141
Çeklərlə hesablaşma. Çek onda qeyd edilmiş məbləğin
çeki təqdim edənə (konkret şəxsə və ya firmaya) verilməsi
üçün alıcının və ya sifarişçinin öz bankına yazılı göstərişidir.
Order çekləri, onda qeyd edilmiş məbləğin alınması
üçün, üçüncü şəxslərə (fiziki və ya hüquqi) verilə bilər. Bu
zaman onun üzərində lazımi qeydiyyat (indossament) aparılma-
lıdır. Xarici ticarətdə order çekləri geniş tətbiq edilir. Order
çekləri üzərində indossament əməliyyatı aparıldıqda o bir
şəxsdən (fiziki və ya hüquqi) digərinə keçir.
Bank köçürmələri ilə hesablaşma. Bu cür hesablaşma
zamanı satıcı göndərdiyi əmtəələrin (malların) sənədlərini
alıcıya təqdim edir. Alıcı sənədləri aldıqdan sonra əmtəələrin
(malların) haqqının ödənilməsi üçün öz bankına ödəniş
tapşırığı verir. Satıcı göndərdiyi malların haqqının ödəniləcə-
yinə əmin olmaq üçün alıcıdan zəmanət tələb edə bilər.
Hesablaşmanın akkreditiv forması. Hesablaşmanın bu
forması alıcı tərəfindən müqavilədə qeyd edilmiş məbləğdə
hesabın müəyyən bankda satıcının xeyrinə açılmasını nəzərdə
tutur.
Akkreditiv - satıcı tərəfindən göndərilən əmtəələrin
(malların) alıcı tərəfindən alındığını sübut edən sənədlər
təqdim edildikdə, müqavilədə qeyd edilmiş məbləğin satıcının
hesabına keçiriləcəyi haqda bankın zəmanətidir. Bu cür
akkreditiv "sənədli akkreditiv" adlanır. Sənədlər toplusuna bir
qayda olaraq hesab-fakturalar, malların keyfiyyətini
xarakterizə
edən sənədlər-sertifikatlar, malların mənbəyini göstərən sertifi-
katlar, konsanamentlər və ya dəmir yolu, avtomobil nəqliyyatı
qaimələri, sığorta polisləri və sığorta sertifikatları daxil olur.
Akkreditivlər ya alıcının, ya satıcının ölkəsindəki, ya da
üçüncü ölkənin banklarında açıla bilər. Akkreditiv hesabın
açılması üçün alıcı emitent banka onun açılma və hesablaşma
şərtləri haqqında ərizə verir. Bank bu haqda satıcıya məlumat
verir. Satıcı malları göndərdikdən sonra müqavilədə razılaş-
142
dırılmış sənədlər toplusunu emitent banka göndərir. Bank
sənədlərin müqavilənin şərtlərinə uyğun olub-olmamasını yox-
layır və razılaşdırılmış məbləği satıcının hesabına köçürür.
Akkreditiv müəyyən müddətə açılır. Lazım gələrsə alıcı
onun vaxtını uzada bilər. Akkreditivin açılması üçün bank
alıcıdan müəyyən haqq-komissiya alır. Haqqın məbləği akkre-
ditivin məbləğindən, onun mürəkkəblik dərəcəsindən və vax-
tından asılıdır (bir qayda olaraq rüblük məbləğin 1%-i qədər).
Əmtəələrin (malların) haqqının ödəniləcəyinə tam əmin
olmaq üçün çox vaxt ixracatçılar müqavilənin şərtlərinə görə
Dostları ilə paylaş: