1
QASIM QIRXQIZLI
Sədnik Paşa Pirsultanlının
bədii yaradıcılığı
Gəncə - 2010
2
Qasım Qırxqızlı
Şair-jurnalist-publisist
Redaktor:
Şahismayıl İsmayılov
Pedaqoq-jurnalist
Qasım Qırxqızlı
Sədnik Paşa Pirsultanlının bədii yaradıcılığı
130 səh.
DQ 0302 A1 -09
“Pirsultan” - 2010
3
Ön söz
Sədnik Paşa Pirsultanlı mürəkkəb psixoloji
yaradıcılığa malik olan tədqiqatçı alimdir. O, şifahi
xalq ədəbiyyatının dərin məzmunlu tədqiqatçısı
olmaqla bərabər, nəsr və poeziya sahəsində də
qələmini sınamış, həyatı əhəmiyyət kəsb edən
əsərlər yaratmağa nail olmuşdur. Bu tədqiqatçı
alimin yaradıcılığının təhlil edilməsinə böyük
ehtiyac vardır. Bu məsələni nəzərə alaraq onun
yaradıcılığına nəzər yetirmək, nəsr və poeziya
sahəsində qazandığı müvəffəqiyyətləri oxucuların
nəzərinə çatdırmağı özümüzün mənəvi borcumuz
hesab etdik.
Bir çoxları şeir yazmağa müxtəlif yaş
dövrlərində başlasa da, Sədnik müəllim elə bil ki,
şeiri ilə qoşa doğulub. Uşaqlıq dövründə keçirdiyi
ağır, iztirablı illər onu şeirə, yaradıcılığa daha
möhkəm bağlamışdır.
Lap kiçik yaşlarından təbiətə vurğunluğu
onu lirizmə qəlbən bağlamışdır. Kiçik yaşlarından
şeir yazdığına görə həmişə böyüklər tərəfindən
qayğı ilə əhatə olunub. Xeyirxah insanların köməyi
nəticəsində ali təhsil alıb, namizədlik və doktorluq
dissertasiyaları müdaifə edib. Əllidən artıq kitab,
yüzlərlə qəzet və jurnal məqalələri yazaraq
problemli mövzulara toxunmuşdur.
Türk dünyasının folklor nümunələrini topla-
maq üçün Azərbaycanı oba-oba, oymaq-oymaq
4
gəzmişdir. Qazaxıstan, Dağıstan, Orta Asiya, Ru-
siya, Almaniya, Türkiyə, İranda olmuş, dəyərli
çıxışları ilə simpoziumlarda məruzələr etmişdir.
Onun yaradıcılığı əsasında Türkiyənin universi-
tetlərində neçə-neçə tələbə diplom işi yazmışdır.
İndiyə qədər “Öz səsim”, “Pirsultan bulağı”,
“İnciçiçəyim”, “İlahi bir səs”, “Yuxular olma-
saydı”, “Bir içim nəğmə”, “Bir çiçəkdə vətəndi”,
“Yıldızdağdan əsən külək”, “Pirsultan pinarı”,
“Saz nəfəsli şeirlərim” adlı şeirlər kitabı işıq üzü
görmüşdür. “Gənclik çəmənimin payız çiçəkləri”
şeir kitabında isə “Pirsultan pinarı” kitabından
kənarda qalmış və yeni yazılmış şeirlər daxil
edilmişdir.
Gəncliyində şeirə nikbin əhval-ruhiyyə ilə
gələn şairin şeirləri vətənə, onun əsrarəngiz
təbiətinə, sevimli həyat yoldaşı mərhum Səfurə
xanımın ülvi məhəbbətinə həsr edilmişdir. Səfurə
xanımın vaxtsız vəfatı onun başı üzərinə qara
buludları gətirmiş, sözlə dolu sinəsinə yeni bir qəm
də əlavə etmişdir. Səfurə xanımın ölümü, ulu
babası Pirsultan Abdalın faciəli həyatı şeirlərində
dərdli-qəmli motivlərlə açıq-aydın özünü buruzə
verir. Xarici ölkələrdə olarkən yazdığı şeirlər
gələcəkdə fəaliyyət göstərən tədqiqatçılar üçün
zəngin bir materialdır.
Gənclik illərində Daşkəsən, Kəlbəcər və
Goranboy rayon qəzetlərində redaktor vəzifəsində
çalışmışdır. Bu illər onun bədii, publisistik sahədə
5
püxtələşməsində mühüm rol oynamışdır. Qırx ildir
professor, tədqiqatçı alim kimi ali məktəbdə fasilə
vermədən tələbələrin təlim-tərbiyəsi ilə məşğuldur.
Sədnik müəllim nəvələrini ömrünün –
qocaman palıd ağacının yaşıl pöhrələri hesab edir.
Onun övladları, gəlinləri, nəvələri Pirsultan
Abdalın, Sənəmin, Abdulkərimin, Sədnikin və
Səfurə xanımın şeirlərini əzbər bilirlər. Eyni
zamanda övladları və nəvələri Pirsultan Abdalın
başladığı şərəfli yolu inamla davam etdirirlər.
Sədnik Paşa Pirsultanlını özünün dediyi
kimi onu tale şairi adlandırmaq olar. Başına
gələnləri taleyinin diktəsi ilə kəlmə-kəlmə ağ
vərəqlərə köçürür. Bu köçürmələr dolmuş yaz
buludunu xatırladır. Dolmuş buludlar sonra da
göz yaşı kimi ağ vərəqlər üzərinə inci saflığı ilə
süzülür.
Sədnik müəllim xalq şeirimizin bütün incə-
liklərinə dərindən bələd olan qələm sahibidir. Buna
görə də onun hər misrasında ulu qaynaqlarımızın
dərin izləri görünür. Ömür-gün yoldaşını vaxtsız
itirən Sədnik müəllim umu-küsüsünü, giley-
güzarını gizlətmir.
Deyərdin, hamıdan əzəldi Sədnik,
Taleyi, yığvalı gözəldi Sədnik,
İndi xəzan vurmuş xəzəldi Sədnik,
Hardadı bəs ağlın, huşun, a dünya?
6
Sədnik Paşa Pirsultanlının poeziyasında
yeni bir təravət, yeni bir duyum hiss olunur. Belə
duyumun daxilində sanki vulkan püskürür. Bu
püskürmədə geniş dünyaya göz açmağa, onun
gözəlliklərinə tamaşa etməyə can atan bir
məhəbbət boy atır. Həmin məhəbbət “Sədnik Paşa
və Səfurə Pirsultanlı dastanı”nı xatırladır.
Sədnik müəllimin çoxşaxəli yaradıcılığı
təkcə Azərbaycanla məhdudlaşmır. O, türk dün-
yasına sığınan, onun xalq deyimlərindən bəhrələn-
məyi bacaran tədqiqatçı alim, şair və nasirdir.
Sədnik Paşa Pirsultanlının həyat və
yaradıcılığını əhatə edən bu kitabın oxucular
tərəfindən rəğbətlə qarşılanacağına böyük ümid
bəsləyir və inanırıq ki, ömrünün qürub çağını
yaşayan tədqiqatçı alimin geniş yaradıcılıq mayağı
gələcək nəsillərin yollarına nur səpəcəkdir. Bu
ümidlə də sevimli oxucularımızdan ayrılaraq
Sədnik Paşa Pirsultanlının yaradıcılığından
bəhrələnməyi arzulayırıq.
Qasım Qırxqızlı
Şair-jurnalist-publisist
Dostları ilə paylaş: |