edirlər. Mübahisəni sevmirlər. Biznes 
sahəsində  zəifdirlər  və  rəhbərlik  onlarlıq  deyil,  zəifdirlər.  Qətiyyətsizdirlər,  sağya‐
rımkürəli insanlardır.  
Ziqzaq:  Yaradıcılıq  simvoludur.  Sağyarımkürəli  düşüncə  tərzinə  malikdirlər, 
yəni onlara məntiqdən çox intuisiya xasdır. Mübahisələrdə güzəştə getmir, əksinə, 
kəskinləşdirirlər.  Müəyyən  qaydaya  salınmış  şəraitdə  məhsuldar  işləməyi  bacar‐
mırlar. Dəqiq, qəti müəyyən edilmiş vəzifə və iş üsulları onları qıcıqlandırır. Kim‐
dənsə  asılı  olmağı  xoşlamırlar,  daha  çox  reallıqla  deyil,  ideyalarla  maraqlanırlar, 
həyatının  müəyyən  bir  hissəsi  ideyalar  dünyasında  keçir.  Coşqun,  səbirsiz,  sözü 
üzə deyən olurlar.  


Uşaqların yuxulara baxışı 
 
 
219 
Test 1.19.  Uşaq və yetkinlik yaşına çatan gənclərdə diqqət 
çatışmazlığını müəyyən etmə testi 
Test,  “heç  bir  zaman”,  “rastlanmayan”,  “çox  az”,  “bəzən”,  “davamlı”, 
“olduqca  davamlı”  olmaq  üzrə  6  bölümə  ayrılmışdır.  Uşağınız  üçün  ən 
doğru  bölümü  işarə  edin.  Sonra,  verilən  xalları  toplayaraq  110‐a  bölün. 
Çıxan  nəticə  əgər  70‐100‐ü  əhatə  edirsə,  diqqət  çatışmazlığının  yüksək 
olduğu təxmin edilir.  
I. Diqqət Çatışmazlığı 
Heç bir
zaman 
Rastlan‐
mayan 
Çox az Bəzən  Davamlı 
Olduqca 
Davamlı 
Özüylə danışıldığı zaman qulaq 
asmırmış kimi görünür 
 
 
 
 
 
 
Ev tapşırıqlarında diqqətsiz olur, 
səhvlər edir 
 
 
 
 
 
 
Diqqət gərəktirən tapşırıqlardan 
qaçar, ya da sevməz. 
 
 
 
 
 
 
Diqqətini qısa müddətə verə bilir 
 
 
 
 
 
 
Təşkilatçı ola bilməz 
 
 
 
 
 
 
Əşyalarını itirər 
 
 
 
 
 
 
Səxsi əşyalarını qorumaqda əziyyət 
çəkər 
 
 
 
 
 
 
Asanlıqla dağılır 
 
 
 
 
 
 
Gündəlik aktivitələrini asanlıqla 
unudar 
 
 
 
 
 
 
Verilən tapşırıqları bitirməkdə 
əziyyət çəkər 
 
 
 
 
 
 
Cox tez sıxılar 
 
 
 
 
 
 
Gün içində xəyallara dalar 
 
 
 
 
 
 
Aşagı enerjisi vardır 
 
 
 
 
 
 
Enerji və motivasiyası aşağıdır 
 
 
 
 
 
 
Davamlı olaraq bir aktivitəni 
bitirmədən başqasına keçər 
 
 
 
 
 
 
Konsentrat olmaqda çətinlik çəkər 
 
 
 
 
 
 
Məşğul olarkən yuxuya gedər 
 
 
 
 
 
 
Məşğuliyyətini davam 
etdirməkdə uğursuzdur 
 
 
 
 
 
 
Verilən təlimatları təqib etməkdə 
uğursuzdur 
 
 
 
 
 
 
Əvvəlcə həyəcanlı görünməsinə bax‐
mayaraq, verilən tapşırığı 
bitirməkdə çətinlik çəkər 
 
 
 
 
 
 
Öyrənmə çətinliyi yaşayar 
 
 
 
 
 
 


Uşaq və yeniyetmələrin inkişafının sosial‐psixoloji məsələləri 
 
 
220 
Aşağıdakı test sizin, əsasən, hansı qrupa mənsub olduğunuzu            
meydana çıxaracaq. Buna görə də testi cavablandırarkən hal‐hazırda 
sahib olduğunuz dəyərləri qeyd edin.  
1. 
Aşağıdakı bəndlərdən hansı sizə uyğundur? 
 
a) Güclü, qərarlı, ünsiyyətciləm və anadan gəlmə liderəm.                     
Yıxılaram, qalxaram, yoluma davam edərəm. 
b) Həyatımı gözəlləşdirirəm, əyləncəni sevirəm. Hamını ömür boyu 
xoşbəxt və sevincli görmək istəyirəm. 
c) Hər anımın rahat və sakit keçməsini istəyirəm. Dava‐dalaşı, səs‐küyü 
sevmirəm, işlərimdə ən asan yolu seçirəm. 
d) Hər şeyin mükəmməl, düzgün, qüsursuz olmasını istəyirəm. İnsanlarla 
ünsiyyətimdə, hörmətcil və məsafə saxlayan olmağı xoşlayıram. 
2. 
Ümumiyyətlə, hansı tempdə və necə danışırsınız? 
 
a) Sürətli və nəticəyə yönəlik 
b) Çox sürətli, həyəcanlı və eyni zamanda, əyləncəli 
c) Daha yavaş, sakit 
d) Normal və deyəcəklərimi ağlımda ölçüb‐biçərək 
3. 
Bir işə motivə olmanızı təmin edən ən önəmli ünsür. 
 
a) Nəticələri düşünmək 
b) Qəbul və təqdir etmək 
c) Qrupdakı yoldaşlarımın dəstəyi 
d) Təsirlilik, səliqəlilik və intizamlılıq. 
4. 
Çalışma tərziniz hansına uyğundur? 
 
a) Gərgin və sürətliyəm. Eyni anda bir neçə işi görə bilərəm. 
b) Müstəqil bir mühitdə çalışıram. İnsan əlaqələrini diqqət mərkəzində 
saxlayıram. 
c) Ön planda olmayan, amma qrupa hər cür dəstəyi verən biriyəm. 
d) Xırdalıqlara diqqət yetirənəm və tək bir mövzuya yönələrək çalışıram. 
5. 
Çalışma tempinizi necə dəyərləndirirsiniz? 
 
a) Sürətli bir tempdə çalışıb, qısa zaman ərzində qərar qəbul eləməyi 
sevirəm. 
b) İşlərin rutin və darıxdırıcı olmadığı mühitlərdə yüksək motivasiya ilə 
çalışıram. 
c) Nadir vaxtlarda tələsənəm. Gec də olsa, öhdəmə götürdüyüm işi 
qurtaranam. 
d) İncəliklərinə qədər düşünərək qərar verirəm. İşimi bitirə biləcək bir 
templə çalışıram. 


Uşaqların yuxulara baxışı 
 
 
221 
6. 
Hansı sizi daha çox narahat edər? 
 
a) Zaman israfı və işlərin gecikməsi. 
b) Təkrar tələb edən işlər və monotonluq. 
c) Başqaları tərəfindən anlaşılmamaq. 
d) Yanılmaq və edilən xətanın təkrarlanması. 
7. 
Olduğunuz qruplarda hansı vəzifələrdə daha müvəffəq olarsınız? 
 
a) Hadisələrə istiqamət verən və şəxsi nüfuzunu istifadə edən. 
b) İnsanları motivasiya edən və şənləndirən. 
c) Barışdırıcı və qrup daxilində istiqamət verən. 
d) Məlumat təmin edən, araşdırıcı və hadisələri təqib edən. 
8. 
Hansı sizi daha çox stresə salar. 
 
a) Hadisələr üzərində güc və nəzarətimin azadlığını hiss etmək. 
b) Sıxıcı, rutin işlər görülən bir mühitdə olmaq. 
c) Öhdəsindən gələ bilməycəyim işlərin məsuliyyətini öhdəmə götürmək. 
d) Nizamsız mühit və tamamlanmamış işlər. 
9. 
Siz şagird olsanız və müəlliminiz sizin imtahan kağızınızı ikinci dəfə 
yoxladıqda sizin qiymətinizin artdığını söyləsə necə reaksiya verərsiz. 
 
a) Bu onsuz da haqqım idi. 
b) Çox sevinərəm və sevincimi büruzə verərəm. 
c) Müəllimimə təşəkkür edərəm və hörmət edərəm. 
d) Müəllimimin harada xəta etdiyilə maraqlanaram, kağızımı görməyi 
arzu edərəm. 
10. 
Çox uzun davam edəcək olan işlə əlaqəli iclasda iştirak etməyiniz vacib 
olduqda aşağıdakılardan hansını mənimsəyərsiniz? 
 
a) Mövzunun ana xətləri üzərində dəyərləndirilmələr aparılması üçün, 
nəticənin müəyyən olmasından dərhal sonra çıxmağa üstünlük verərdim. 
b) İclas əyləncəli bir şəkildə davam edərsə, sonuna qədər qalmağı, 
darıxdırıcı olduğu təqdirdə tərk eləməyi seçərəm. 
c) Yığıncağın sakit keçməsi və gözəl qərarların qəbul olunması üçün 
öhdəmə düşəni edərdim. 
d) Toplantıya vaxtından əvvəl gələr, bütün detalları qeyd edər və bir 
dəyərləndirmə etmək üçün gec çıxaram. 
11. 
Özünüzdə gördüyünüz ən güclü yönünüz hansıdır? 
 
a) Qısa zaman ərzində qərar alan və fəaliyyət alan və fəaliyyətə keçən. 
b) İştirak etdiyim mühitlərə həyəcan və şənlik qatan tərəf. 
c) Hər cür mühitə uyğunlaşmam və qarşıdurmaların qarşısını almaq. 


Uşaq və yeniyetmələrin inkişafının sosial‐psixoloji məsələləri 
 
 
222 
12. 
Özünüzdə gördüyünüz ən zəif cəhətiniz nədir? 
 
a) İnsanlar, işlərimi istədiyim kimi etmədiklərində və sürətli 
olmadıqlarında hirslənmək. 
b) Düzənsiz, dağınıq və proqramsız olmaq. 
c) Heç kimə “xeyr” deməmək və başqalarının işinə köməyə gedərkən öz 
işini axsatmaq. 
d) Hər şeyin qüsursuz və mükəmməl olmasını istəmək. İnsanlar buna 
tabe olmadıqda hirslənmək. 
 
Dəyərləndirmə: 
Aldığınız balların toplamını şkalaya görə aşağıda qeyd edin.  
A‐ ...............................................................  
B‐ ..............................................................  
C‐ ..............................................................  
D‐ ..............................................................  
 
Testin dəyərləndirilməsi 
A ‐ bəndindəki ballarınız çoxluq təşkil edirsə, siz güclü qərarlı quruluşa 
sahib qırmızı xarakterli bir insansınız. 
B ‐  bəndindəki ballarınız çoxluq təşkil edirsə, siz məşhur şən sarı 
xarakterli üstünlük təşkil edən bir insansınız. 
C ‐  bəndindəki ballarınız çoxluq təşkil edirsə, sülhsevər yaşıl xarakterli 
bir insansınız. 
D ‐ bəndindəki ballarınız çoxluq təşkil edirsə, siz işdə nizam‐intizamlı 
quruluşa sahib mavi xarakterli bir insansınız. 
 
 
 
 
 


 
223 
Kitabın yazılmasında istifadŠ edilmiş ŠdŠbiyyat 
1)
 
Məlik‐Baxış Babayev, Zəka oyunları (məntiqdən məsələlər), Bakı, 
“Altun Kitab” , 2005 
2)
 
Ə.S.Bayramov, Ə.Ə.Əlizadə, Psixologiya (Ali məktəblər üçün dərslik), 
Bakı, “ÇİNAR‐ÇAP” Nəşriyyat‐Poliqrafiya müəssisəsi, 2006 
3)
 
A.Həsənov, Ə.Ağayev, Pedaqogika (dərslik), “Nasir” nəşriyyatı, 2007  
4)
 
Ə.Ə.Qədirov, İ.N.Məmmədov, Yaş psixologiyası (dərs vəsaiti), Bakı, 
“Maarif”, 1986 
5)
 
A. İbrahimov, H.Xəlilov. Sağlam övlad, düzgün tərbiyə, təmiz nitq. 
Bakı, “Misri” nəşriyyatı, 2004 
6)
 
Ziya Baran, Canten Kaya. İlham Veren Başarı Öyküleri, İstanbul, 2007 
7)
 
Gün Şendil. Çocuk, ergen ve anne‐baba. Melisa Matbaacılık, 2003 
8)
 
Oğuz Saygın. Renklerle insanları tanıma kılavuzu. Hayat yayıncılık. 
İstanbul, 2007 
9)
 
Ə.Ağayev, Y.Talıbov, A.Eminov, İ.İsayev. Pedaqogika (dərslik), 
“Adiloğlu” Bakı‐2006 
10)
 
İbrahim Ethem Başaran, Eğitim Psikolojisi Gelişim, Öğrenme ve Ortam. 
Nobel yayın, Ankara‐2005 
11)
 
David Wood. How Children Think And Learn. Blackwell, Second 
edition 1998 
12)
 
İsmet Barutçugil. Eğiticinin Eğitimi. Kariyer yayıncılık. İstanbul‐2002 
13)
 
Marian Diamond, Janet Hopson. Magic Trees of the Mind. A dutton 
book. 1998 
14)
 
Robert L.Leahy. Cognitive Therapy Techniques. The Guilford Press. 
2003 
15)
 
Tevfika Tunaboylu İkiz. Psikanaliz Konuşmaları. Bağlam yayıncılık. 
2005 
16)
 
Birol Vural. Nitelikli Sınıf ve Stressiz Eğitim Ortamı. Hayat. 2004 
17)
 
Birol Vural. Her Öğretmen Rehberdir. Hayat. 2004 
18)
 
Филип Райс. Психология Подросткового и Юношеского Возраста.  
Питер. 2000 
19)
 
Вирджиния Н.Квини. Прикладная Психология. Питер. 2000 
20)
 
Д.Майерс. Сочиалъная Психология. Питер. 2004 
21)
 
Кэррол Э.Изард. Психология Эмочий. Питер. 2003 


Uşaq və yeniyetmələrin inkişafının sosial‐psixoloji məsələləri 
 
 
224 
22)
 
Prof. Dr. İbrahim Ethem Özgüven. Bireyi Tanıma Teknikleri.                
Pdrem Yayınları. 2007 
23)
 
Dr. Fatih Kalkınç. Okul Evde Başlar. İzmir. 2008 
24)
 
K.Koffka. Zihni İnkişafın Esasları. İstanbul Hüsnütabit Matbaası. 1954 
25)
 
Dr. Alfred Adler. Eğitimi Zor Çocukların Psikolojisi. Kariyer Yayıncılık. 
2000 
26)
 
Nəsrəddin Tusi. Əxlaqi‐Nasiri. Kişe Mehr Nəşriyyatı. 2002 
27)
 
Laurence Steinberg. Ergenlik. İmge Kitabevi. 2007 
28)
 
Проф. А.И. Щербакова. Практикум По Общей Психологии. Москва 
«Просвещение». 1979 
 
 

Yüklə 5,04 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   67   68   69   70   71   72   73   74   75




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə