Qeydə alınmışdır
Yüklə 175,86 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ədliyyə Nazirliyi tarixli qərarı ilə təsdiq edilmişdir. Qeydiyyat N 2696 Protokol N 20
- Nazir ___________ F.F.Məmmədov İdarə Heyətinin Sədri________E.S.Rüstəmov
- Xarici valyuta əməliyyatları
- Sövdələşmə tarixi
- Sövdələşmə məzənnəsi
- Xarici valyuta əməliyyatlarının tanınması
- Xarici valyuta əməliyyatları üzrə uçot Qaydalarına dair metodoloji göstərişlər: 1. Xarici valyutanın alınması
- 1.2. Sövdələşmə məzənnəsi rəsmi məzənnədən aşağı olduqda
- 2. Xarici valyutanın satılması
- 2.2. Sövdələşmə məzənnəsi rəsmi məzənnədən yüksək olduqda
- 3. Dəyəri xarici valyutada ifadə olunmuş, balansda milli valyutada əks olunan aktivlərin alınması
- 4. Dəyəri xarici valyutada ifadə olunmuş, balansda milli valyutada əks olunan aktivlərin satılması
- 5. Məzənnə fərqinin uçotu zamanı aşağıdakı mühasibat yazılışları verilir
- 5.2. Milli valyutanın məzənnəsi qalxdıqda
- Xarici valyuta əməliyyatlarına dair uçot nümunələri: 1. Xarici valyutanın alınması: Nümunə 1.1.
- Nümunə 1.2. Sövdələşmə məzənnəsi rəsmi məzənnədən aşağı olduqda
- 2. Xarici valyutanın satılması: Nümunə 2.1. Sövdələşmə məzənnəsi rəsmi məzənnədən yüksək olduqda
- Nümunə 2.2. Sövdələşmə məzənnəsi rəsmi məzənnədən aşağı olduqda
| “Qeydə alınmışdır “ Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı Azərbaycan Respublikası İdarə Heyətinin “25” may 2001 -ci il Ədliyyə Nazirliyi tarixli qərarı ilə təsdiq edilmişdir. Qeydiyyat N 2696 Protokol N 20 “08” iyun 2001-ci il “25” may 2001-ci il Nazir ___________ F.F.Məmmədov İdarə Heyətinin Sədri________E.S.Rüstəmov Azərbaycan Respublikasının bank sistemində xarici valyuta əməliyyatları üzrə uçot Qaydaları
1. Ümumi müddəalar 1.1.
Bu Qaydalar «Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı haqqında», «Azərbaycan Respublikasında banklar və bank fəaliyyəti haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanunlarına, Azərbaycan Respublikasının digər qanunvericilik aktlarına uyğun olaraq hazırlanmış və Azərbaycan Respublikasının bank sistemində (irəlidə «bank») maliyyə hesabatlarında əks olunan və valyuta mövqeyinə təsir edən xarici valyuta əməliyyatları üzrə uçot siyasətini müəyyənləşdirir. 1.2.
Bu Qaydalar xarici valyuta əməliyyatları üzrə mühasibat uçotunun prinsiplərini, o cümlədən dəyəri xarici valyutada olan və maliyyə hesabatlarında milli valyutada ifadə olunan aktivlərin uçotunu, habelə rəsmi məzənnənin dəyişməsi ilə əlaqədar müvafiq hesabların yenidən qiymətləndirilməsi nəticəsində yaranan gəlir və xərclərin tanınması qaydalarını tənzimləyir.
Anlayışlar 2.1.
Xarici valyuta – müvafiq xarici dövlətin və ya dövlətlər qrupunun ərazisində tədavüldə olan və qanuni ödəniş vasitəsi sayılan, eləcə də tədavüldən çıxarılmış və ya çıxarılan, lakin həmin ərazidə tədavüldə olan pul nişanlarına dəyişdirilə bilən banknotlar, xəzinə biletləri və sikkələr şəklində pul nişanları və xarici dövlətlərin pul vahidlərində, beynəlxalq pul və ya hesablaşma vahidlərində hesablarda olan vəsaitlərdir. 2.2. Xarici valyuta əməliyyatları – xarici valyutada əks olunmuş və ya hesablaşmaların xarici valyutada aparılması tələb olunan əməliyyatlardır. Bu əməliyyatlar aşağıdakılardan ibarətdir: - xarici valyutanın alınması və satılması; - bir xarici valyutanın digər xarici valyutaya mübadiləsi; - dəyəri xarici valyutada olan və maliyyə hesabatlarında milli valyutada ifadə olunan aktivlərin alınması və satılması; - xarici valyutada əldə edilmiş gəlirlər və çəkilmiş xərclərin tanınması; - bankın valyuta mövqeyinə təsir edən digər əməliyyatlar. 2.3.
Sövdələşmə tarixi – xarici valyuta əməliyyatlarının aparılmasına dair əqdin bağlandığı tarixdir. 2.4.
iştirakçıları tərəfindən razılaşdırılmış tarixidir. 2.5.
məzənnəsidir. 2.6.
valyutaya nisbətən Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı tərəfindən uçot məqsədilə təyin edilmiş məzənnəsidir. 2.7.
Məzənnə fərqi – eyni məbləğdə xarici valyutanın maliyyə hesabatlarında müxtəlif məzənnələrlə əks olunması nəticəsində yaranan fərqdir.
3.
Xarici valyuta əməliyyatlarının tanınması 3.1.
Xarici valyuta əməliyyatları maliyyə hesabatlarında hesabatın tərtib edildiyi tarixə rəsmi məzənnə və əməliyyatın xarici valyutada məbləğinin hasili nəticəsində yaranan dəyərlə tanınır.
4.1.
Xarici valyuta əməliyyatlarının uçotunun əsasını multivalyuta sistemi təşkil edir. 4.2.
Multivalyuta sisteminin mahiyyəti ondan ibarətdir ki, ikili mühasibat yazılışı verilərkən müxabirləşmənin hər bir tərəfində müxtəlif valyutalarda ifadə edilmiş məbləğlər əks etdirilir. 4.3.
Xarici valyuta əməliyyatlarına dair mühasibat yazılışları rəsmi məzənnəyə uyğun həyata keçirilir. 4.4. Bir xarici valyutanın digər xarici valyutaya mübadiləsi əməliyyatı, bu valyutaların milli valyutada alınması və satılmasından ibarət iki əməliyyatın kombinasiyası kimi uçota alınır. 4.5. Xarici valyuta əməliyyatlarının uçota alınması zamanı, rəsmi məzənnə ilə sövdələşmə məzənnəsi arasındakı fərq gəlir və ya xərc kimi tanınaraq, maliyyə hesabatlarında valyutalaşdırma tarixində əks etdirilir. 4.6. Xarici valyuta əməliyyatları zamanı sövdələşmə tarixi ilə valyutalaşdırma tarixi müxtəlif olduqda, əməliyyatların uçotu əqd bağlandığı tarixdən valyutalaşdırma tarixinə qədər müvafiq balansdankənar hesablarda aparılır. 4.7. Xarici valyuta əməliyyatları zamanı sövdələşmə tarixi ilə valyutalaşdırma tarixi eynidirsə, əməliyyatların uçotu birbaşa balans hesablarında aparılır. 4.8.
Multivalyuta sistemi ilə uçotda mövqe hesablarından istifadə olunmur.
Məzənnə fərqinin uçotu 5.1.
Mühasibat balansında (uçotda) xarici valyutada ifadə olunmuş hesabların qalıqları (digər təşkilatların Nizamnamə kapitalında iştirak üçün qoyulmuş investisiya və kapital hesabları istisna olmaqla) rəsmi məzənnənin dəyişməsi nəticəsində korrektə olunur (yenidən qiymətləndirilir). 5.2. Mühasibat balansında (uçotda) xarici valyutada ifadə olunmuş digər təşkilatların Nizamnamə kapitalında iştirak üçün qoyulmuş investisiyalar və kapital hesabları ilə bağlı valyuta əməliyyatları valyutalaşdırma tarixinə mövcud olan rəsmi məzənnə ilə tanınır və rəsmi məzənnənin dəyişməsi ilə əlaqədar korrektə edilmir (yenidən qiymətləndirilmir). 5.3. Rəsmi məzənnə düşdükdə, aktiv valyuta hesabları üzrə məzənnə fərqi gəlir kimi, passiv valyuta hesabları üzrə məzənnə fərqi xərc kimi tanınır. 5.4.
Rəsmi məzənnə qalxdıqda, aktiv valyuta hesabları üzrə məzənnə fərqi xərc kimi, passiv valyuta hesabları üzrə məzənnə fərqi gəlir kimi tanınır.
6.1.
Bu Qaydaların qüvvəyə minməsi ilə əlaqədar Mərkəzi Bankın 28 oktyabr 1996-cı il tarixli «Kredit təşkilatlarının mühasibat balanslarında xarici valyuta hesablarının qiymətləndirilməsi haqqında Qaydalar» öz qüvvəsini itirmiş hesab edilsin. 6.2. Bu Qaydalar 01 iyul 2001-ci il tarixdən qüvvəyə minir.
Xarici valyuta əməliyyatları üzrə uçot Qaydalarına dair metodoloji göstərişlər: 1. Xarici valyutanın alınması:
Sövdələşmə məzənnəsi rəsmi məzənnədən yüksək olduqda:
Dt Kassa/ müxbir hesab - xarici valyutada Dt «Xarici valyuta ilə dilinq əməliyyatları üzrə zərər» - milli valyutada ( sövdələşmə məzənnəsi ilə rəsmi məzənnə arasında fərq məbləğində) Kt Kassa/ müxbir hesab - milli valyutada
Sövdələşmə məzənnəsi rəsmi məzənnədən aşağı olduqda:
Dt Kassa/ müxbir hesab - xarici valyutada Kt Kassa/ müxbir hesab - milli valyutada Kt «Xarici valyuta ilə dilinq əməliyyatları üzrə gəlirlər» - milli valyutada (rəsmi məzənnə ilə sövdələşmə məzənnəsi arasında fərq məbləğində)
Sövdələşmə məzənnəsi rəsmi məzənnədən aşağı olduqda:
Dt Kassa/ müxbir hesab - milli valyutada Dt «Xarici valyuta ilə dilinq əməliyyatları üzrə zərər» - milli valyutada (rəsmi məzənnə ilə sövdələşmə məzənnəsi arasında fərq məbləğində) Kt Kassa/ müxbir hesab - xarici valyutada
2.2. Sövdələşmə məzənnəsi rəsmi məzənnədən yüksək olduqda:
Dt Kassa/ müxbir hesab - milli valyutada Kt Kassa/ müxbir hesab - xarici valyutada Kt «Xarici valyuta ilə dilinq əməliyyatları üzrə gəlirlər» - milli valyutada (sövdələşmə məzənnəsi ilə rəsmi məzənnə arasında fərq məbləğində)
Dt Müvafiq aktiv hesabı - milli valyutada Kt Kassa/ müxbir hesab/ müştərinin hesabı - xarici valyutada 4. Dəyəri xarici valyutada ifadə olunmuş, balansda milli valyutada əks olunan aktivlərin satılması:
Dt Kassa/ müxbir hesab/ müştərinin hesabı - xarici valyutada Kt Müvafiq aktiv hesabı - milli valyutada
5. Məzənnə fərqinin uçotu zamanı aşağıdakı mühasibat yazılışları verilir:
Milli valyutanın məzənnəsi düşdükdə:
5.1.1. Dt Aktiv valyuta hesabları (20, 50, 54, 55, 60-95-ci siniflərin müvafiq hesablarından başqa) Kt «Xarici valyuta
mövqeyinin yenidənqiymətləndirilməsi üzrə gəlirlər» - milli valyutada
Dt «Xarici
valyuta mövqeyinin yenidənqiymətləndirilməsi üzrə zərər» - milli valyutada
Kt Passiv valyuta hesabları (50, 51, 54, 55, 60-95-ci siniflərin müvafiq hesablarından başqa)
Milli valyutanın məzənnəsi qalxdıqda:
5.2.1. Dt «Xarici valyuta
mövqeyinin yenidənqiymətləndirilməsi üzrə zərər» - milli valyutada Kt Aktiv valyuta hesabları (20,50,54,55,60-95-ci siniflərin müvafiq hesablarından başqa)
5.2.2. Dt Passiv valyuta hesabları (50, 51, 54, 55, 60-95-ci siniflərin müvafiq hesablarından başqa)
Kt «Xarici valyuta
mövqeyinin yenidənqiymətləndirilməsi üzrə gəlirlər» - milli valyutada
A bankı 100 ABŞ dolları alır. Bu tarixə 1 ABŞ dollarının rəsmi məzənnəsi 4524 manat, A bankının sövdələşdiyi məzənnə isə 4526 manat təşkil edir. 100 ABŞ dollarının rəsmi məzənnə ilə manat ekvivalenti 100*4524=452400 manat, sövdələşmə məzənnəsi ilə manat ekvivalenti 100*4526=452600 manat təşkil edir. Göründüyü kimi sövdələşmə məzənnəsi rəsmi məzənnədən artıq olduğu üçün bu əməliyyat zamanı A bankı 200 manat ( 452400-452600) zərəri tanımalıdır. Bu halda aşağıdakı mühasibat yazılışı verilir:
Dt Kassa/ müxbir hesab
100 ABŞ dolları Dt «Xarici valyuta ilə diliq əməliyyatları üzrə zərər» (sövdələşmə məzənnəsi ilə rəsmi məzənnə arasında fərq məbləğinə) 200 manat Kt Kassa / müxbir hesab
452600 manat
A Bankı 100 ABŞ dolları alır. Bu tarixə 1 ABŞ dollarının rəsmi məzənnəsi 4530 manat, A bankının sövdələşdiyi məzənnə isə 4520 manat təşkil edir. 100 ABŞ dollarının rəsmi məzənnə ilə manat ekvivalenti 100*4530=453000 manat, sövdələşmə məzənnəsi ilə manat ekvivalenti 100*4520=452000 manat təşkil edir. Göründüyü kimi sövdələşmə məzənnəsi rəsmi məzənnədən aşağı olduğu üçün bu əməliyyat zamanı A bankı 1000 manat ( 453000-452000) gəliri tanımalıdır. Bu halda aşağıdakı mühasibat yazılışı verilir:
Dt Kassa/ müxbir hesab
100 ABŞ dolları Kt Kassa / müxbir hesab
452000 manat Kt «Xarici valyuta ilə dilinq əməliyyatları üzrə gəlirlər» (sövdələşmə məzənnəsi ilə rəsmi məzənnə arasında fərq məbləğinə
1000 manat
2. Xarici valyutanın satılması: Nümunə 2.1. Sövdələşmə məzənnəsi rəsmi məzənnədən yüksək olduqda: V bankı 100 ABŞ dolları satır. Bu tarixə 1 ABŞ dollarının rəsmi məzənnəsi 4524 manat, V bankının sövdələşdiyi məzənnə isə 4526 manat təşkil edir. 100 ABŞ dollarının rəsmi məzənnə ilə manat ekvivalenti 100*4524=452400 manat, sövdələşmə məzənnəsi ilə manat ekvivalenti 100*4526=452600 manat təşkil edir. Göründüyü kimi sövdələşmə məzənnəsi rəsmi məzənnədən artıq olduğu üçün bu əməliyyat zamanı V bankı 200 manat ( 452400-452600) gəliri tanımalıdır. Bu halda aşağıdakı mühasibat yazılışı verilir:
Dt Kassa/ müxbir hesab
452600 manat Kt «Xarici valyuta ilə diliq əməliyyatları üzrə gəlirlər» (sövdələşmə məzənnəsi ilə rəsmi məzənnə arasında fərq məbləğinə) 200 manat Kt Kassa/ müxbir hesab
100 ABŞ dolları
Sövdələşmə məzənnəsi rəsmi məzənnədən aşağı olduqda: V Bankı 100 ABŞ dolları satır. Bu tarixə 1 ABŞ dollarının rəsmi məzənnəsi 4530 manat, V bankının sövdələşdiyi məzənnə isə 4520 manat təşkil edir. 100 ABŞ dollarının rəsmi məzənnə ilə manat ekvivalenti 100*4530=453000 manat, sövdələşmə məzənnəsi ilə manat ekvivalenti 100*4520=452000 manat təşkil edir. Göründüyü kimi sövdələşmə məzənnəsi rəsmi məzənnədən aşağı olduğu üçün bu əməliyyat zamanı A bankı 1000 manat ( 453000-452000) zərəri tanımalıdır. Bu halda aşağıdakı mühasibat yazılışı verilir:
Dt Kassa/ müxbir hesab
452000 manat Dt «Xarici valyuta ilə dilinq əməliyyatları üzrə zərər» (sövdələşmə məzənnəsi ilə rəsmi məzənnə arasında fərq məbləğinə) 1000 manat Kt Kassa/ müxbir hesab
100 ABŞ dolları
3. Dəyəri xarici valyutada ifadə olunmuş, balansda milli valyutada əks olunan aktivlərin alınması: Nümunə 3.1. A bankı 1000 ABŞ dolları məbləğində kompyüter alır. Bu tarixə 1 ABŞ dollarının rəsmi məzənnəsi 4524 manat təşkil edir. Alınan kompyüterin dəyəri manat ekvivalenti ilə 4524*1000= 4524000 manat təşkil edir. Bu zaman aşağıdakı mühasibat yazılışı verilir. Dt Kompyüterlər və rabitə avadanlıqları
4524000 manat Kt Kassa/ müxbir hesab/ müştərinin hesabı
1000 ABŞ dolları 4. Dəyəri xarici valyutada ifadə olunmuş, balansda milli valyutada əks olunan aktivlərin alınması: Nümunə 4.1. A bankı 1000 ABŞ dolları məbləğində kompyüter satır. Bu tarixə 1 ABŞ dollarının rəsmi məzənnəsi 4524 manat təşkil edir. Alınan kompyüterin dəyəri manat ekvivalenti ilə 4524*1000= 4524000 manat təşkil edir. Bu zaman aşağıdakı mühasibat yazılışı verilir. Dt Kassa/ müxbir hesab/ müştərinin hesabı
1000 ABŞ dolları Kt Kompyüterlər və rabitə avadanlıqları
4524000 manat 5. Xarici valyutaların mübadiləsi: Nümunə 5.1. A Bankı 100 ABŞ dollarını 200 Alman markasına mübadilə edir. Həmin tarixdə 1 ABŞ dollarının rəsmi məzənnəsi 4524 manat, 1 Alman markasının rəsmi məzənnəsi 2600 manat təşkil edir. Tərəflər arasında sövdələşmə məzənnəsi müvafiq olaraq, 4526 manat və 2605 manat təşkil edir. A bankı 100 ABŞ dollarının rəsmi məzənnəsi ilə sövdələşmə məzənnəsi arasındakı fərqlə ( (4526-4524)*100=200 ) əlaqədar 200 manat gəliri, Alman markasının rəsmi məzənnəsi ilə sövdələşmə məzənnəsi arasındakı fərqlə ( (2605- 2600)*200=1000 ) əlaqədar isə 1000 manat zərəri tanımalıdır. Bu zaman aşağıdakı mühasibat yazılışları aparılır: 1) Dt Kassa/ müxbir hesab (100*4526)
452600 manat
Kt «Xarici valyuta ilə diliq əməliyyatları üzrə gəlirlər» (sövdələşmə məzənnəsi ilə rəsmi məzənnə arasında fərq məbləğinə) 200 manat
Kt Kassa/ müxbir hesab
100 ABŞ dolları
2) Dt Kassa/ müxbir hesab
200 Alman markası
Dt «Xarici valyuta ilə dilinq əməliyyatları üzrə zərər» (sövdələşmə məzənnəsi ilə rəsmi məzənnə arasında fərq məbləğinə) 1000 manat
Kt Kassa/ müxbir hesab
Yüklə 175,86 Kb. Dostları ilə paylaş:
|