Qapaq yumsaq indd
Yüklə 0,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- A su dün nd n sabaha 14 A su h rind iqtisadi durum haqqında.
- A su tarixind n s hif l r
- A su dün nd n sabaha
A su dün nd n sabaha 14 A su h rind iqtisadi durum haqqında. A su h rind evl rin alçaq v gild n tikildiyi haqqında m lumat ver n son orta sr mü llifl ri burada lvan ip k parçalar, qızıl v gümü l i l n mi müxt lif çe idli malların satıldı ı h r bazarından da b hs edir l r. Avropa v rus tacirl ri A suya g lir, qalay, mis, x z ticar ti edir- dil r. A a M h mm d ah Qacarın yürü ünd n iki il sonra irvana g l n Biber teyn A su haqqında yazırdı: “A su h rinin sah si kvadrat klind olub, eni v uzunlu u 800 addımdır. h rin divar- ları rq üslubunda, dair vi v kvadrat qaydada bürcl rl hat edil- mi dir. h rin trafına ç kil n hasar çiy k rpicd n tikildiyi üçün möhk m müdafi s ddi hesab olunmur. 1795-ci ild A a M h mm d xan Kür çayını keçib, buraya g lmi , h ri da ıtmı dı”. A su h rind müxt lif ill rd 5-10 min n f r halinin ya adı- ı haqqında m nb l rd m lumat var. Vadim Leviatov son orta sr h rl rinin halisinin sayını müqayis ed r k A su h rinin 10 min n f r sakini il bu siyahıya ba çılıq etdiyini qeyd edir. amaxı halisinin böyük ks riyy tinin A suda yerl m si v da ıdıcı ara müharib l rinin h rl rin halisinin azalmasına s b b olması bel m nz r ni ortaya çıxarmı dı. S.A.Yeqizarov C nubi Qafqazın iqtisadiyyatından b hs ed rk n, A su h rinin halisind n xanlıq dövründ a a ıdakı vergil rin alındı ını göst rir: 1. h rd ki iki boyaqxanadan vergi – 5200 manat 2. T r zi vergisi – 1500 manat 3. Müharib vergisi – 1600 manat 4. Gömrük vergisi – 1900 manat 5. At v ba qa heyvanların satı vergisi – 900 manat 6. Qab-qacaq satı ı vergisi – 160 manat 7. Qırmızı bez satı ı vergisi – 220 manat 8. Pambıq satı ı vergisi – 300 manat 9. Gön satı ı vergisi – 200 manat A su tarixind n s hif l r 15 10. Boyaq satı ı vergisi – 3000 manat 11. Sabun satı ı vergisi – 300 manat 12. rab satı ı vergisi – 230 manat Ümumilikd h r halisind n 15510 manat vergi alınırdı ki, bunun da böyük ks riyy ti boyaqçılıqla ba lı vergi idi. Bu da A - suda boyaqçılı ın geni inki af etdiyini göst rir. A su h rind arxeoloji t dqiqatlar. Son orta sr A su h rinin razisi 34 hektardan ibar t olub. h r razisind ki çoxsaylı iri v xır- da tikinti qalıqlarının, habel m h ll v küç l rin yerüstü lam tl ri indi d mü ahid olunmaqdadır. Abid nin c nub- rq v c nub-q rb küncl rind mü ahid m nt q si vardır. trafda xırda t p l r yı na ı- na ox ayan h r yeri 2400 metrlik torpaq s ddi il hat olunmu dur. S ddin k narı d rin x nd kl hat l nmi dir. X nd yin dibd n eni 8 metr, buradan s ddin üstün q d r hündürlüyü 12 metrdir. T hlük li müharib l r zamanı h rin müdafi sini möhk m l t- m k m qs dil x nd yin iç risi daimi su il doldurulmu . “Xaraba h rin”in giri darvazalarının rqd n v q rbd n olması haqqında ehtimallı mülahiz l r vardır. Hal-hazırda aparılan t dqiqatlardan gö- rünür ki, sas giri darvazaları h rin imal hiss sind dir. h rin c nub hiss sind torpaq t p l r h rin qala bürcl rinin, göz tçi qüll l rinin qalıqlarıdır. Bürcl r dair vi planda olub, çevr nin uzun- lu u 50 metrdir. Bu formada bürcl r h rin imal hiss sind d ol- mu dur. A suçayın sa sahilind , Ülgüc, A arx, Curuqlu v r bu a ı k ndl rinin hat sind yerl n h rin XVIII sri v XIX srin vv ll rini hat ed n dörd q biristanlı ı var. Abid XX srin 70-ci ill rind n M d niyy t v Turizm Nazirliyi t r find n qorunur. Son orta sr A su h r yerind ilk d f 1983-cü ild kiçik miq- yaslı k fiyyat axtarı ları aparılmı dır. H min t dqiqatlar n tic sind h r razisind t qrib n 1,4 metr qalınlı ında m d ni t b q a kar edilmi , XV-XIX srl r aid bir neç sikk , XVIII sr aid xeyli miqdarda saxsı qab nümun l ri tapılmı dır. A su dün nd n sabaha 16 2010-cu ilin mart ayında “M RAS” ctimai Birliyinin t bbüsü il AMEA Arxeologiya v Etnoqrafiya nstitutu v Milli Az rbay- can Tarixi Muzeyinin birg layih si sasında, tarix elml ri doktoru Qafar C biyevin r hb rliyi il abid d geni miqyaslı arxeoloji t d- qiqatlara ba lanılmı dır. Arxeoloqların 600 kv.m sah d apardıqları qazıntı i l ri n tic - sind XVIII sr aid çoxsaylı bina qalıqları, istehsalat ocaqları, h rin küç v meydanlarından biri v z ngin maddi m d niyy t nümun l ri a kar edilmi dir. A su tarixind n s hif l r 17 Buradan 300- yaxın mis v gümü sikk , da v metal- dan q libl r, külli miq darda metal külç v istehsalat çıxarları, metali l m s n tind istifad olunan al tl r tapılmı dır. Bütün bunlar qazıntı aparılan sah d sas n metali l m s n tinin müxt lif sah l ri üzr ixtisasla mı emalatxanaların möv- cudlu undan x b r verir. ç risind qırmızı, ç hrayı r ngli boya qa- lıqları olan küpl r v toz klind boyaq is h min razid h m d boyaqçılıq emalatxanasının f aliyy t göst rdiyin d lal t edir. ld edilmi çoxsaylı irli, irsiz saxsı qab nümun l ri, da , sümük v ü d n olan m i t v t s rrüfat yaları dulusçuluq, da i l m , sümüki l m v ü m mulatı istehsalı sah l rinin geni b k si- nin mövcudlu unu t sdiql yir. Tapıntılar iç risind dig r yerl rd n g tirilmi bir çox m i t yaları v b z k nümun l ri d vardır. Bunlar b hs edil n dövrd – A su h rinin dünyanın bir çox h rl ri il ticar t v m d ni laq l rinin oldu unu göst rir. lkin t dqiqatlar bir daha t sdiq etmi dir ki, A su orta sr h r yeri birt b q li abid dir. Bu abid Az rbaycanda v Qafqazda son orta sr h r m d niyy tinin öyr nilm si baxımından çox mühüm elmi h miyy t k sb edir. “A su h ri orta srl rd ” kitabından Yüklə 0,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|