2
Mündəricat
Ön söz
3
1.
Məhkəməyə müraciət qaydaları
4
2.
Məhkəmə qərarlarını icrası
5
3.
Şəxsiyyət vəsiqəsinin alınması
6
4.
Vətəndaşlıq vəziyyəti aktlarının qeydiyyatı
7
5.
Notariat və notariat xıdmətləri
10
6.
Nigahın pozulması qaydaları
18
7.
Əmək hüququ
21
8.
Əmək pensiyası
22
9.
Sosial müavinatlar
25
10.
Ünvanlı sosial yardım
26
11.
Elektrik enerji təhçizatı sahəsində yaranan suallar
27
12.
Qaz təhçizatı sahəsində yaranan suallar
29
13.
Su təhçizatı sahəsində yaranan suallar
30
14.
Bələdiyyələr və onların vəzifələri
30
15.
Hərbi xidmətə çağırış
33
16.
Miqrasiya hidməti
34
17.
Avtomobilin alınması və texniki baxışdan keçirilməsi
39
18.
Dövlət qulluğuna qəbul
40
19.
Vərəsəlik hüququnun ümumi müddəaləri
41
20.
Daşınmaz əmlakın qeydiyyətı ilə bağlı bəzi məlumatlar
43
3
Ön söz
“Transparency İnternational” təşkilatının milli bölümü olan “Şəffaflıq Azərbaycan” korrupsiyaya qarşı mübarizə
İctimai Birliyi USAİD-nin maliyə dəstəyi ilə ALAC layihəsini həyata keçirir. Layihə çərçivəsində təşkilatın
hüquqşünasları tərəfindən əhaliyə pulsuz hüquqi yardım göstərilir.
Bu kitabın məqsədi vətəndaşları ən çox müraciət edilən məsələlərlə bağlı məlumatlarla təmin etməkdir, burada ən
çox soruşulan suallara cavab vermək cəhdi göstərilib. Bu kitabda məhkəməyə müraciət qaydaları izah edilib,
boşanma, vərəsəlik, məhkəmə qərarlarının icrası ilə bağlı əsas məqamlar, pensiya və sosial müavinatlar, su və
elektrik təchizatına aid suallar və bir sıra digər məsələlər əhatə olunub.
Ümid edirik ki, verilən məlumatlar hər bir vətəndaş üçün faydalı olacaq. Şübhəsiz ki,insanların öz hüquq və
vəzifələrini bilməsi korrupsiya ilə mübarizədə xeyli əhəmiyyət kəsb edir və bizim də məqsədimiz əhalinin hüquqi
savadını artırmaqdır.
Bütün materialları həmçinin “Şəffaflıq Azərbaycan” təşkilatının saytında (www.transparency.az) tanış ola
bilərsiniz.
Bu kitabşanın tərtibində və məlumatın yığılmasında iştirak edən şəxslərin hər bir üzvünə xüsusi təşəkkürümüzü
bildirmək istərdik:
Sevinc Sersan
Babək Həmidov
Kənan Həsənov
Ehtiram Fəttayev
Könül Rəcəbova
Eldar Kərimov
Kamalə Məmmədova
Nisə Hacıyeva
Şəhla Hümbətova
Zöhrab Hüseynov
Tərtib etdi:
Ceyhun Atayev
Hüqüqi Məsləhətçi:
Azər Talıbov
Redaktor:
Kanan Qasımov
Dizayn:
Zəminə Əliyeva
Nəşr olunmuş bu buklet “Şəffaflıq Azərbaycan” Korrupsiyaya qarşı Mübarizə İctimai Birliyi tərəfindən Amerika
Birləşmiş Ştatlarının Beynəlxalq İnkişaf Agentliyinin (USAID) maliyyə dəstəyi ilə həyata keçirilən “İctimai
Maraqların Müdafiəsi və Hüquqi Məsləhət Mərkəzləri” layihəsi çərçivəsində ərsəyə gəlmişdir, və məzmun USAID
və ABŞ hökumətinin rəsmi mövqeyini əks etdirməyə bilər.
4
1. Məhkəməyə müraciət qaydaları
1.Azərbaycan Respublikasının Məhkəmə sistemi hansı Məhkəmələrdən ibarətdir?
Azərbaycan Respublikasının məhkəmə sistemi Azərbaycan Respublikası Ali məhkəməsi, Apellyasiya
məhkəmələri, ümumi məhkəmələr və digər ixtisaslaşmış məhkəmələrdən ibarətdir. AR-da Ədalət mühakiməsini
AR-ın Məhkəmələri Qanunun Aliliyi prinsipinə uyğun həyata keçirir. Azərbaycanda üçpilləli Məhkəmə sistemi
fəaliyyət göstərir:
1)
Birinci İnstansiya Məhkəmələri
2)
Apellyasiya İnstansiyası Məhkəmələri
3)
Kassasiya İnstansiyası Məhkəməsi.
2. Birinci İnstansiya Məhkəmələri hansılardır?
Birinci İnstansiya məhkəmələri İlkin məhkəmə orqanlarıdır. Birinci İnstansiya məhkəmələrinə Rayon ( Şəhər)
məhkəmələri, hərbi məhkəmələr, yerli iqtisad məhkəmələri və ağır cinayətlərə dair işlər üzrə məhkəmələr
daxildirlər.
3. Rayon (Şəhər) məhkəmələrinin fəaliyyətləri nədən ibarətdir?
Rayon (şəhər) məhkəmələri Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyi ilə onlara həvalə edilmiş Mülki və cinayət
işlərinə, o cümlədən inzibati xətalara dair işlərə baxır.
Mülki məhkəmə icraatı qaydasında mülki, ailə, əmək, mənzil, torpaq münasibətləri, təbii ehtiyatlardan istifadə
olunması və ya ətraf mühitin qorunması, vergi, inzibati və digər mübahislərdən irəli gələn işlərə baxırlar.
Belə ki, ilkin olaraq yuxarıda göstərilən sahələrə aid hüquqlarının pozulması onların müdafiəsi və bərpası üçün
şəxs, Rayon (Şəhər) Məhkəmələrinə müraciət etməlidir.
4. Məhkəməyə müraciət qaydası necədir, İddia Ərizəsində nələr göstərilməlidir?
Məhkəməyə müraciət etmək istəyən şəxs “İddia Ərizəsi” yazmalı və İşin hallarını əsaslandırdığı sübutları
(sənədləri) həmin İddia Ərizəsinə əlavə etməlidir. Məhkəməyə ya sənədlərin əsli, ya da Notariat qaydada təsdiq
olunmuş surəti təqdim olunmalıdır. İddia Ərizəsi formaca Təsviri, Əsaslandırıcı və Nəticə ( Xahiş) hissəsindən
ibarət olmalıdır. Təsviri hissədə şəxs yaranmış hüquqi mübahisə barədə qısa, aydın formada yazılmış məlumatlar
göstərilməlidir. Əsasladırıcı hissədə özünün əsas olaraq istinad etdiyi hüquqi normativ aktları, şəxsin əlində olan
digər sübutları göstərməyi tövsiyyə olunur. Nəticə və ya Xahiş hissəsində isə Şəxsin Məhkəmə tərəfindən hansı
hüququnun müdafiəsi, bərpası və ya tanınması ilə bağlı olan Xahiş yerləşdirilməlidir.
Qeyd: İddia Ərzisində aşağıdakı məlumatlar mütləq yerləşdirilməlidir:
1) Ərizənin verildiyi Məhkəmənin adı
2) İşdə iştirak edən şəxslərin adları, onların poçt ünvanları
3) İddiaçının və ya ərizəçinin tələbi, tələbin əsaslandığı hallar
4) Ərizəyə əlavə edilən sənədlərin siyahısı
5.Məhkəməyə müraciət etmək üçün nə qədər dövlət rüsumu ödənilməlidir?
Azərbaycan Respublikası Qanunvericiliyinə əsasən Məhkəməyə müraciət etmək üçün ödənilməli olan Dövlət
rüsumları İddia Predmetinin dəyərindən asılı olaraq dəyişir. Belə ki, İddia Predmetinin dəyəri 110 manatdan artıq
olduqda müvafiq məhkəmənin hesabına 20 manat məbləğində, İddia predmetinin dəyəri 110 manatdan aşağı
olduqda və digər bütün hallarda isə 3 manat məbləğindədir. Alimentin tutulmasına (artırılmasına), əmək fəaliyyəti
ilə bağlı məsələlərə, müəlliflik mübahisələri üzrə olan məsələlərdə, istehlakçı hüquqlarının pozulması ilə bağlı olan
məsələlərə və digər məsələlərə dair olan məhkəmə mübahisələri üçün dövlət rüsumu ödənilmir.
6. Məhkəmədə işə baxılma müddətləri, şikayət müddətləri nə qədərdir?
İddia ərizisi, məhkəməyə onun daxil olmasından keçən 2 həftə ərzində qaytarmayıbsa və ya onu qəbul etməkdən
imtina etməyibsə qəbul edilmiş sayılır. Ümumi İddia icraatında məhkəməyə Ərizə təqdim edildikdən sonra 3 ay
müddətində həmin işə məhkəmə tərəfindən baxılmalı, aiddiyyatı üzrə Qətnamə və ya Qərardad çıxarılmalıdır.
Qətnamə açıq məhkəmə iclasında tərəflərə oxunur və Qətnamədən Çıxarış təqdim olunur. 3 gün ərzində isə
Qətnamə tam formada tərəflərə verilir. Qətnaməni almış tərəflər aldığı gündən sonrakı 1 ay müddətində
Apellyasiya Məhkəməsinə müraciət etmək hüquqları vardır. Əgər tərəflərdən heç biri 1 ay müddətində Apelyyasiya
Şikayəti verməmişlərsə onda Qətnamə Qanunu Qüvvəyə minir və İcraata yönəlir.
7. Apellyasiya məhkəməsinin fəaliyyəti nədən ibarətdir, hansı müddətdə işə baxılır və necə müraciət edilir?