Qapaq yumsaq indd
Tarixi memarlıq abid l ri
Yüklə 0,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tarixi memarlıq abid l ri
- Bilal f ndi m scidi
- Qırmızı günb z
- Qırmızı günb z A su dün nd n sabaha 38 * * *
Tarixi memarlıq abid l ri 35 gah kimi tanınmı dır. XX srin 30-cu ill rind bu türb islam dinin qar ı mübariz il da ıdılmı dır. 1991-ci ild müst qil Az rbaycan Respublikası yaradıldıqdan sonra xalqımızın m n vi d y rl rinin bir çoxları il yana ı inam yerl ri, ziyar tgahlar yenid n b rpa olundu. ıxm zid türb sinin yerind h rin halisi t r find n ıxm zid m scidi tikildi. Bilal f ndi m scidi – rayonun Padar v Külüllü k ndl ri ara- sında, Girdimançayın sol sahilind Bilal f ndi m scidi yerl ir. M scidin binası düzbucaqlı formasındadır. Binanın divarları qırmı- zı v boz r ngli bi mi k rpicd n hörülmü dür. M scidin minb ri olmu dur. Sovet hakimiyy ti ill rind minb r uçurulmu , sonralar b rpa edilmi dir. Bilal f ndi m scidi Bilal f ndi m scidinin üz rind ki tarixd n m lum olur ki, bina hicrid – 1305-ci ild (1889) in a olunmu dur. A su dün nd n sabaha 36 * * * Bilal f ndi Bilal f ndinin atası hm d f ndi ir - van xanlı ının, Bölük t mahalının Külüllü k ndind ya amı v f aliy y t göst rmi dir. Güman etm k olar ki, h m d f ndi mür- idi il Osmanlı döv l ti n mühacir t ed n müridl rd n olmu dur. 1848-ci ild smayıl irvaninin v fatın dan sonra v t nin qayıda- raq t s vvüfi f a liy y tini burada davam etdir- mi dir. Rus r smi s n dl rind 1849-cu ild amaxı quberniyasından kütl vi sürgün hal- larının olması haqqında qeydl r vardır. Sürgünl r sas s b b kimi irvan halisinin yeni t lim-müridizm bayra ı altında mübariz y ba lamaları göst rilir. xti a ın r hb rinin is Hacı hm d f ndi Külüllü oldu u bildirilir. Hadis d n 7 il sonra knyaz Behbudov t ssüf edirdi ki, 1849-cu il sürgünl ri zamanı Hacı hm d f ndinin k narda qalması 1855-1856-cı ill rd yeni irvan üsyanının ba lan- masına t kan vermi dir. 1855-ci ilin yanvarından ba layaraq çar m murları eyx hm d f ndinin f aliyy tind n narahat olur v onu t qib ed r k izl yirdil r. Knyaz Behbudov Daxili l r Nazirin 1856-cı il 6 sentyabrda ünvanladı ı 552 saylı r smi s n dd Hacı hm d f ndinin v Qaraqoyunlu Q hr man B yin h bs edil r k Tambov quberniyasına sürgün olundu unu qeyd edir. Hacı hm d f ndi 1856-cı il dekabrın 24-d Tambov h rin- d v fat etmi , orada d fn olunmu dur. XX srin vv ll rin q d r Az rbaycan dindarları, tacirl r Moskvaya ged rk n eyxin q brini ziyar t edirdil r. 1905-ci ild Hacı hm d f ndinin o lu Bilal f ndinin m s l h ti v v saiti hesabına Külüllü k ndind m scid tikilmi dir. M s cid din- darların istinadgah yeri, sufil rin d rgahı, t l b l rin m kt bi olmu dur. Bilal f ndi m scidin rq hücr sind d fn olunmu dur. M scidd çox- Tarixi memarlıq abid l ri 37 lu kitab v lyazma külliyyatı oldu u halda sovet rejiminin m d ni irsimiz t cavüzünün n tic si kimi yox edilmi dir. Yalnız q brin oldu u hücr d baxımsızlıqdan keyfiyy tini itir mi xeyli sayda d y rli kitab v lyazma hiss l ri ld olun- du. Bu kitablar Bilal f ndi v t l b l rinin f aliyy t dair si haqqında t s vvürl ri ge ni - l ndirir. Qırmızı günb z – rayo- nun tarixi memarlıq abid l ri iç risind Qaraqoyunlu türb - l ri özün m xsus yeri tutur. Burada iki türb – Qırmızı günb z v A günb z abid l ri yerl ir. Qırmızı günb zin tarixi daha q dimdir. Abid hicri 1286-cı ild (1869-1870) in a olunmu dur. Qırmızı günb zin divar la rı qırmızı bi mi k rpicd n tikil- mi dir. Odur ki, abid ni Qırmızı günb z adlandırırlar. Günb zin bi nası s kkizüzlü prizma klin d dir. Bir giri qapısı var, p n c - r si yoxdur. Abid nin ta vari gün b zi var dır. Sonralar t bii a ın- maların qar ısını almaq üçün türb nin damı üz ri qırmızı r ng- l nmi d mir örtükl ba lanmı dır. Günb zin iç risind , orta his s sind bir q bir vardır. Q b rin üz rind dördkünc s nduq qo yulmu dur. S n duq nin h r iki yanında v ba da ının üz rind r b lifbası il kitab h kk edilmi dir. Ba da ı üz rind yazıl- mı dır: “Onun (ALLAHIN) özünd n ba qa h r ey m hv olacaq- dır. Bu q bir r hm tlik, günahları ba ı lanmı Hacı Soltan Baba ibn (o lu) Hacı Salmanındır. Allah. M h mm d. 1286 (1869)” Qırmızı günb z A su dün nd n sabaha 38 * * * Hacı Q hr man B y irvan xanlı ının Xançoban mahalının Qa- raqoyunlu k ndind anadan olmu dur. Atası Qaraqoyunlu Salman B ydir. Hacı Q hr man B y qarda ı Nurm mm d B y il birlikd Kü- lüllü Hacı hm d f ndiy intibas etmi , uzun müdd t onun Külüllü k ndind ki m qamında zahiri v batini elml ri öyr nm kl m ul olmu dur. 1856-cı ild çar hökum ti Hacı hm d f ndi Külüllünü Tam bov quberniyasına sürgün ed rk n onun n sevimli agir- di olan Hacı Q hr man B yi d ziz f ndi Qafur f ndi o lu il bir lik d Arxangelsk quberniyasına ötürmü dü. 1862-ci ild ça rın fv f rmanından sonra Hacı Q hr man B y Qaraqoyunlu- ya qayıtmı , davamlı t zyiql rin olmasına baxmayaraq yen d t s vvüfi f aliyy tl m ul olmu dur. O, bütün varidatından l ç kmi , h yatını sufilikd keçirmi dir. eyx Hacı hm d f ndi Hacı Q hr man B yi “N q ib ndiyy t riq tinin soltanı” adlandır- mı , irvan müridl ri o zamandan ona Hacı Soltan Baba dey r k müraci t etmi l r. Hacı Soltan Baba 1869-1870-ci ild v fat etmi dir. Onun q bri üz rind qırmızı k rpicd n türb ucaldılmı dır. K rpicin r ngin gör qaraqoyunlular bu türb ni Hacı Soltan Babanın “Qırmızı Gün b zi” adlandırmı lar. A günb z – Qaraqoyunlu k ndinin imalında, Nazirçayın sol sahilind A günb z tarixi memarlıq abid si yer l ir. A günb z memarlıq abi -d si nin divarları l üsulu il k silib yo- nulmu v s liq il cilalanmı a h ng da lardan s k kiz üzlü plan- da tikilmi dir. A günb zin bir giri qapısı v üç p nc r si vardır. Giri qapısının üstünd r b lifbası il kitab yerl ir. Fasad hiss sind tinl r olan abid nin tikintisind Ab eron me- marlıq m kt binin v q rb üslubunun izl ri d aydın seçilir. A günb z abid sinin dörd kitab l rind n aydın olur ki, A günb z l- Yüklə 0,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|