JAVOBLAR
1. O’zaro bog’liq tenglamalar tizimi, bunda xar bir bog’liq o’zgaruvchi yi (i=2,…,n) boshqa bog’liq o’zgaruvchilar yk (k i) va bog’liq bo’lmagan o’zgaruvchilar (j=1,…,m)ning funktsiyasi sifatida keltirilgan:
..................................................................................................................................
Bu tizim eng ko’p tarqalgan bo’lib, birlashgan, bir vaqtli tenglamalar tizimi nomi bilan ataladi. Uni tarkibiy model shakli (TMSH) deb xam atashadi.
TMSH o’zgaruvchilarning bahzi koeffitsentlari nolg’ga teng bo’lishi mumkin, bu holat mazkur o’zgaruvchilarning tenglamada mavjud bo’lmasligini bildiradi. Masalan, narx va ish haqi dinamikasi modeli TMSH ko’rinishida yoritilishi mumkin:
bunda –ish haqi o’zgarishi tempi;
– narxlar o’zgarishi tem’i;
– ishsizlar foizi;
– doimiy ka’ital o’zgarishi tem’i;
– xom ashyo im’orti narxlarining o’zgarish tem’i.
Ikkita tenglamadan tashkil to’gan mazkur tizim ikkita bog’liq, endogen ( , ) va uchta bog’liq bo’lmagan, ekzogen ( ) o’zgaruvchilardan iborat. Birinchi tenglamada va o’zgaruvchilari mavjud emas. Bu koeffitsentlar = 0 va = 0 ekanligini bildiradi. Ekonometrik tenglamalar tizimning xar bir tenglamasi parametrlari, eng kichik kvadratlar usuli yordamida, birinchi tenglamadan boshlab, ketma ket aniqlanadi.
2. Odatda iqtisodiy koʼrsatkichlar oʼzaro bogʼlangan boʼlishadi. Bunday koʼrsatkichlar (oʼzgaruvchilar) oʼrtasidagi munosabatlar tarkibi bir vaqtli tenglamalar tizimi yordamida koʼrsatilishi mumkin. Mazkur tenglamalarda quyidagi turdagi oʼzgaruvchilar mavjud boʼladi:
Dostları ilə paylaş: |
