Qattiq jismning harakat kinematikasi va dinamikasi nazorat savollari

=1,27
N∙m kuch momenti ta’sirida u qancha vaqt ichida

---

to‘xtaydi? Blokning m=6 kg massasini gardish bo‘ylab tekis

taqsimlangan deb qaralsin.


133. Uzunligi 1,2 m va massasi 0,3 kg bo‘lgan sterjen uning bir uchidan
o‘tuvchi vertikal o‘q atrofida gorizontal tekislikda aylanmoqda. Agar 
sterjen 9,81 rad/s

2
burchakli tezlanish bilan aylanayotgan bo‘lsa, unga 
ta’sir etuvchi aylantiruvchi moment nimaga teng? Agar aylanish o‘qi
sterjenni massa markaziga ko‘chirilsa aylantiruvchi moment qanday 
o‘zgaradi?

134. Jismga ta’sir etuvchi kuch momenti 9.8 N∙m ga teng. Harakat
boshidan 10 s o‘tgach aylanayotgan jismning burchakli tezligi 4 rad/s ga 
yetdi. Jismning inersiya momenti topilsin.

135. Massasi 4 kg bo‘lgan maxovik uning markazidan o‘tuvchi
gorizontal o‘q atrofida 720 ayl/min chastota bilan erkin aylanmoqda. 
Maxovik massasini, (radiusi 40 cm) uning gardishi bo‘ylab tekis
taqsimlangan deb qarash mumkin. Maxovik 30 s dan so‘ng tormozlovchi 
moment ta’sirida to‘xtadi. Maxovikka ta’sir qiluvchi tormozlovchi
momentni va u to‘liq to‘xtagunga qadar aylanishlar sonini aniqlang. 


136. Agar radiusi R=0,2 m va massasi m=7,35 kg bo‘lgan bir jinsli disk
gardishiga o‘zgarmas F=98,1 N kuch urinma ravishda qo‘yilgan bo‘lsa, 
u qanday tezlanish bilan aylanadi? Aylanishda diskka M=5 N∙m
ishqalanish kuch momenti ta’sir etadi.


137. Radiusi R=20 cm va massasi m=5 kg bo‘lgan disk n=8 ayl/s
chastota bilan aylanmoqda. Tormozlanishda u 4 s dan so‘ng to‘xtaydi. 
Tormozlovchi momentni aniqlang.

138. Diametri d = 75 cm va massasi m = 50 kg bo‘lgan disk
ko‘rinishidagi maxovik shkiviga urinma ravishda F=1 kN kuch qo‘yilgan 

---

bo‘lsa, t=10 s dan so‘ng maxovikning aylanish chastotasi topilsin. Shkiv

radiusi R=12 cm.


139. Massasi m=50 kg va radiusi R=20 cm bo‘lgan disk n=40 ayl/min
chastotagacha aylantirib yuborilib, so‘ng uning o‘zini-o‘ziga qo‘yib 
qo‘yilgan. Ishqalanish ta’sirida maxovik to‘xtadi. Agar disk to‘liq
to‘xtagunga qadar N=200 marta aylangan bo‘lsa, ishqalanish kuch 
momenti topilsin.

140. Massasi m=100 kg va radiusi R=5 cm bo‘lgan disk n=8 ayl/s
chastota bilan aylanmoqda. Valning silindrik sirtiga F=40 N kuch bilan 
tormoz kolodkasi ta’sir etgandan so‘ng t=10 s o‘tgach u to‘xtaydi.
Ishqalanish koeffisiyenti topilsin. 


141. Massasi m=0,5 kg va uzunligi ℓ =2 m bo‘lgan sterjen uchlarining
biridan o‘tuvchi o‘q atrofida 
𝜔 = 𝐴 + 𝐵𝑡 tenglamaga binoan
aylanmoqda. Bunda A=5 rad/s, B=0,2 rad/s


3
. Vaqtning t=5 s momentida 
sterjenga ta’sir etuvchi aylantiruvchi moment M ni toping.

142. Radiusi R=10 cm bo‘lgan barabaniga ip o‘ralib, uning uchiga

m=0,5 kg massali yuk osilgan. Agar yuk a=1 m/s

2
tezlanish bilan 
tushayo‘tgan bo‘lsa, barabanning inersiya momenti topilsin.

143. Radiusi R=0,2 m va massasi m=15 kg bo‘lgan bir jinsli disk, uning
markazidan o‘tuvchi o‘q atrofida aylanmoqda. Diskni burchakli tezligini 
vaqtga bog‘liqlik tenglamasi 𝜔 = 𝐴 + 𝐵𝑡 ko‘rinishda, bunda B=8 rad/s

2
.
Disk gardishiga qo‘yilgan urinma kuchning kattaligi topilsin. 

Ishqalanishni hisobga olmang.

144. Radiusi R=0,2 m va massasi m=15 kg bo‘lgan bir jinsli disk uning 
markazi orqali o‘tuvchi o‘q atrofida aylanmoqda. Diskni burchakli
tezligini vaqtga bog‘liq tenglamasi 𝜔 = 𝐴 + 𝐵𝑡 ko‘rinishda berilgan, 

---

bunda B=1 s

-1
. Disk gardishiga urinma ravishda qo‘yilgan kuch 
kattaligini toping. Ishqalanishni e’tiborga olmang.

145. Radiusi R=0,3 m va massasi m=5 kg bo‘lgan bir jinsli silindr
𝐼 =

𝐴𝑡 + 𝐵𝑡
3

tenglama asosida aylanmoqda, bunda A=6 rad/s, B=1 rad/s