Qapaq yumsaq indd

Q dim m d niyy t abid l ri
27
Nüydü antik dövr nekropolunda, 1965-ci ild n F.L.Osmanov t -
r fin d n arxeoloji qazıntılar aparılmı  v  torpaq q birl r açılmı dır.
Nüydü q dim ya ayı  yerind n v  nekropolundan a kar olunmu
gil qab nümun l ri h cmin  v  formasına gör  müxt lifdir. Burada 
sad  formalı, mü yy n b dii t rtibata malik gil qablar daha çox ta-
pılmı dır. Bu keramika m mulatlarının hazırlanması e. . I  sr , y ni
Roma i alçılarının yürü l ri dövrün  aiddir.
Nüydü abid sind n q dim halinin kinçilik, ba çılıq t s rrüfatı,
m i t, pe  sah l ri il  ba lı olan müxt lif d mir m mulatlar, ox 
ucları, qılınc, niz , x nc r, bıçaq, balta, yaba növlü silahlar tapılmı -
dır. 1972-ci ild  Nüydüd  11 saylı torpaq q bir abid sind n tapılmı
pul d fin si tariximi zin iqtisadi, m d ni probleml rini ara dırmaq
üçün çox böyük tapıntıdır.
Göründüyü kimi Nüydü q dim ya ayı  yeri Qafqaz Albaniyası-
nın antik dövr m d niyy t ocaqlarından biri olmu dur. Qafqaz Alba-
niyasının iqtisadi, m d ni h yatında ticar t laq l rind  bu ya ayı
yeri mühüm rol oynamı dır.
Qaraçıbulaq antik dövr abid l ri – Nuran k ndind n 2 km
imal-q rbd , antik dövr  aid Qaraçıbulaq ya ayı  ye 
ri v   q -
biris  tanlı ı 1973-cü ild   a kar edilmi dir. Yerli camaat arasın-
da Qaraçuxa, Qaraçuq, Qaraçuxur kimi d  tanınan bu  ra zid
sa h si 10-12 hektar olan Qaraçıbulaq abid si yerl ir.
Qaraçıbulaq antik dövr abid si

---

A su dün nd n sabaha
28
Qaraçıbulaq abid sind  F.Osmanov t r find n arxeoloji qazın tı
aparılmı  v  e. .I minilliy  aid z ngin material  ld  edilmi dir.
Qaraçıbulaq ya ayı  yerind  çay da ından in a edilmi  dörd künc 
plana malik tikinti qalıqları a kar edilmi dir.
Qaraçıbulaq nekropolundan gil qablar, b z k
yaları, gil qadın
heyk lciyi, tunc x nc r, d mir niz   v  s. tapılmı dır. Qaraçıbulaq
abid sind  ya ayı  e. . XII  srd n ba lamı , e-ın I  srin  kimi da-
vam etmi dir. Arxeoloji materiallar göst rir ki, Qaraçıbulaq ya ayı
yeri halisinin m
uliyy tind  bütün t s rrüfat sah l ri, xüsus n
s n tkarlıq mühüm yer tutmu dur.
Nuran k ndi yaxınlı ında yerl
n Qaraçı bula ı öz t bii göz lliyi 
il  diqq ti c lb edir. Bula ın trafındakı da lar üz rind  keçmi  m   d -
niyy timizin tarixi izl rini ks etdir n r sml r qeyd  alınmı dır.
Uzunboylar antik dövr abid si – Uzunboylar antik dövr mad-
di-m d niyy t abid si rayonun Sanqalan k ndi il
smayıllı rayonu-
nun Sulut k ndi arasında 4 hektarlıq sah d  yerl ir. Uzunboylar 
abid sind  aparılmı  arxeoloji qazıntılar zamanı e. . I minilliyin 
son rübün  (e. . III–I  srl r ) aid z ngin maddi-m d niyy t qalıq-
ları a kar edilmi dir. Torpaq q birl rd  ölül r sa  böyrü üst  bükü-
lü v ziyy td  basdırılmı dır.  trafına 50-70 saxsı qab, çoxlu d mir
niz , çin, bıçaq, çapacaq, biz, qıyıq, b z k eyl ri v  s. habel  at, it, 
qu  qoyulmu dur. Q birl rin birind n Qafqaz Albaniyasına m xsus
gümü  sikk  d  tapılmı dır.
N rgizava antik dövr abid si – A su rayonu  razisind  a kar
olunmu  antik dövr ya ayı   m sk nl ri v  nekropollar xalqımızın
q dim tarixinin öyr nilm sind  böyük elmi  h miyy t k sb edir.
XX srin 90-cı ill rind  rayonun G g li k ndi razisind  t s r-
rüfat, tikinti i l ri görül rk n N rgizava adlı antik v  ilk orta  srl r
dövrün  aid q dim ya ayı  yerin   m xsus nekropolun bir hiss si
da ıntıya m ruz qalmı  v  buradan qiym tli maddi-m d niyy t nü-
mun l ri a kara çıxarılmı dır.

---

Q dim m d niyy t abid l ri
29
Tunc üç v  birba lı
fsan vi ilan-insan 
fiquru, N rgizava
(A su–G g li), e. .
V-IV  srl r
qiq qa lı qızıl üzük. 
Üz rind  a ac, insan 
v  heyvan t sviri var. 
N rgizava (A su–G g li),
IV-V  srl r
Tunc güzgü ç rçiv si,
N rgizava
(A su–G g li),
e. . IV-III  srl r
N rgizava ya ayı  yeri G g li k ndi il  Bico k ndi razisind
(G g lid n t xmin n 2 kilometr  rqd ) Yasamal adlı qobuluq  ra-
zid  yerl ır. N rgizava ya ayı   m sk ni 10 hektardan artıq geni
bir sah ni hat  edir. Burada gil qabları çox oldu undan yerli  hali
N rgizava ya ayı  m sk ninin mü yy n sah sini dulusxana adlandı-
rır. N rgizava ya ayı  yerinin üst t r find n ( imaldan) Öm r- aici
su arxı keçir. 1862-1863-cü ill rin arxiv s n dl rind  buradan Yasa-
mal razisinin G g li tayfalarına verilm si haqda m lumat vardır. 
N rgizava nekropolunda t s rrüfat-tikinti i l ri görül rk n sad  tor-
paq, da  qutu, küp v  t kn  tipli q bir abid l ri a kara çıxarılmı , da
büt, keramika v  müxt lif metal m mulatlar ld  edilmi dir.
Bu q bir abid l ri yer s thind n 0,5-1 metr d rinlikd  tapılmı ,
q bir is  3 metr d rinlikd  yerl ir.
Eramızın vv ll rin , ilk orta  srl r dövrün  aid qab nümun l ri 
müxt lif formalarda  ld  hazırlanmı , sarımtıl, boz v   ç hrayı
r ngd  olub yax ı bi irilmi dir. G g li k ndi
razisind ki q bir 
abid l rind n keramika il  birlikd  tunc m mulatlar da  ld  edil-
mi dir.

---

A su dün nd n sabaha
30
Tuncdan  ks istiqam t  baxan iki at ba ı
t svir olunmu  b z k
yası, N rgizava
(A su–G g li), e. . IV-III  srl r
Tunc atlı fiquru,
N rgizava (A su–G g li),
e. . IV-III  srl r
N rgizava ya ayı  yeri, ona m xsus olan G g li k ndi razi-
sind ki q dim nekropol, buradakı q bir abid l rind ki d fn al t l ri,
ld  edil n m mulatlar Qafqaz Albaniyası tarixi v   m n vi m  d -
niy y ti il  ba lı yeni elmi fikirl r söyl m y  imkan verir.
Dulusçuluq v  metali l m   m mulatlarının s ciyy vi xüsusiy-
y tl ri göst rir ki, antik v  ilk orta  srl r dövründ  q dim irvanda
özün m xsus s n tkarlıq növl ri v  z rg rlik yüks k s viyy d  in-
ki af etmi dir.
N rgizava Az rbaycanın qon u Qafqaz, 
rqi Avropa regionla-
rı v  Ön Asiya vasit sil  antik dünya – Roma il  iqtisadi-m d ni
laq l rind
h miyy tli rol oynamı dır. Odur ki, N rgizava arxeo-
loji materiallarının antik dünya m d niyy ti il  ba lılı ı vardır.
B yimli qalası – A su rayonunun B yimli k ndi
razisind
erk n orta  srl r dövrün  aid istehkam tikintil rinin qalıqları var-
dır. Bu istehkam dördkünc plana malik olmu dur. Qala divarının
künc hiss l rinin qalınlı ı 15 metr   q d rdir. Qalanın trafı d rin
kanalla hat l nmi dir. Görünür dü m n hücumları zamanı qalanın
müdafi sini daha da möhk ml ndirm k m qs dil  bu kanal Girdi-
mançaydan g tiril n su il  doldurulurmu .

---