Qarşısına qoyulacaq ilk ölüm-qalım imtahan olacaq. Müzakirələrin gedişində təşkilatın zəngi quru bu məsələnin ümumi fonlaktının açıq müzakirəsində qərara verilməsinin əleyhinə çıxdı

884 səhifə oxunmadı

Axırıncı dövrü açdığını gördü .......... mexanikə tərəf qaçdı. Bu zaman onun qənimi sol tərəfdə olan suya buraxdığını görüb coşqun halda nədi bu nə baş verib, niyə belə öz başına ........ bəlkə qəza baş verib. Gəmi hara çırpıldı. Cənab kapitan gəmi heç yerə çırpılmayıb. O, sağ-salamatdı. Ancaq məni də çaşdırıb. Bu işi görməyə məcbur edən Dandindi. O, elə vahimə ilə qışqırıb-bağırıb, mənə kapitana çatana qədər gec olacaq. Fəlakətə bir neçə metr qalıb. Tez suya sal deyib, öndə dəli kimi meymun cəldliyi ilə ora dırmaşdı ki, yelkənləri açsın. Deməli, bu boş yerə deyil. O deyibsə... nəsə... Qoy düşsün görək niyə belə edib. O, yanındakılara nur verdi ki, zallara düşün. Adamları sakitləşdirin ki, heç nə yoxdur. Ancaq adamlar coşqun yorun deyəndə göyərtəyə axışırdılar.

Dandin gələnə qədər sərnişinlər kapitanı əhatəyə alıb, nə baş verib suallarını verirdilər. O, isə gözünü Dandindən götürmədən gözləyirdi ki, həm də bilirdi ki, bu iş elə belə deyil. Burda nəsə var. Dandin ona çatıb qulluq qaydası ilə müraciət edib. Dedi ki, bos, allahımız bizi istədi. Cəmi bir neçə dəqiqəlik yol bizi xilas etdi. Axı Dandin açıq danış mən dəli olmuşam. Bu nə məsələdi. Səni nə məcbur etdi ki, mənsiz belə bir iş tutdun. Dandin çiynindən asılmış durbini çıxarıb kapitana verib, onu gəminin burnu tərəfinə gətirib; on-on beş metrədən suyun altına baş atdı.

İlahi bu nədi belə. Bu necə ola bilər. Kapitan bir də qalxdı.bir də gözünü silib baxdı. Sonra hamıya baxıb, bu belə ola bilməz. Sonra Dandinin çiynindən tutub belinə kimi onu silkələyib, axı de, gözün bunu necə aşkar elədi. Kapitan, yoxlayanda gördük ki, gəmi yarım metr artıq suya oturub. Dəli oldum. Lap uzaqdan qabaqdakı qəfil-qəfil görünüb yoxa çıxan qanlı ləkədən şübhələnmişdim. Gəminin bu qədər suya oturması fəlakətin çox yaxında bir nəfərlik məsafədə olmağı demişddi: mən qaça-qaça bir az dırmanıb qabağa baxdım. Və indi sən gördüklərini görüb sizə çatıncıyana qədər gec olacağını ................ suya salmağı deyib, yelkəni açmaq üçün .......... dırmandım.

Axı gəminin suya oturması nə deməkdir. O necə ola bilər.

Kapitan hətta okeanın bir neçə metr dayaz dərinliyi gəminin mində bir milli metr də olsa suya oturması da təsir etmişdi. Dayazlıq artdıqca təzyiq azalır, gəmi aşağı oturur. Mən bu müşahidəni çoxdan aparmışam. Kapitan qəfil Dandini qucaqlayıb axı sən bunu hardan belə biləsən. Mən qırx ildi gəmi kapitanıyam bu vacib həqiqəti indi eşidirəm. Sən möcüzəsən. Sən beş yüz adamın həyatını xilas etdin. Dandin bu gündən sən kapitan, mən sənin köməkçinəm. Bunu bil. Bu rəsmi də olmasa, anzaq həqiqətdə belə olacaq. O gün gəmidə bayram oldu. Gəmi heyyəti qarışıq altı yüz nəfərin yeni doğum günü qeyd olundu. Tacirlər və varlı sərnişinlər böyük həcmdə Dandinə hədiyyələr verdilər. Ən əsası o oldu ki, Dandinin okeanların sirri və gəminin təhlükəsiz idarə olunması haqqında böyük bacarıqları ortaya çıxdı. Arvadı və on beş, on səkkiz yaşlarında iki qızında Avstraliyanın füsünkar təbiəti ilə tanış etməyə götürən gəminin həm sahibi, həm də kapitanı Bernar Roden təntənəli ziyarətdə çıxış edib dedi ki, mənim ailəmi, özümü və ən böyük sərvətim olan bu gəmini ən ddəyərlisi də həyatlarına məsuliyyət daşıdığını altı yüz nəfər insanın həyatını xilas edib, məni tarixin ləkəli, lənətliyaddaşına yazılmaqdan xilas edən Dandin de Jaskenə övladım Benan Rononun əllərinin xöşbəxtliyini ona hədiyyə edirəm ki, Reno hadisəni eşidəndən göz yaşlarını saxlaya bilmir. Qoy Dandin onun göz yaşlarının sevincinə çevirsin.

Kəsəsi bizim bu zaman həyatımıza aid olmayanDandin haqqında az danışaq həm də danışmağımızı da yarımçıq qoymamaq üçün onda deyək Dandin böydükcə böyüyüb ağıla, kamala, sərvətə çatdıqca atasında olan haqsızlıq və həəm də onun onu daha çox narahat edirdi. Çünki atasının vəziyyətinə görə o hələ də öğlunun gəlib ona hesabat verəcəyini, onun tapşırığını yerinə yetirməsinin şad xəbərini verəcəkdi. Nəhayət Dandin de Josken bu tarixi anın gəlib yetişdiyini, atasının əmlakını, pulunu mənimsəyənlərdən və yaxud da onları təmsil edən varislərindən intiqam almaq qərarına gəldi.

O bu səfərdə ona etibar ediləcək ticarət mallarının, bang əmanətlərinin və şəxsi əmanətlərin çox böyük həcmdə olacağını bilirdi. Ona görə də doğma ölkəsində nəyi vardısa hamısını yerbə yel edib, yəni satdığını satıb, satmadığını bacı-qardaşlarının adına keçirdib ailəsini də gəmiyə mindirib hindistana, axırıncı dəfə gedər gəlməz səfərə çıxdı. O, artıq yüklənib, möhürlənmiş əmanətləri təhvil alıb gəminin tərpənməsinə beş gün qalmış gəmidən bütün artıq adamları yəni gəmi xidmətçilərinin mütəxəssislərdən ibarət heyyətinin vacib hissəsini götürüb, qalanını düşürüb, şəhərdəki karvansarada yerləşdirdi ki, gəminin harasındasa siçan və siçovullar peyda olub, gəmi sanitar təmizlikdən keçməlidi.

O Amerika sahillərinə istiqamət aldı. Dandin gəmisindən qayıqları suya salıb Missuri çayı ilə üzü yuxarı üzməyə başladı. Missuri adlanan ərazinin bu hissəsindən keçəndə onun boyu dəniz və böyük dalğalarda üzən Dandini heyrət bürüdü. Altmış yetmiş metr hündürlükdə bir nil uzunluqda ilahi ölçü ilə kəsilib cillanmış mirmır qayanın tala meşələri üstü dünyanın ən etibarlı sığınacaq yeri idi. O, qayıqları münasib yerdə saxlayıb, sahilə çıxıb bu sildırım hündürlüyə təbiətin ancaq bir qapı qoyduğun görüb, ilahi sənə təşəkkür edirəm demişdi. Bir gəmi varidatının yarısını xərcləməli olduğuna belə yəni bu möhtəşəmliyində bu .......... ......... yarada bilməzdim. Deyə burada düşərgə salmağı qərara almışdı.

Qərinələr boyu əldən ələ keçən bu istehkam sarayının indi yarısı ən ağır cinayətkarı gizli saxlanılan zindanı, o biri tərəfi isə bu vilayətin baş serifinin və məxfi dövlət idarəsinin bağlı kursant məktəbi idi ki, bunlar da hündür divarlarla bir-birlərindən ayrılmışdılar.

XXX

Təsadüfən küçə qapısında Klarani, uşaqları karetadan düşürəndə iqamətgahdan çıxan ştat polis idarəsinin baş şerifi polkovnik Makselsonun iqamətgahdan çıxan arvadı Missis Stefen karetasının pəncərə pərdəsini qaldırıb baxdı. Əvvəl gələn qara rəngli karetaya və onun hansı qapıda dayanmasını unudub elə bildi ki, bu missis kimdisə uşaqları ilə ona qonaq gəlib. Qadının gözəl siması, bədən quruluşu, bu bədənə nur vari yaraşıq verən bəlkə də indiyə qədər görmədiyi incə tikilmiş paltar elə bil ki, min nəvazişli ana əli ilə sığallanıb, cilalanmışbu qız uşağı ilə oğlan uşaqlarının özünün bu yaşda uşaqları ilə yanaşı qoydu. Stefanki gecə ərinin dediyi və heyrətləndiridiyi sözləri yadına düşdü. Əri dərindən ah çəkərək sabah Conun arvadı və iki uşağını gizli saxlamaq üçün adsız zindana gətirəcəklər. Bu işə çoxx təəssüflənirəm. Onunla əks qütbdə olsaq da, o Conla Yançunun şəkli gözlərimin önündən kənar getmir. Nəysə, ancaq tapşırmışam ki, onlara heç cürə əziyyət verməsinlər. Nə yolda, nə də burda.

Birdən Missis Stefan karetadan düşüb dustaqları gətirən yolda Klara ilə söhbət edən baş nəzatərçi Edisona yaxınlaşdı. Kişi xanımı görən kimi özünü düzəltdi. Onun qabağına gəlib nəsə dedi:stefan dedi ki, bu missis uşaqları ilə o qapıdan içəri girməyəcəklər. Onlar mənim qonağım olacaqlar. Baş nəzarətçi bu sözdən keçdi. Axı polkovnik mənə bir söz deməyib.

Missis Stefan çox ciddi və əsəbi cənab Sterin mən nə dediyimi və hansı məsuliyyətin altına girdiyimi bilirəm. Bu işə mən sizi məcbur edirəm. Onsuz da bunların ora girməyinə imkan verməyəcəyəm. Səsimizi qaldırıb, adamları şübhələndirməyək. Mən getdim. Etiraz etməyin. Nəzarətçiləri burax, bunları ora yox, bizim qapıdan içəri sal.mən yarım saata qayıdıram.

Baş nəzarətçi başqa çıxış yolunun olmadığını görüb, lap nəfəs-nəfəs olan məsafəyə qədər Stefenə yaxınlaşıb, gəl elə ağıllı iş tutaq ki, heç kim şübhələənməsin. Polkovnik bundan zərər çəkməsin. Havanın qaralmağına bir saat qalıb. Mən hamının gözləri qarşısında bunları bura salım. Oradan sizin iqamətgaha gizli yol var. Onu bir mən bilim, bir də polkovnik. Həmən yolla onları siz tərəfə keçirim. Onlar bundan zərrə qədər də zərər çəkməyəcəklər. Stefan yaxşı deyib çıxıb getdi.

XXX

Conun hərbi dəstəsi Konrasa yaxınlaşanda orada istər əhali arasında, neylim, necə eləyim deyənlər, həm də hakimiyyət dairələrində neçə nəfərin müqavimət göstərmək barədə müzakirələr getmiş şəhərin küçələrində az miqdarda olsa silahlıların ayaq səsləri, vətən mahnıları eşidilmişdi. Bu hal Kamborada baş vermədi. Conun və onun hərbi dəstəsinin qarşılanması sanki şəhər hökumət dairələri ilə camaatın birgə özünün çox ciddi hazırlığı nəticəsində baş vermişdi. Ağaclar, gül-çiçəklər azadlıq uğrunda səslənən şüarlar altında dəstə şəhər şürasının qarşısında da təyin olunmuş hökumət adamları toplanıb Conla danışıqlarının mətnini hazırlamışdılar ki, heç bir münaqişəyə getmədən Conların mövqeylərin və əmlakların imkan dairəsində müdafiyə etməklə bu bəladan az zərərlə çıxa bilsinlər.

Kəsəsi ləngimədən Conla danışığa başlayıb, onun nə istədiyini öyrənib məsələni həll etdilər. Həm də onun məqsədi barədə Missuri ştatının mərkəzinə və mərkəzi hökumətə məlumat versinlər. Bəlkə də bunun səbələri ondan ibarət idi ki, birinci Tonika hələ formalaşmamış, ştat kimi hüquqi ststus almamış mübarizənin ziddiyyətlərini nəzarətin zəif olduğu bir bölgədə yerləşirdi. Ancaq o Kambora ilə müqayisədə çox böyük şəhər idi. Həm də dövlət idarələri burada yerləşirdi.

Missuri isə öz ştatını müəyyənləşdirmiş, daxili və xarici siyasətinə oturuşmuş, özünə, öz anti demokratik yoluna bir xey......... bir ştat idi. Onun Kambora kimi balaca bir şəhərində gedən hadisələrə vaxt ayırmağa elə də marağı yox idi. Ancaq bu hadisədən qabaq demək olar ki, bütün ölkədə Conun adının azadlıqsevər, bərabərsizliyə qarşı ciddi mübarizə aparan, qul əməyinə qarşı çıxan,milli ayrı seçkiliyi aradan qaldırmaq uğrunda mübarizə kimi adının çıxması Missuri mərkəzi hakimiyyətinin təhkimçiliyi müdafiə edən sahibkarları narahat edirdi.

Mərkəzdən Kamboraya gələn son xəbər ondan ibarət olmuşdu ki, bütün danışıqlarda Conla razılaşmaq, istəyirsə Kamboranı onun sərəncamına vermək və qoşun toplamaq üçün vaxt qazanmaq lazımdır. Demək olarki, birbaşa danışıqlara dəvət olunan Conla və onun Kamborada qansız-qadasız ədaləti bərpa etmək arzusu ilə hökumət məmurlarının tutduqları mövqe üst-üstə düşdü. Cona Kamborada istədiyi hakimiyyəti istədiyi kimi qurmaq və bu işi özünün rəhbərlik etmək səlahiyyəti verildi. Danışıqlar bitdikdən, bütün danışıqların səhərdən elə burada rəsmləşdiriləcəyi qərara alınandan sonra əvvəldən nəzərdə tutulduğu kimi şəhərin polis serifi bu işdən həddindən artıq təəssüfləndiklərini bildirməklə Cona dedi ki, bu işdə nə Missuri hökuməti danışıqlarının, nə də Kamboranın heç cürə marağı olmadığı halda hansı üçüncü qüvvələr sizinlə şəhər əhalisi arasında narazılıq salıb qan tökülməsinə və nəticədə sizin nüfuzdan düşməyinizə gətirib çıxaran vəziyyəti yaratmaqdan ötrü, sizin ailənizə baxan, yəni uşaqlarınıza baxan qadın Klaranı, və iki balaca biri onun, biri də sizin uşağınızı bu axşam oğurlayıblar. Hökumət polisə tapşırıq verib, biz də hücum qüvvəmizlə axtarışa başlamışıq. Bəzi izə düşmüşlər var, çox ümid edirəm ki, onu qısa müddətdə həm xidmətçiniz, həm də uşağınız tapılıb geri qaytarılacaq. Con daxildə gözlənilməz zərbə alsa da, var gücünü toplayıb, bu yüksək toplantıda bir şəhər əhalisinin taleyindən söhbət getdiyi halda öz ailəsinin oğurlanan adamlarına görə özünü coşdurmamaq üçün ələ almağa çalışırdı. Hamı üçün ........... həm də danışıqlarda iştirak edib, öz adamları üçün onun bu hadisəyə necə reaksiya verməsi maraqlı idi. Con bir az Şerifə baxıb. Oxşayırheç vaxt, heç yerdə kiçik azadlıqlar belə qurbansız başa gəlməz, hamı getsin, sən qal dedi. Şerif özünü itirsə də, bu adamın bir gülləsinin qurbanı ola bilsə də baş üstə dedi.

Con Şerifə diqqətlə baxıb, polkovnik bizim ev sizin nəzarətinizdə ola-ola oradan insan oğurluğu necə baş verə bilər-dedi.

Şerif Conun nəyə işarə etdiyini başa düşüb; Hörmətli cənab, sizin Kamboraya tərəf irəlilədiyiniz xəbəri alandan sonra şəxsən mən sizin evdən nəzarəti götürmüşdüm. Bunu siz yoxlatdıra bilərsiniz. Ancaq həqiqətən sizin ailənizin və uşaqlarınızın oğurlanması haqqında Kambora şəhər hakimiyyəti xəbərsizdi. Çünki bu hadisə bizim xeyrimizə deyil. Biz bilə-bilə ki, sizə qarşı heç bir müdafiə imkanımız yoxdu, sizə belə bir zərbə vurub, özümüzə qarşı yönəltməmiz çox ağılsız bir iş olardı.

Con, yaxşı Şerif, mən sizə inandım. Mən səni vəzifədən kənarlaşdırmayacağam, sən də bunun əvəzinə axtarışa ciddi kömək et. Bu işin kimlər tərəfindən törədilə biləcəyini ən yaxşı sən, bir də təhlükəsizlik idarəsi bilər və adətən iki idarə birlikdə işləyirlər.

Mən zənn edirəm ki, bu işə yerli idarə cəsarət edə bilməz. bunu ən azı mənim Missuriya hökuməti, ya da lap yuxarıdan mənə təsir göstərmək üçün ediblər. Ancaq çox möhkəm yapışıblar. Onlar bilməyirlər ki, mən nə Cerlini, nə Ceki Yançulardan........ çox istəməyə haqqım yoxdur.

Xəbərdən sarsılmış, həm də çox yorğun Con öz doğma şəhərini, onu təntənə ilə qarşılayan əhalisi qarşısında bir saat çıxış etməli oldu. Uşaqları ilə görüş həm çox sevinc, həm də ağıla həlməyən kədərlə keçdi.

O işıqlı və ümidli gözləri ilə Yançunu başı üzərinə qaldırıb sən mənim üçün Corlini və Ceki əvəz edəcəksən dedi.

Demək olardı ki, hakimiyyət artıq Conun idarəçiliyinə verilmişdi. O, hökumət adamları üçün nəzərdə tutlmuş elə şura binasının həyətindəki iqamətgahda qala bilərdi. Əsgərlərin və qalan adamlardan kimin harada qalacağını müəyyənləşdirəndən sonra o, Mister Ceksonla öz evlərinə getdi. Daha doğrusu, bura qədərki ömrünün ən müdhiş sınağından keçməyə Luirasız, hələ bir üstəlik Klarasız, Cerlisiz, Ceksiz evdə nəfəs tapıb qalmağa, ömrünün qalan hissəsini yaşamağa gedirdi Con. Con çox yaxşı bilirdi ki, baş verənlərə qarşı fəryadın heç bir əhəmiyyəti yoxdur. Ancaq fələyin bu amansız sitamına qarşı Luiranın yoxluğuna, Klaranın iki məsum uşaqla alçaqcasına oğurlanmasına da susmaq, .......... etməmək mümkün deyildi. Ancaq o neçə müddətdi olmazın korluğun çəkən, az qala həyata, ata-anaya ümidsiz yaşayan bu uşaq və yeniyetmə beş uşağın qarşısında zəiflik edib gözlərindən yaş axıtsa onların həyata olan son ümidlərini qırmış olar.

Mister Cekson Conun hansı gərginliyi yaşadığını yaxşı başa düşürdü. Ona görə evə çatandan sonra var gücü ilə çalışdı ki, sükut yaranmasın. Uşaqlar hamısı: həm Conun oğlanları Dik, Steyn, qızı Lira, həm də Klaranın qızları Alora ilə Cerni böyük həyəcanla Klara ana deyərək, ata biz onsuz da yaşaya bilmərik-deyə ayrı-ayrılıqda hamısı ağladılar. Görünür artıq onların hamısının ağlı kəsər Luira analarının öldüyünü ,onun bir daha geri qaytarılmasının mümkün olmayacağını başa düşüb onun adını çəkmədilər.

Səhər Con şüra binasına gələndə ona məktub verdilər və dedilər ki, gecə ikən post qutusuna salınıb. Ünvansız, ancaq Missuri ştatı əhalisi adından yazılmışdı ki, əsgərlərin də sayından asılı olmayaraq, başqa yaşayış məntəqələrini ələ keçirmək və ya hər hansı bir məqsədlə kənara addım atsan, Klaranı, iki uşağı ilə sağ görməyəcəksən. Deyilənə sən əməl et. Bir də onların sağ qalması ..........

Con hərbçi komissiyasının toplantısını keçirtdi. Hakimiyyətin təhvil alınmasını, indiyə qədərki məmurlardan istifadə olunmasının vəziyyəti, yeni idarəçilik qaydalarını müzakirə etdilər. Kamboradan kənara çıxmağı, bu şəhərdə idarəçiliyi, demokratik islahatları başa vurduqdan sonraya saxlanılmasını müvafiq hesab etdilər. Sonda Klara və Corli ilə Cekin talehi, onların axtarılması, geri alınması üçün görülə bilən tədbirlər müzakirə olundu.

Con bildirdi ki, biz başladığımız böyük məəəqsədimizi, minlərimizin, milyonlarımızın taleyinə baxmayaraq onların başlarına gələsi hadisə mənim şəxsi həyatıma son zərbə olacaq. Ancaq bu bizi nə yolumuzdan döndərə, nə də ləngidə

Səhər Con onun bütün işlərinə katiblik edən vəkil Stefan Adamsa dedi ki, evdən çıxıb, uşaqları ilə Luiranın qəbri üstünə onu ziyarətə gedəcək. Conun ruhu, özünün həyatı, bütün dünya qarışıq Luiranın yoxluğunda əzablı boşluğa çevrilmişdi. Həyatı qədər sevdiyi Luiranın yoxluğunun ünvanı olan qəbirstanlığa qarşı atdığı hər addımı elə bil onu da bu dünyadan qoparıb, Luiranın uyuduğu qəbrə tərəf aparırdı. Heç olmasa bu günə qədər yaşayıb, ona ən böyük hədiyyəm ola biləcəkKamboraya gəlib, cammatın bizi hansı təntənə ilə qarşıladığını görə bilsəydi, bir az arxayın köçərdi bu həyatdan. Luira kimə nə deyir, desin bizim apardığımız bu azadlıq mübarizə-müharibəsində birinci şəhid sənsən. Kaş uşaqlarsız gələydim. Yanımda heç kim olmayaydı. Luira uşaqlarını doyunca yedizdirə bilməyən, körpəsinə vermək üçün döşündə süd olmayan, küçələrdə səfillik edən ərinin nə vaxt gəlib, əlində bir tikə çörək gətirəcəyinin nigarançılığı ilə gözlərini qapıya dikibgözləyən minlərlə, milyonlarla anaların timsalı olaraq dizlərini yerə atıb, bu ünvanı sürünüb.

Onlara söz verib, and içirdim ki, bu məqsəd üçün sizin xoş gününüzə qədər yolumdan dönməyəcəyəm, əlimdən gələ yerə qoymayacağam. Kaş o ürəyindən keçən bu fikirləri bağıra-bağıra, hayqıra-hayqıra deyərdi ki, uşaqları daeşidəydi. O, cəsarət edib uşaqlarına baxa bilmirdi. Çünki bilirdi ki, artı ağlı kəsən uşaqları bilirdi ki, anaları onun ucbatından, onun ailəsini saxlayıb, yedizdirib geyindirə bilməməsi, öz ailəsini unudub başqalarını müdafiə etməsi ucbatından didərgin düşüb, həbs edilib. Anaları da bu dərddən ölüb. Hələ qardaşları Cem mən atalarının fərsizliyi ucbatından türmədə yatır.

Mister Cekson əlini onun çiyninə qoydu. Ətrafda nə qədər adam var. Ancaq Mister Cekson eşidilən bir səslə dedi ki, “ Con sən tək bir Luiranın əri, uşaqlarının atası deyilsən. Bunu heç vaxt, heç yerdə yadından çıxartma.” Con fikirdən, ümidsiz kədərdən ayılıb, belini düzəltdi. Hamıya və uşaqlarına baxıb təmkinlə qəbir tərəfə gedib baş daşının üstündəki Luiranın alnından öpdü. Ancaq nə qədər özünü saxlasa da gözlərindən axan iki damcı yaşı saxlaya bilmədi. Çox təkliflərdən sonra vəkil Stefan Adams dedi ki, şübhəsiz bir əsas fəaliyyətinizi Klaranın uşaqları ilə harada, kimin əlində olmasını öyrənilməsinə yönəltməliyik. Mən uzun illik təcrübəmdən bilirəm ki, cəmiyyətdən kənarda görülən və saxlanılan bütün növ gizli işlərin ........ və yerin bir hökumətin gizli kəşfiyyat idarəsi birdə onlardan sonra türmədə və çöldə olan cinayət aləminə nəzarət edən insanları ki, onlara hörmətlilər, toxunulmazlar və müqəddəslər deyirlər. Bu cür adamlardan ən hörmətlilərdən birini tapıb pulla həmən gizli yeri öyrənə bilərik. Con dedi ki, nüfuzlu ştatda türmələrdə mən bilən nədi açıqda Cemin ustası və türmələrin xaç atası Devis Ceymsdən güclüsü yoxdu. Bir də Amerikada ən çox oğurlanıb gizli saxlanılan hinduların tayfa başçıları döyüşçülərdi ki, onlar da bu işlə həmişə çox ciddi məşğul olanlar Lohana Lessili harasa təhvil verib uzağı üç-beş günə gəlib çıxar, onlarla məsləhətləşərik.

Bunun sonuna yaxın Vaşinqtonun mərkəzi hakimiyyətindəki, yəni departamentindən məktub gəldi. Məktubda yazılmışdı ki, “Vaşinqton hökuməti dövlət qərarı olmadan hər hansı bir hərbi birləşməni qeyri qanuni və Konstitsuyaya zidd hesab edir. Bu halı ölkə daxilində vətəndaş müharibəsini başlatmaq və yaxud ona cəhd kimi qiymətləndirir. Odur ki, mərkəzi hakimiyyət öhdəsində olan hərbi hissəni buraxmağı ləvğ etmək üçün sizə on gün vaxt verir. Əks təqdirdə sizi hakimiyyətə qarşı üsyançı hesab edib dövlətin hərbi gücündən istifadə etmək cinayətkar dəstə kimi ləvğ edilməsinə əmri veriləcək və baş verəcək itgilərdə hakimiyyətin məsuliyyət daşımayacağı xalqa elan olunacaq.

XXX

Kambora şəhəri bayram içində idi. Hamı deyirdi ki, kasıbların hakimiyyəti qurulacaq, şəhərdə işsiz qalmayacaq. Çünki yeni qurulan hökumətin başında Con dayanırdı ki, o da işsizliyin, yoxsulluğun nə demək olduğunu yaxşı bilir. O, milyonçuların yox, Yançiların tərəfində olacaq. Şübhəsiz də iş belə gedirdi.azad ştat, Azad Amerika, azad və hamının bütün millətlərdən olanların bərabər əməyi və bərabər gəliri tərəfdarları olanlar bir yerə toplaşır. “Əsil Amerika” təşkilatının nizamnamə və məramnamələrini məmnunluqla qəbul edirdilər. Ancaq bu işlərlə yanaşı şəhərdə gerçək və yalan şayiələr gəzirdi ki, Vaşinqton Missuri hökumətinə böyük həcmdə pul ayırıb onlar da böyük ordu düzəldirlər ki, gəlib Kanboranı tutsunlar, üsyançıları son nəfəslərinə qədər məhv eləsinlər. Hətta orda-burda danışıqlar gedirdi ki, Kambora camaatı üsyançıların tərəfinə keçdikləri üçün bu heyəti də onlar da ............. bir də deyirdilər ki, hökumət bilir ki, Conu öldürmədən ona qalib gəlmək olmaz. Çünki o xalqın gözündə əfsanəvi bir qəhrəmana çevrilib. Diyarın hər yerində mövcud hakimiyyətdən narazılıq onun yanına axışır. Elə Conu qorxudub bu işdən əlini soyutmaq üçün də arvadı ilə də iki uşağını oğurlayıb girov saxlayıblar.

Artıq “Əsil Amerikalı” könüllü dəstəsinin Kamboraya gəldiyi iki ay olmuşdu. Kamborada yaranan şəhər şürası tərəfindən görülən bütün işlər kasıbların, istərsə də varlıların ürəyindən idi. Bu təşkilata gələn əsgərlər əvvəlkilər kimi küçədə avara-avara gəzib özbaşınalıq etmirlər, hamısı müxtəlif işlərə cəlb olunub işləyirlər, kasıblara və işçilərə minimum yaşayış həcmində yardımlar müəyyənləşib, iş adamlarına, sahibkar fermerlərə hər cürə azad şərait yaradılıb. Kamborada plantatorlar təfəindən zorakılıqla bağlanmış zavod və fabriklərbərpa olunmağa başlamışdı. Con iclasların birində demişdi ki, bir xalq tərəfindən sevilmiş vəkillər və təyin olunmuş məmurlar tribunalarda söz başında yox, yerlərində iş başında olmalıdırlar.

Bu keçən dövrdə mərkəzi Missuri hökuməti ilə bir neçə dəfə danışıqlar aparılmış Kambora şürasına və Cona məsləhət olunmuşdu ki, burada görülən işlərin bəziləri qanunsuzdu və Missuri ştatının qanunlarına ziddi. Odur ki, məsləhətdi ki, bu şəhərdə ştat hakimiyyətinin nümayəndiliyi yerləşdirilsin. Görüləsi işlər onlarla məsləhətləşib birlikdə hazırlansın. Ancaq Kambora şəhər şürası bu təklifi rədd etmişdi.

Kamborada aparılan islahatların xəbəri surətlə ştata və ətraf yerlərə yayıldı və bu da çox böyük narahatçılıq yaradırdı. Ona görə mərkəzi hakimiyyət Missuri ştatı ilə birlikdə Kamborada qurulmuş demokratik və azad özüllü idarəçiliyi məhv etmək üçün ciddi hazırlıq gedirdi.

XXX

Ştat polisinin sefinin xanımı Missis Stefan bu ana və iki uşağına elə vurulmuşdu ki, indi elə bil illərlə görmədiyi doğma bacısını və onun uşaqlarını gözləyirdi. O, bu adamlarla yanaşı əynindəki geyimlərlə bu adamların necə vəhdət, ilahi bir gözəllik yaratmalarına heyran olmuşdu. Klaranın qəmli gözlərindəki və simasəndakı nurlu işıq onu sehrləmişdi. O, elə hala düşmüşdü ki, bu adamların kimliyi, kimlər tərəfindən qaçırılmasını və onun bu hərəkətinin ərinə neçiyə başa gələcəyini unutmuşdu. Çünki Missis Stefan bu türmənin nə və kimlər üçün olduğunu və kimlərin də nəzarətində olduğunu yaxşı bilirdi. Nəhayət, qaranlıqdan baş nəzarətçi Edisonun öskürək səsi eşidildi. Stefan səksənirmiş kimi cəld onlara tərəf hərəkət edib, az qaldı ki, bu qadının üstünə atılıb onu bağrına bassın. Sonra nə fikirləşdisə Edisonun yanında şübhə doğura biləcək hisslərin bildirməmək üçün Edisona baxıb, təşəkkür edirəm. Siz gedə bilərsiniz.

Edison yarımqaranlıqda yazıq-yazıq ona baxıb Missis Steyn məni Meykelsonun qəzəbindən xilas edin-dedi.

Stefen ona dedi ki, bu işə görə qəti narahat olmaya bilərsən. Cəzam ... olsa da bu işin ağırlığı mənim üzərimdədir.

Baş nəzarətçi uzaqlaşandan sonra Stefen Klaraya yaxınlaşıb onu qucaqlayıb, tanımadığım bacım bizim evə xoş gəlmisən–dedi. Sonra əyilib uşaqların üzündən öpüb, onların əllərindən tutub evə tərəf apardı.

Klara və uşaqları hahamlanıb, rahatlanıb süfrəyə dəvət olunanda Stefen ona dedi ki, Klara bu iş elədi