Qrup: M849a2 Fənn: Kompüter şəbəkələri

Qrup: M849a2

Fənn: Kompüter şəbəkələri

Mövzu: Bluetooth (IEEE 802.15.1)

Tələbə: Hüseyn Nuriyev

Şəbəkələrin inkişafında və yayılmasında standartlaşdırmanın çox böyük rolu

var. Məhz standartlar, müxtəlif istehsalçıların texnologiyalarının və avadanlıqlarının

birgə işinin qurulduğu bir fundamentdir. Naqilsiz şəbəkələr üçün isə belə standartalın

olması daha da vacibdir. Çünki, naqilsiz rabitə texnologiyalarında istifadə olunan

vericilər radiotezlik diapazonunda şüalandırırlar (tədricən daha müasir texnologiyalar

tərəfindən sıxışdırılan İQ diapazonda işləyən cihazlar istisna haldır). Beləliklə, iş

prossesində ötürülən siqnallar müəyyən tezlik zolağını tutur. Müasir dövrdə isə

radiotezlik spektri hər bir ölkədə nizamlayıcı orqanlar tərəfindən qorunan çox dəyərli

və defisitli bir resursdur.

Elektrotexnika və Elektronika Mühəndisləri İnstitutu (Institute of Electrical and Electronic Engineers, IEEE)- şəbəkələr üçün standartlar hazırlayan ixtisaslaşmış bir qurumdur. ABŞ-da 1963- cü ildə yaradılmışdır. 802 seriyalı standartlar ailəsi daha çox tanınmışdır. Bu seriya standartlara IEEE 802 Komitəsi cavbdehlik daşıyır. Bu gün IEEE 802 Komitəsinin aşağıdakı altkomitələri var:

• 802.1 - Internetworking – şəbəkələrin birləşməsi;
• 802.2 - Logical Link Control (LLC) – verilənlərin məntiqi ötürülməsinin idarə olunması;
• 802.3 – Ethernet-ə CSMA/CA metodu;
• 802.4 - Token Bus LAN - Token Bus metodu ilə lokal şəbəkələrə daxilolma;
• 802.5 - Token Ring LAN -Token Ring metodu ilə lokal şəbəkələrə daxilolma;
• 802.6 - Metropolitan Area Network (MAN) –meqapolis miqyaslı şəbəkə;
• 802.7 -Broadband Technical Advisory Group -genişzolaqlı ötürülmə üzrə texniki konsultasiya qrupu;

8. 802.8 - Fiber Optic Technical Advisory Group - optik-lif şəbəkələri üzrə texniki konsultasiya qrupu;

9. 802.9 - Integrated Voice and data Networks - səs və verilənlərin ötürülməsi şəbəkələrinin inteqrasiya olunması;

10.802.10 - Network Security- şəbəkə təhlükəsizliyi;

11.802.11 - WLAN;

12.802.12 - Demand Priority Access LAN, daxilolma metodunun ehtiyaca uyğun olaraq seçilməsi ilə fəaliyyət göstərən lokal şəbəkələr;

13.802.15 - WPAN;

14.802.16 - WMAN.

IEEE 802.15 standartı 2001- ci ildə WPAN şəbəkələr üçün layihələndirilmişdir. Sonrakı inkişaf dövründə bu standart özündə 802.15.1- 802.15.5 spesifikasiyalarını birləşdirdi. Bu spesifikasiyalrın əsas xüsusiyyətlərinə baxaq:

1. IEEE 802.15.1- WPAN şəbəkələr arasında naqilsiz rabitəyə qoyulan tələblər toplusudur. Bu standartın tipik nümayəndəsi Bluetooth- dur. Standarta əsasən işçi tezlik diapazonu 2400- 2483,5 MHs təşkil edir. Bu tezlik diapazonu isə eni 1 MHs olan 79 altdiapazona bölünmüşdür. Diapazonun yuxarı və aşağı hissələrində enləri 2,5 və 2 MHs olan qoruyucu inervallar mövcuddur. Standarta əsasən bütün ötürücü qurğular şüalandırma gücünə görə üç qruppa bölünürlər:

• I sinif- şüalanma gücü 100 mVt;
• II sinif- şüalanma gücü 2,5 mVt;
• III sinif- şüalanma gücü 1 mVt.

Bluetooth mobil telefon, kompüter və ətraf mühit kimi cihazlara qısa məsafədə məlumat və ya səsləri kabelsiz ötürməyə imkan verən qısa məsafəli simsiz kommunikasiya texnologiyasıdır. Bluetooth - un məqsədi, cihazları bir-birinə bağlayan kabellərin əvəz olunmasıdır. Bluetooth 100 metrə qədər məsafədə verilənlərin ötürülməsi və qəbuledilməsi üçün istifadə edilən texnoloji standartdır.

Bluetooth nədir?

1994-cü ildə inkişaf etdirilən Bluetooth, kabellər üçün simsiz əvəz kimi nəzərdə tutulmuşdu. Simsiz telefonlar və WiFi marşrutlaşdırıcıları kimi evdə və ya ofisdə digər simsiz texnologiyalar kimi eyni 2.4GHz tezlik istifadə edir. İki və səkkiz cihaz arasında şəbəkə qura bilən şəxsi sahədə şəbəkə (PAN) və ya pikonet adlanan 10 metr (33 fut) radius simsiz şəbəkə yaradır. Bu qısa diapazonlu şəbəkə, yazıçıınıza başqa bir otaqda, məsələn, çirkin bir kabel çəkmədən bir səhifə göndərməyə imkan verir.

Bluetooth daha az enerji və Wi-Fi-dən daha az yerinə yetirir. Onun aşağı gücü, eyni 2.4GHz radio bandında olan digər simsiz cihazlarla əziyyət çəkmək və ya müdaxilə etməyə daha az meylli olur.

Bir çox mobil qurğuda Bluetooth radioları quraşdırılmışdır. Daxili radiosları olmayan kompüterlər və digər qurğular, məsələn, bir Bluetooth dongle əlavə edərək Bluetooth effektiv ola bilər.

İki Bluetooth cihazını birləşdirmək prosesi "cütləşmə" adlanır. Ümumiyyətlə, qurğular bir-birinə öz mövqeyini yayırlar və istifadəçi öz adı və ya ID'si cihazında göründükdə əlaqə yaratmaq istədikləri Bluetooth cihazını seçir. Bluetooth effektiv cihazları çoğaltıldığında, bağlandığınız zaman və hansı cihazı bildiyiniz üçün vacib olur, buna görə daxil ola biləcək bir kod ola bilər ki, düzgün qurğunuza qoşulmağı təmin edirsiniz.

"Bluetooth" cihazlarının bir – birinə məlumat mübadiləsi üçün bağlayır, "wifi" isə cihazları internetə bağlamaq üçün istifadə olunur. "Bluetooth" daha aşağı ötürmə sürətinə və daha qısa bir diapazona malikdir. "Bluetooth" "wifi"-dan daha az enerji sərf edir. Ancaq digər tərəfdən "wifi" "bluetooth"dan daha sürətli və təxminən 10 qat daha uzun bir aralığa malikdir. İndi həm "bluetooth", həm də "wifi" 2.4 Ghz-də işləyir. Mikrodalğalı sobalar və simsiz telefonlar kimi bir çox digər cihaz 2.4 Ghz- də işləyir. Lakin bluetooth yalnız ötürücü və qəbuledici cihazların bildiyi bir nümunədə siqnal ötürmə metodundan istifadə edən Frequency Hopping Spread Spectrum adlı texnologiyadan istifadə etdiyi üçün müdaxiləyə daha az həssasdır. Siqnal 79 fərqli kanal arasında dolaşır və kanalları saniyədə 1600 dəfə dəyişir. Bu "Wifi" ilə müqayisədə "bluetooth"u müdaxiləyə yüksək dərəcədə davamlı edir. "Bluetooth" cihazlarına qoşulmaq daha asandır çünki parol tələb olunmur.

Bəs "bluetooth" və "wifi" arasındakı fərqlər nələrdir?