Qapalı məkanlarda topla oynanılan komanda idman növü


Basketbol Ümumi məlumatlar



Yüklə 159,27 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə2/4
tarix10.04.2022
ölçüsü159,27 Kb.
#85252
1   2   3   4
Basketbol — Vikipediya

Basketbol

Ümumi məlumatlar

Mənşə ölkəsi

 

ABŞ



Yaranma tarixi

dekabr


 

1891


Xüsusiyyətləri

Tipi

komanda oyunu



Cinsiyyətə görə

kişi, qadın



Oyunçu sayı

Maksimum:5

 

Vikianbarda əlaqəli mediafayllar



Tarixi


oyanan istək klubları basketbol şöbələri açıb komanda qurmağa məcbur etmiş və beləcə

basketbol, Amerikanın ən məşhur milli oyunu halına gəlmişdir.

Basketbolun inkişafı qaydalara, ləvazimata, qurğulara və basketbolçunun geyiminə öz təsirini

göstərdi. 1983-cü ildə ilk dəfə dəmir halqa ilə top qəbul olundu. 1984-cü ildə topun ölçüsü 30–

32 düym (76,2–81,3 sm.) qədər artdı. 1895-ci ildə 15 fut məsafədən yerinə yetirilən sərbəst

atışlar qəbul olundu. Yaranmasından az sonra basketbol 

ABŞ

-da populyarlaşdı. Daha sonra bu



oyunu başqa 

ölkəl


ərdə də oynamağa başladırlar. 1891–1918-ci illər basketbolun inkişafının

birinci mərhələsi hesab olunur – bu mərhələdə basketbol yeni oyun kimi puxtələşir. Gimnastika

dərslərinin canlanması üçün icad olunan basketbol sonralar öz xüsusiyyəti ilə 

idman


 oyunlara

çevrildi. Milli Basketbol Federasiyaların yaradılması onun gələcək inkişafına təsir göstərdi.

1919–1931-ci illər basketbolun inkişafının ikinci mərhələsi kimi xarakterizə olunur. 1932-ci ildə

Beynəlxalq Basketbol Federasiyası – BBF yaradıldı. Bu federasiyaya 

Argentina

Yunanıstan



,

İtaliya


Latviya


Portuqaliya

Rumıniya


İsveç


 və 

Çexoslovakiya

 ölkələri daxil oldu (8 ölkə). 1935-

ci ildə 


Cenevrəd

ə ilk dəfə Avropa çempionatı keçirilmişdi. Bu çempionatda yüksək yeri

Pribaltika

 

basketbolçular



ı tutmuşdu. Avropanın ilk çempionu 

Latviya


 komandası olmuşdu. İlk

dəfə qadınların Аvropa çempionatı 1938-ci ildə keçirilmişdi. 1935-ci ildə isə basketbol 

Olimpiya

oyunları


 proqramına daxil edildi. 1936-cı ildə isə XI Olimpiadada – (Berlin-Almaniya) 21 ölkə

basketbolçuları iştirak etmişdir. Bu zaman BBF-nın ilk konqresi keçirilmişdi. Konqres basketbol

oyunu üçün vahid qayda qabul etmişdi. 1948–1956-cı illər basketbol inkişafının üçüncü

mərhələsidir. BBF – başqa beynəlxalq 

idman

 birliklərində başlıca yer tutmuşdu. BBF-nın



rəhbərliyi altında beynəlxalq yarışlar, çempionatlar keçirilir. Artıq 1948-ci ildə Beynəlxalq

Basketbol Federasiyasında 50 ölkə iştirak edirdi. 1950-ci ildə 

Argentinada

 ilk dəfə kişi

komandalarının dünya çempionatı keçirilmiş və bu çempionatda argentinalılar qalib gəlmişdilər.

Üç ildən sonra 

Çilid

ə qadın komandaları ücün dünya birinciliyi keçirildi. Dünya çempionu adını



ABŞ

 idmançıları qazanmışdı. Sonralar çempionatlar dörd ildən bir keçirilməyə başladı. Hər il

BBF-nın rəhbərliyi altında çempionatlar və kuboklar kuboku uğrunda basketbol yarışları təşkil

olunur. Belə BOK-in qərarına görə 1976-cı ildə keçirilən XXI Olimpiya oyunlarında (Monrealda-

Kanada) qadın komandaları daxıl edildi. Basketbol indi bütün dünyada inkişaf etmiş və sevimli

oyuna çevrilmişdir. Hal-hazırda Beynəlxalq Federasiya 167 ölkə Milli Federasiyasını öz

heyətində birləşdirir. 1984-cü ildə 

ABŞ


-da ilk dəfə rəsmi oyun qaydaları nəşr olundu və bunun

əsasında yarışlar keçirilməyə başlandı. Oyunun yayılması ilə onun texnikası və taktikası da

formalaşırdı. Topun tutulması, ötürülməsi, aparılması və səbətə atılması kimi texniki fəndləri

meydana gəldi. Lakin texnikada dinamiklik çatışmırdı – bütün ötürmələr və atmalar bir yerdən

iki əllə yerinə yetirilirdi. Taktikada komanda üzvlərinin oyun funksiyası və onların müdafiəçilərə

Dünya basketbolunun inkişafı




və hücumçulara bölünməsi müəyyənləşdi. Əsasən bu illər basketbol 

Avropa


 və 

Cənubi Amerika

ölkələrinə yayılmağa başladı.Evrika

Azərbaycanda basketbolun inkişaf tarixi digər 

idman

 növləri kimi ilk addımlarını hələ 1920-ci



ildən əvvəl 

Bakıya


 işləməyə gəlmiş xarici 

neft


 şirkətlərində çalışan fəhlə və qulluqçuların

təşəbbüsü ilə atmışdır. Digər tərəfdən yerli sakinlər üçün qəribə görünən bu 

idman

 növlərinin



inkişafı həmin ölkələrin mədəni, mənəvi zənginliyini sübuta yetirən faktor kimi yerli insanların

marağına səbəb olmuşdur. Basketbol digər idman növləri kimi Azərbaycanda özünün ilk

addımlarını 1920-ci ildən atmağa başlayır. Məhz bu illərdən başlayaraq ayrı-ayrı əmək

kollektivlərində, idarə və müəssisələrdə, 

ali təhsil müəssisələrində

, idman cəmiyyətlərində

komandalar yaradılır, məşğələlərə cəlb olunan basketbol həvəskarlarının sayı gün–gündən

artırılırdı. 1926-cı ildə təkcə 

Bakı

 şəhərində 300-ə yaxın basketbol üzrə komandaların və



məşğələlərin fəaliyyət göstərməsi qeydə alınmışdı. 1923-cü ildən başlayaraq bütün kompleks

yarışların proqramına basketbol idman növü də daxil edilir və basketbol üzrə sadə idman

meydançaların kütləvi təşkili əksər təşkilatların diqqət mərkəzində olurdu. 

Bakı


 şəhərində

basketbol, 

futbol

 və 


voleyboldan

 sonra öz kütləviliyinə görə üçüncü yeri tuturdu. Tədricən

basketbol 

Azərbaycanın

 digər 

şəhər


 və 

rayonlarında

 inkişaf etdirilməyə başlayır. Komandaların

say artımı ilə yanaşı basketbolun texniki və taktiki keyfiyyətləri təkmilləşdirlir, topun səbətə

salınmasında yeni–yeni üsullar tədbiq edilməyə başlanır ki, bunlar da basketbol oyunun inkişafa

daha böyük meyl etməsinə və nəticə etıbarlı basketbolun estetik baxımdan daha cazibədar

formaya yiyəlməsinə səbəb olur. Tədricən fərdi oyundan kollektiv oyun sisteminə keçid prosesi

başlayır. 

1930-cu ildən başlayaraq müntəzəm olaraq keçirilən 

Zaqafqaziya

 Respublikaları

Spartakiadaların proqramına kişilər və qadınlardan ibarət yarışların keçirilməsi proqrama daxil

edilir ki, bu da basketbolun 

Zaqafqaziyada

 da geniş inkişaf etməsinə təkan verir, istedadlı

basketbolçuların

 hər üç respublikada yetişməsinə imkan yaradırdı. 1931-ci ildə artıq

Azərbaycannın

 kişilərdən ibarət seçmə komandası 

Zaqafqaziya

 birinciliyinin qalibi olur və ilk

dəfə 


SSRİ

 birinciliyində müstəqil komanda ilə çıxış etmək hüququna malik olur. Bu ildən

başlayaraq 

Azərbaycanın

 kişilərdən ibarət seçmə komandası 

Zaqafqaziyada

 uzun müddət

liderliyi özündə saxlayır və ildən ilə idmançılarımızın texniki və taktiki hazırlıq səviyyəsi

rəngarəng olmağla müasirləşir, yeniləşirdi. 1934-cü ildən başlayaraq ilk dəfə basketbol üzrə

respublika birinciliyi keçirilməyə başlanır. Bu da basketbolun 

Azərbaycanda

 

Bakı



 şəhərində

əlavə digər 

şəhər

 və 


rayonlarında

 inkişafı ilə əlaqədar idi. Bu yarışlarda 

Bakının

Gəncə



 və

Xanların


 seçmə komandaları çıxış edirdilər. Yarışlar dairəvi sistemdə keçirilirdi, 

Azərbaycanın

 ilk

respublika çempionu adına Bakının "Dinamo" cəmiyyətinin komandası layıq görülür. Onu da



deyək ki, bu cəmiyyət sonrakı beş il ardıcıl olaraq bu liderliyi özündə saxladı. Basketbol

Azərbaycan basketbolunun tarixi




Azərbaycanda

 geniş yayılmasının və respublikamızda istedadlı basketbolçuların yetişməsinin

nəticəsidir ki, artıq 1935-ci ildən başlayaraq 

Azərbaycanın seçmə komandası

 

SSRİ


 birinciliyi

yarışlarında uğurla çıxış etməyə başlayır. Elə həmin ildən başlayaraq respublikamızın

qadınlardan ibarət seçmə komandamızda SSRI birinciliyi yarışlarında öz qüvvələrini sınamağa

başlayır. 

Leninqrad

 şəhərində 12 kişi və 12 qadın komandaları arasında keçirilən bu yarışlar

hərəsi 6 komandadan ibarət olan 2 yarımqrupa bölünmüşdülər. Azərbaycanın hər iki komandası

birinci qrupda çıxış edirdilər. İlkin yarışlarda qadınlarımızdan ibarət komanda 3-cü yeri tutaraq

finalda Ukrayna seçmə komandası ilə görüşdə 22:24 həsabı ilə məğlub olaraq türnirdə 4-cü yeri

tutur, kişilər arasında 

Daşkənddə

 keçirilən yarışda isə komandamız nisbətən zəif çıxış edərək

11-ci yer ilə kifayətlənir. 1936-cı il 

SSRİ


 birinciliydə birinci qrupda çıxış edən qadınlardan ibarət

seçmə komandamız ilkin yarışlarda 

Gürcüstanın seçmə komandasına

 41:20, 


Belarusiyaya

 30:16,


Xarkova

 23:3, 


Sverdlovsk

 şəhərinin seçmə komandasına 28:14 və 

Kiyev

 komandasına 25:17



hesabı ilə qalib gələrək turnirin üçüncü yerinə sahib olaraq, mükafatçılar sırasına daxil olur.

[2]


Basketbolun Avropadakı ilk sınağı, 1893-cü ildə Parisin Trevis küçəsindəki köhnə bir gimnastika

salonunda edilmişdir. Daha sonraları, xüsusilə 

Birinci dünya müharibəsi

 əsnasında, basketbolun

Avropada yayılmasında amerikalı əsgərlərin böyük təsiri olmuşdur. Sürətlə inkişaf göstərən

basketbol beləcə Avropada ən yayılmış idmanlar arasında yerini almışdır. Amerika, 1897-ci ildə

Avropada


Yüklə 159,27 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə