Qirg‘iziston Respublikasining raqobatni rivojlantirish va istemolchilar huquqlarini himoya qilish sohalaridagi ijobiy tajribalari

Qirg‘iziston Respublikasining raqobatni rivojlantirish va istemolchilar huquqlarini himoya qilish sohalaridagi ijobiy tajribalari

Qirg‘iziston Respublikasining “Iste’molchilar huquqlarini himoya qilish to‘g‘risida”gi qonuniga muvofiq, mahalliy davlat hokimiyati organlari o‘z vakolatlari doirasida iste’molchilarning manfaatlarini bevosita fuqarolarning yashash joyida tezkor himoya qilishni ta’minlash imkoniyatiga ega, chunki ular bir-biriga yaqin joylashgan. Imkon qadar aholiga uning dolzarb muammolari, joylarda yuqori samaradorlik bilan hal etilishi mumkin. Ushbu holat fuqarolarning huquqlari buzilgan taqdirda yordam so‘rashi mumkin bo‘lgan tuzilmani tanlashda so‘zsiz ustuvorligini belgilaydi.

Shuningdek, iste’molchilar huquqlarini himoya qilish milliy tizimida uning eng muhim tarkibiy qismi, ayni paytda bog‘lovchi, eng faol va harakatchan elementi bo‘lgan iste’molchilarning jamoat birlashmalari (assotsiatsiyalar, uyushmalar va boshqalar) alohida o‘rin tutishi kerak.
1. Iste’molchilar huquqlarini himoya qilish tizimini takomillashtirish va tubdan qayta qurish maqsadida monopoliyaga qarshi organning ushbu sohada ma’muriy choralarni qo‘llash vakolatlari va funksiyalarini mahalliy davlat hokimiyati organlariga berish zarur. Shu bilan birga, ushbu mexanizmning samarali ishlashini ta’minlash maqsadida ushbu ishni faqat muvofiqlashtirishni monopoliyaga qarshi organ zimmasiga yuklasin.
Shunday qilib, ushbu faoliyat sohasi monopoliyaga qarshi organ va mahalliy o‘zini-o‘zi boshqarish organlarining ko‘plab davlat organlari, ishlab chiqaruvchilar, sotuvchilar, pudratchilar, iste’molchilarning jamoat birlashmalari bilan yaqin hamkorlikda amalga oshirilishi kerak.
Bugungi kunda iqtisodiyotning eng jadal rivojlanayotgan tarmoqlaridan biri bu elektron tijorat – Internet tarmog‘idan foydalangan holda amalga oshiriladigan tovarlarni (ishlarni, xizmatlarni) iste’molchilarga sotish bo‘yicha operatsiyalardir. Ushbu sohaning uyg‘un rivojlanishi sotilayotgan tovarlar (ishlar, xizmatlar) turlarini kengaytiradi, ularning narxini pasaytiradi va iste’molchilar, shu jumladan nogironlar, keksa avlod fuqarolari va bolalar (keyingi o‘rinlarda aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamlari) uchun qulayroq bo‘ladi.
2. Ijtimoiy ahamiyatga ega hamda yuqori likvidli tovarlarning haftalik o‘rtacha chakana bozor narxlari dinamikasi yuritib borish.
3. Davlat va rasmiy tildagi reklamada qo‘llanilishi sohasida (reklama bozorini tartibga solish sohasida ijobiy tajribalarini almashish) va undagi qonun buzilishlarga ko‘riladigan choralar, javobgarlarikni kuchaytirish sohalaridagi tajribalarini faoliyatimizga joriy qilish.
( http://antimonopolia.gov.kg)
Qozog‘iston Respublikasining raqobatni rivojlantirish va iste’molchilar huquqlarini himoya qilish sohalaridagi ijobiy tajribalari

Qozog‘iston Respublikasi raqobatni himoya qilish va rivojlantirish agentligi tashkil etildi. U Qozog‘iston Respublikasi Prezidentiga bevosita hisobot beradi. Bu hukumatning qarorlaridan mustaqil ravishda monopoliyaga qarshi tartibga solishni amalga oshirish, shuningdek monopoliyaga qarshi organni davlatning boshqa Markaziy ijro etuvchi organlari tomonidan ma’muriy ta’sirdan ozod qiladi.

Mamlakat Prezidentining farmoni bilan raqobat faoliyatning ustuvor yo‘nalishi deb e’lon qilindi. Bu monopoliyaga qarshi tartibga solishning kontseptual asosini bozor subyektlari narxlarini nazorat qilishdan raqobatni himoya qilishga o‘zgartirish uchun asos yaratdi.
Iqtisodiyotdagi muammolarning asosiy sabablaridan biri samarali va qat’iy raqobatbardosh (monopoliyaga qarshi) siyosatning yo‘qligi deb etirof etilgan hamda bunday siyosatni amalga oshirish uchun uchta muhim islohatlarni amalga oshirgan:
1. Monopoliyaga qarshi organga yuqori institutsional maqom berish.
2. Monopoliyaga qarshi organning faqat raqobatni himoya qilishga qaratilganligi.
3. Professional jamoani shakllantirish.
Yuqoridagi uchta islohat o‘tgan davr mobaynida mamlakat uchun еtarli darajada ta’minlanmaganligi Suveren Qozog‘iston mavjud bo‘lgan o‘ttiz yil davomida monopoliyaga qarshi organning maqomi ko‘pincha Markaziy ijroiya organining bo‘linmasi darajasiga tushirib yuborgan va uning o‘zi raqobatni himoya qilish o‘rniga narxlarni tartibga solish va iste’molchilar huquqlarini himoya qilish bilan ko‘proq shug‘ullangan.


Tojikiston Respublikasining raqobatni rivojlantirish va istemolchilar huquqlarini himoya qilish sohalaridagi ijobiy tajribalari

2023-yil uchun Tojikiston Respublikasining davlat va xususiy muassasalarida pullik tibbiy xizmatlar uchun tariflar hozirgi darajada o‘zgarishsiz qolishi kerak (yangi tashkil etilgan tibbiyot muassasalari va kuchga kiradigan pullik xizmatlar bundan mustasno).

2023-yil uchun Tojikiston Respublikasining davlat va xususiy tibbiyot muassasalarida rejalashtirilgan pullik tibbiy xizmatlar (yangi tashkil etilgan tibbiyot muassasalari va yangi pullik xizmatlar) uchun narxlar roʻyxatlari qonun hujjatlari asosida monopoliyaga qarshi qonun hujjatlari talablari asosida tahlil qilinsin. Taklif etilayotgan hisob-kitob va iqtisodiy asoslash hamda belgilangan tartibda kelishilishi kerak. (http://ams.tj)


Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Tojikiston va Turkmaniston davlatlari bilan har yili monopoliyaga qarshi organlarning uchrashuvlarini tashkil qilish orqali tajriba almashishni yo‘lga qo‘yish taklif etilmoqda.