QəRİbov asəF ƏZİzov anar
ildə 1 ton məhsul istehsalı üçün lazım olan əmək günü
Yüklə 1,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 1 ildə 1 ton məhsul istehsalı üçün lazım olan əmək günü
ölkələr \ məhsullar A B Azərbaycan 10 20 Türkiyə 20 10 Cədvəldən göründüyü kimi, Azərbaycan A malının, Türkiyə isə B malının istehsalında istehsal xərcləri baxımından 50 mütləq üstünlüyə malikdirlər. Ona görə də, Azərbaycan A, Türkiyə isə B malımın istehsalı üzrə ixtisaslaşmalıdır. Bu zaman hər iki ölkə bu mallar ilə ticarətdən qarşılıqlı fayda əldə edəcəklər. Çünki Azərbaycan özünə 10 əmək gününə başa gələn A malını verərək Türkiyədən B malını alır. Halbuki, əgər B malını Azərbaycan özü istehsal edərdisə, ona 20 əmək günü sərf etməli olardı, Türkiyə də B malının istehsalını təşkil etməklə Azərbaycanla ticarətdən eyni dərəcədə fayda əldə edəcəkdir. Əks təqdirdə, qiymət fərqi nəticəsində Azərbaycan- da istehlakçılar bir ton A məhsulu satmaqla, cəmisi yarım ton B məhsulu əldə edə bilərlər. Halbuki, onu Türkiyədən daha çox miqdarda almaq mümkündür. Türkiyəyə də eyni vəziyyət mövcuddur. A.Smit nəzəriyyəsinə görə sərbəst ticarətdən ticarət aparan hər iki ölkə iqtisadi səmərə əldə edir. Eyni zamanda, o hesab edirdi ki, dövlətlər xarici ticarətə imkan daxilində az müdaxilə etməlidirlər. Lakin, həyat göstərdi ki, A.Smitin müt- ləq üstünlüklər nəzəriyyəsi məntiqli olmaqla yanaşı, kamil de- yildir. Belə ki, əgər hər hansı bir ölkə heç bir istehsal sahəsində mütləq üstünlüyə malik deyildirsə, o zaman necə olacaqdır? Digər ölkələr bu ölkə ilə ticarət edəcəkmi? Belə bir sual da cavabsız qalır: istehsal xərcləri baxımından mütləq üstünlüyə malik olmayan hər hansı bir ölkə, məgər beynəlxalq ticarətdən iqtisadi səmərə əldə edə bilməzmi? Mütləq üstünlüklər nəzəriyyəsinin cavab verə bilmədiyi bu sualları D.Rikardonun müqayisəli üstünlüklər nəzəriyyəsi cavablandırmışdır. Müqayisəli üstünlüklər nəzəriyyəsi - D.Rikardo müqayisəli üstünlüklər nəzəriyyəsi ilə sübut etmişdir ki, hər hansı bir ölkə bu və ya digər əmtəənin istehsalında istehsal xərcləri baxımından mütləq üstünlüyə malik olmadığı halda da ölkələr arasında xarici ticarət aparıla bilər və bu ticarətdən hər iki ölkə mənfəət əldə edə bilər. Rikardoya görə nə qədər ki, 51 ölkələr arasındakı qiymətlərdə az da olsa fərq qalmaqda davam edir, hər bir ölkə nisbi üstünlüyə malikdir. Yüklə 1,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|