Qanaxmalar zamanı infuzion-transfuzion terapiya

212 
 
pankreatit, toksiko-infeksion şok, trombofilik vəziyyət, postreanimasiuon vəziyyət, 
kortikisteroid hormonlarla və sitostatiklərlə uzunmüddətli terapiya. 
Hipokalsiemiyanın  klinikası,  profilaktikası  və  müalicəsi:  qanda  sərbəst 
kalsiumun  səviyyəsinin  enməsi  arterial  hipotenziyaya,  ağ  ciyər  arteriyasında  və 
mərkəzi  venoz  təzyiqin  təzyiqn  artmasına,  EKQ-da  Q-T  intervalının  uzanmasına, 
baldır,  üz  əzələlərində  qıcolma  dartınmalarının  (подергиваний)  əmələ  gəlməsinə, 
tənəffüs  ritminin  pozulmasına  və  hətta  yüksək  dərəcədə  hipokalsiemiya  zamanı 
apnoyeyə  keçməsinə  səbəb  ola  bilir.  Hipokalsiemiyanın  artmasını  xəstələr 
subyektiv  olaraq,  əvvəlcə  döş  sümüyünün  arxasında  nəfəsalmağa  mane  olan 
xoşagəlməz  hissiyatlar,  ağızda  metal  dadının  əmələ  gəlməsi,  dilin  və  dodağın 
əzələlərindəqıcolma  dartınmaları  kimi  qəbul  edirlər.  Hipokalsiemiyanın  sonradan 
dərinləşməsi  zamanı  klonik  qıcolmaların  meydana  çıxması,  tənəffüsün  pozulması 
və  hətta  dayanması,  ürək  ritminin  pozulmaları  –  asidstoliyaya  qədər  brakardiya 
müşahidə edilir. 
Profilaktika.  Hipokalsiemiya  potensiallı  (qıcolmağa  meyilli)  xəstələrin  aşkar 
(müəəyən)  edilməsindən,  40-60  ml/dəqiqə  sürəti  ilə  plazmanın  köçürülməsindən, 
profilaktik  məqsədlə  10%-li  kalsium  qlükonatdan  hər  0,5  litr  plazmaya  10,0  ml 
vurmaqdan ibarətdir. 
Hipokalsiemiyanın  kliniki  simptomları  meydana  çıxan  zaman  plazmanın 
vurulması dayandırmaq, venadaxili 10,0-20,0 ml kalsium-qlükonaq və ya 10,0 ml 
kalsium-xlor vurmaq və EKQ-ya nəzarət etmək lazımdır. 
Hiperkaliemiya.  Uzun  müddət  saxlanılan  konservləşdirilmiş  qanı  və  ya 
eritrosit  kütləsini  (14  gündən  artıq  saxlanılan  bu  transfuzion  mühitdə  kaliumun 
qatılığı  32  mmol/l-ə  qədər  arta  bilər)  sürətlə  (120,0    ml/dəqiqə  və  daha  yüksək 
sürətlə)  vurduqda  resipientdə  hiperkaliemiya  meydana  çıxa  bilər  bilər. 
Hiperkaliemiyanın əsas kliniki əlaməti bradikardiyanın inkişafıdır. 
Profilaktikası.  15  gündən  artıq  saxlama  müddəti  olan  qan  və  eritrosit 
kütləsindən  istifadə  edərkən  transfuziyanın  sürəti  dəqiqədə  50-70  ml-dən  çox 
olmamalıdır. Yuyulmuş eritriositlərdən istifadə etmək məsləhətdir.  
 
Qan köçürmə texnikasının pozulması 
ilə əlaqədar fəsadlaşmalar 
Qan köçürmə texnikasının pozulması ilə əlaqədar fəsadlaşmalar qrupuna hava 
emboliyası, ürəyin kəskin genişlənməsi aiddir. 
Hava  emboliyası.  Infuziya  şlanqının  düzgün  doldurulmanması  zamanı  baş 
verir; belə halda sistemdə lazımi yerdə olmayan hava qabarcıqları xəstənin venasına 
düşür.  Buna  görə  də  qan  və  onun  komponentlərinin  köçürülməsi  zamanı  təlimata 
uyğun  olmayan  vasitələrdən  istifadə  etmək  qəti  qadağandır.  Xəstədə  hava 
emboliyası  baş  verdikdə  tənəffüsün  çətinləşməsi,  təngnəfəslik,  döş  sümüyünün 
arxasında  (sinədə)  ağrı  və  sıxılma  hissi,  üzün  soanozu,  taxikardiya  əlamətləri 

---

213 
 
müşahidə  edilir.  Kliniki  ölümə  gətirib  çıxarda  bilən  massiv  hava  emboliyası 
təxirəsalınmaz reanimasion tədbirlərin aparılmasını tələb edir: ürəyin qapalı masaji, 
süni  tənəffüsün  verilməsi,  digər  reanimasion  tədbirlər.  (A.Q.:  Əksər  ədbiyyat 
mənbələrində  -  vəsaitlərdə  və  ya  rəhbərliklərdə  bu  zaman  təcili  reanimasion 
briqadanın və ya reanimatoloqun çağırılması göstərilir. Belə təlimat düzgün deyil; 
belə ki, ümumiyyətlə qan köçürmə ilə əsasən reanimatoloqlar məşğul olmalı və belə 
xəstələr  ağırlıqlatrı  və  aparılan  tədbirlərin  xüsusiyyətlərinə  görə  reanimasiya  və 
intensiv palatalarda yerləşdirilməlidirlər. Və s.) 
 Bu fəsadılaşmanın profilaktikası birinci növbədə transfuziyanın,  bunun üçün 
sistemin  və  digər  vasitələrin  quraşdırılmasının  bütün  qaydalarına  dəqiq  əməl 
olunmalıdır  (A.Q.:  sadə,  əhəmiyyətsiz,  xırda  görünə  bilər,  lakin  belə  yanaşma 
kökündən  yanlışdır  və  düzgün  deyil!...).  Sistemin  bütün  borucuqlarının  və  digər 
hissələrinin,  əgər  müvafiq  aparatdan  istifadə  olunursa,  onun  bütün  hissələrinin 
infuzion  maye  ilə  dolmasına  diqqət  etməli,  həmin  yerlərdən  hava  qabarcılqlarının 
çıxmasını  izləmək  lazımdır.  (A.Q.:  Sistemin  doldurulması  üçün  bir  başa 
ttransfuziya  olunan  maddədən  –  vasitədən  –  qandan,  erirosit  kütləsindən, 
plazmadan və s. istifadə etmək məsləhət deyil; bunun üçün elektrolit məhlullarından 
– fizioloji, ringer və s. istifadə edilməlidir.). Transfuziya vaxtı xəstənin vəziyyətinə 
daim müşahidədə saxlamaq lazımdır. 
Tromboemboliya.  Köçürülən  qanda    (eritrosit  kütləsində)  müxtəlif  
böyüklükdə əmələ gələn və ya nadir hallarda olsa da, xəstənin özünün venalarından 
qan  cərəyanı  ilə  gətirilən  qan  laxtaları  ilə  damarların  tutulmasıdır,  emboliyasıdır. 
Düzgün  icra  olmayan  transfuzion  texnika  da  emboliyanın  səbəbi  ola  bilər; 
köçürülən qanda olan laxtaların xəstənin venasına düşdükdə, xəstənin venasında və 
ya iynənin ucunda əmələ gələn tromb da embol törədib belə vəziyyət yarada bilər. 
Konservləşdiriulmiş  qabda  onun  saxlanılmasının  ilk  günlərində  mikro  laxtaların 
əmələ  gəlməsi  başlayır.  Əmələ  gələn  mikroaqreqatlar  qana  düşərək,  ağ  ciyərin 
kapillyarlarında  ləngiyib  qalır,  bir  qayda  olaraq  burada  əriyir  (A.Q.:  bunun  üçün 
burada  şərait  vardır...).  Böyük  miqdarda  qan  laxtaları  düşən  zanan  isə  ağ  ciyər 
arteriyasının şaxələrinin trombemboliyasının kliniki mənzərəsi meydana çıxır: döş 
qəfəsində  qəfləti  ağrılar,  təngnəfəsliyin  kəskin  baş  verməsi,  öskürəyin  əmələ 
gəlməsi,  bəzən  qan  hayxırmaq,  dəri  örtüyünün  solğunlaşması  (бледность- 
avazıması), sianoz, çox vaxt kollaps və soyuq tərləmə, arterial təzyuiqion enməsi, 
taxikardiya  müşahidə  olunur.  Bu  zaman  EKQ-da  sağ  qulaqcığın  yüklənmə 
əlamətləri qeyd ediulir və ürəyin eletrik oxunun sağı yerdəyişməsi də mümkündür. 
Bu  fəsadlaşmanın  müalicəsi  fibrinolizin  aktivatorlarından  –  streptazaların 
(streptodekazalar,  urokinazalar)  tətbiqi  tələb  edilir;  bunları  vedaxili  kateterlə 
vururlar, əgər ağ ciyər arteriyasına kateterin yerləşdirilməsi mümkündürsə, onda bu 
üsuldan istifadə olunması daha effektlidir. Tromba lokal təsir etdikdə sutkalıq doza 
150000  (ИЕ)  –  (  50000  ИЕ  3  dəfə)  olmalıdır.    Venadaxili  tətbiq  etdikdə 

---

214 
 
streptazanın  dozası  500000-750000  ИЕ-dir.  Venadaxili  heparinin  vurulması  da 
göstərişdir  (sutkada  24000-40000  vahid).  Təcili  olaraq  koaquloqrammaya  nəzarət 
altında600,0 ml təzədondurulmuş plazma şırnaqla vurulmalıdır. 
Ağ  ciyər  arteriyasının  tromboenmboliyasının  profilaktikası  qanın  tədarük  və 
köçürüklmə  texnikasını  düzgün  icra  edilməsindən,  hemotransfuziya,  xüsusən 
massiv  miqdarda  və  şırnaqla  köçürülən  zamanı  filtrlərdən  və  mikrofiltlərdən 
istifadə  edilməsindən  ibarətdir.  Belə  olduqda  xəstənin  venasına  qan  laxtasının 
düşməsi  istisna  olunur.  İynənin  trmbozu  zamanı  venanın  təkrar  punksiyası  başqa 
iynə  ilə  aparılmalıdır,  tromblaşmış  iynənin  keçitriciliyinin  bərpasına  hər  hansı 
vasitə ilə heç vaxt cəhd edilməməlidir. 
Ürəyin kəskin genişlənməsi: həddən artıq böyük həcmdə  qanı xəstənin venoz 
məcrasına sürətlə köçürüləndə  ürəyin sağ şöbəsinin yüklənməsi zamanı baş verir. 
İnfeksion  xəstəliklər.  Qanın  köçürülməsi  ilə  infeksiyanın  keçirilməsi 
nəticəsində  baş  verən  belə  xəstəliklərin  kliniki  gedişi  adi  yolla  yoluxan 
xəstəliklərdə olduğu kimidir. 
Zərdab  hepatiti  –  virus  daşıyıcısı  olan  və  ya  xəstəliyin  inkubasiya  dövründə 
olan  donordan  götürülən  qanın  tədarük  edilmiş  qanın  və  ya  onun  komponentlərin 
köçürülməsi  zamanı  resipientdə  meydan  çıxan  ən  ağır  fəsadlaşmalardan  biridir. 
Zərdab hepatiti ağır gedişi ilə xarektekdir; qara ciyərin distrofiyası, xroniki hepatit 
və ya sirrozu ilə nəticələnir.  
Posttransfuzion  hepatitin  spesifiki  törədicisi  virus  B-1-dir,  avstraliya  antigeni 
kimi kəşf olunmuşdur. İnkubasion dövrü 50-180 gündür. 
Hepatitin  profilaktikasına  görə  əsas  tədbir  donorların  diqqətlə  seçilməsi  və 
onların arasında potensial infeksiya mənbəyi olanların aşkar edilməsidir.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ədəbiyyat siyahısı 
 
1.
 
Андреев  А.А.,  Пиковский  В.Ю.,  Лукин  М.С.  Опыт  использования  6%  ГЭК 
130/0,4  Волювена  в  практике  скорой  медицинской  помощи  //  Вестник  интен-
сивной терапии. — 2007. — № 3. 
2.
 
Барышников  С.Д. Лекции  по  анатомии  и  физиологии  человека  с  осно-вами 
патологии. – М.: ВУНМЦ, 1996. 

---

215 
 
3.
 
Беляев  А.В.  Выбор  препарата  для  коррекции  гиповолемии:  кристаллоид-но-
коллоидная и коллоидноколлоидная дилемма // Мистецтво лiкування. — 2004. 
— № 7(13). 
4.
 
Буланов  А.Ю.  Гидроксиэтилкрахмалы  и  гемостаз:  современные  аспекты  про-
блемы // Хирургия. — 2008. — № 3. 
5.
 
Буланов  А.Ю.  Эволюция  коллоидных  плазмозаменителей //  Вестник  Городс-
кого научного общества терапевтов. — 2006. — № 13. 
6.
 
Бутров А.В., Борисов А.Ю., Галенко С.В. Рациональная инфузионная терапия 
у больных в критических состояниях //Трудный пациент.- 2006.- № 10. 
7.
 
Быков В.Л. Частная гистология человека. – СПб.: Сотис, 1997. 
8.
 
Вестфаль М. и др. Гидроксиэтилкрахмалы. Различные препараты  - различные 
эффекты // Anesthesiology. — 2009. — № 111. — С. 187202. 
9.
 
Георгиянц М.А., Корсунов В.А.. Современная инфузионная терапия критичес-
ких  состояний  у  детей.  Открывают  ли  новые  инфузионные  препараты  новые 
терапевтические  возможности?  //  Украинский  химиотерапевтический  журнал. 
— 2008. — № 1–2(22). 
10.
 
Гистология/Под ред. Ю.И. Афанасьева, Н.А. Юриной. – М.: Медицина, 1989. 
11.
 
Глмчер Ф.С., Крейдич С.А. Влияние коллоидов на гемостаз: больше вопросов, 
чем ответов // Медицина неотложных состояний. — 2007. — № 5(12). 
12.
 
Горобец Е.С. Принципы инфузионно-трансфузионной терапии при массив-ной 
операционной кровопотере //Современная онкология.- 2002.- Т. 7, № 4. 
13.
 
Зильбер А.П., Шифман Е.М. Акушерство глазами анестезиолога // Этюды кри-
тической медицины. - Петрозаводск: Издательство ПГУ, 1997. - Т. 3. - 397 с. 
14.
 
Клигуненко  Е.Н.,  Сединкин  В.А.  О  компетентности  восполнения  массивной 
кровопотери // Медицина неотложных состояний. — 2012. — № 4(43). 
15.
 
Кузнецов  Н.А.  Современные  технологии  лечения  острой  кровопотери  // 
Consilium medicum. — 2003. — Т. 5, № 6. 
16.
 
Куликов А.В. Клинические аспекты применения гидроксиэтилкрахмала 130/0,4 
(Волювен) в акушерстве //Вестник интенсивной терапии.- 2008.- № 1. 
17.
 
Куликов  А.В.  Комплексная  терапия  массивной  кровопотери  в  гинекологии  // 
Гинекология. — 2012. — № 1. 
18.
 
Лысенко  С.П.,  Мясникова  В.В.,  Пономарев  В.В.  Неотложные  состояния  и 
анестезия  в  акушерстве.  Клиническая  патофизиология  и  фармакотерапия.  — 
СПб.: ООО «ЭЛБИ-СПб». — 2004. — 600 с. 
19.
 
Мирошниченко А.Г., Марусанов В.Е., Семкичев В.А., Бойков А.А., Вершинин 
К.В.,  Федоров  А.В.  Новые  возможности  в  инфузионной  терапии  тяже-лого 
травматического шока на догоспитальном этапе //РМЖ. - 2008. - № 4. 
20.
 
Морфофункциональные  основы  жизнедеятельности  человека.  Учебное 
пособие/Сост. Е.В. Бессолицына. – Киров. 
21.
 
Петриков С.С., Крылов В.В., Титова Ю.В. Гидроксиэтилкрахмалы. Классифи-
кация и основные свойства // Журнал Интенсивная терапия. — 2008. — № 2. 
22.
 
Пиковский  В.Ю.,  Андреев  А.А.,  Лукин  М.С.  Опыт  использования  6%  ГЭК 
130/0,4  Волювена  в  практике  скорой  медицинской  помощи  //  Вестник 
интенсивной терапии. — 2007. — № 3. 
23.
 
Саввина  И.А.  Влияние  коллоидного  раствора  Волювена  6%  130/0,4  на  качес-
тво  послеоперационного  восстановления  у  нейрохирургических  больных 
детского возраста // Интенсивная терапия. — 2008. — № 2. 
24.
 
Сапин М.Р., Брыскина З.Г. Анатомия человека. – М.: Просвещение, 1995. 

---

216 
 
25.
 
Серов  В.Н.,  Стрижаков  А.Н.,  Маркин  С.А.  Руководство  по  практическому 
акушерству. — М., 1997. — 430 с. 
26.
 
Слепушкин В.Д. Опыт использования гипертонического раствора ГиперХАЕС 
в  лечении  гиповолемического  шока  //  Вестник  интенсив-ной  терапии.  Инфу-
зионно-трансфузионная терапия. - 2008. - № 1. - С. 21-22. 
27.
 
Ткаченко  Р.А.  Интенсивная  терапия  массивной  кровопотери  в  акушерстве. 
Часть II. Инфузионная терапия // Медицинские аспекты здоровья женщины. — 
2010. — № 1(28). 
28.
 
Физиология человека/Под ред. Р.Шмидта и Г.Тевса. Т. 2. – М.: Мир, 1996. 
29.
 
Халикова  Е.Ю.  Безопасность  и  эффективность  использования  препаратов 
гидроксиэтилкрахмалов  в  программе  инфузионной  терапии  //  Трудный 
пациент. - 2012. — № 5. 
30.
 
Халикова Е.Ю. Безопасность и эффективность использования препаратов гид-
роксиэтилкрахмала  в  программах  инфузионной  терапии  //  Трудный  пациент. 
— 2012. — Т. 10, № 5. 
31.
 
Хэм А., Кормак Д. Гистология. Т.1–5. – М.: Мир, 1983. 
32.
 
Шифман  Е.М.,  Тиканадзе  А.Д.,  Вартанов  В.Я.  Инфузионно-трансфузионная 
терапия в акушерстве. - Петрозаводск: ИнтелТек, 2001. - 304 с. 
33.
 
Шифман  Е.М.,  Тюрюмина  М.Ю.  Фармакокинетика  и  фармакоэкономика  как 
критерии  выбора  растворов  гидроксиэтилированных  крахмалов  при  терапии 
акушерских кровотечений // Вестник интенсивной терапии. — 2008. — № 4. 
34.
 
Шифман Е.М., Флока С.Е. Целесообразность применения растворов гидрокси-
этилированного  крахмала:  патофизиологическое  обоснование  или  «хитрос-
плетение брюссельских кружев» // Вестник интенсивной терапии.  — 2007. — 
№ 4. 
35.
 
Юрина Н.А., Радостина А.И. Гистология. – М.: Медицина, 1995. 
36.
 
Ярмагомедов  А.А.  Перспективы  применения  препаратов  гидроксиэтилкрах-
малов на догоспитальном этапе //Скорая медицинская помощь. - 2005. - № 3. 
37.
 
Ярошицкий  А.И.,  Проценко  Д.И.,  Мамонтова  О.А.,  Гриненко  Т.Ф.,  Лапшина 
И.Ю.,  Гельфанд  Б.Р.  Коллоидные  растворы  для  коррекции  гиповолемии  при 
кровопотере: состояние проблемы // Инфекции в хирургии. — 2010. — № 3. 
 
38.
 
Baron  JF.  Новый  гидроксиэтилкрахмал:  ГЭК  130/0,4,  Волювен  //  Украинский 
журнал экстремальной медицины им. Г.О. Можаева. — 2008. — № 2. 
39.
 
Boldt  J.  Saline  versus  balanced  hydroxyethyl  starch  does  it  matter  //  Transfusion 
Alternativ Medicine. — 2007. — № 9(3). — P. 189197. 
40.
 
Cross  J.S.  et  al.  Hypertonic  saline  fluid  therapy  following  surgery:  a  prospective 
study // J. Trauma. — 1989 — 29(6). — P. 817-825. 
41.
 
Dorman H.R. et al. Mannitol induced acute renal failure // Medicine — 1990. — 69 
(3). — P. 153-159. 
42.
 
Jacob  L.,  Heming  N.,  Guidet  B.  Hydrjxyethyl  starch  and  renal  dysfunction  // 
Transfusion Alternativ Medicine. — 2007. — № 9(3). — P. 182188. 
43.
 
Jungheinrich  C.  The  starch  family  are  they  all  aqual.  Pharmacokinetics  and 
pharmocodynamics of hydroxyethyk starches // Transfusion Alternativ Medicine. — 
2007. — № 9(3). — P. 152163. 
44.
 
Jungheinrich  C.  Все  ли  крахмалы  одинаковы?  Фармакокинетика  и  фармако-
динамика  гидроксиэтилкрахмалов  //  Transfusion  Alternatives  in  Transfusion 
Medicine. — 2007. — № 3. 

---

217 
 
45.
 
Kozek  Langenecker  S.A.  et  al.  Effect  of  hydroxythyl  starces  on  hemostatics  // 
Transfusion Alternatives in Transfusion Medicine. - 2007. - № 9(3). - P. 173-181. 
46.
 
Sommermeyer K. et al. Differences in chemical structures between waxy maize and 
potato  starch  based  hydroxyethyl  starch  volume  therapeutics  //  Transfusion 
Alternatives in Transfusion Medicine. — 2007. — № 9(3). — P. 127133.