Qulu məHƏRRƏMLİ
Yüklə 1,65 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sənədli kino.
KİNOLENTİN SÜRƏTİNİN SABlTLƏŞDİRİCİSİ (füm speed stabilizator) - filmin yazılışı, yaxud səsləndirilməsi zamanı yazı daşıyıcısının (fonoqramm) sürətinin titrəyişini məhdudlaşdıran qurğu.
KİNOLENTİN YUYULMASI (picture washing) - labora- toriyada lentin fiksajlanmasından sonra emulsiya təbəqəsində qalan məhlulun, yaxud bu və ya digər emal prosesindən sonra suda həll olan maddələrin təmizlənməsi prosesi. KİNOLENTLƏRDƏ LƏKƏLƏR (tape fault/blemishes) - neqativlərdə və pozitivlərdə yanlış aşkarlama zamanı əmələ gələn və lentin ayn-ayrı sahələrində, yaxud bütün səthində yaranan bu və ya digər formalarda boyanma ilə ifadə olunan qüsur. KTNOLENTLƏRİN MÜHAFİZƏSİ (film proservation) - emulsiyada və altlıqlarda mühafizə etdikdə kinolentin xassələrinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərən proseslər baş verir. Dəyişiklik altlıqdan daha çox fotoqrafik emulsiyada özünü göstərir. Bu 331 proseslər k ö b n ə 1 m ə adlanır - işığahəsssaslıq azalır və örtüyüri sıxlığı artır. Bu cür dəyişikliklər lent hazırlandıqdan sonrakı ilk 2-4 ayda xüsusilə nəzərə çarpacaq şəkildə baş verir. KİNOMEXANİK (projectionist/cinema operator) - filmlərin kinoteatrlarda nümayişi ilə məşğul olan adam; filmin ekranda göstərilməsinin keyfiyyətinə görə məsuliyyət daşıyan şəxs. KİNONUN QIZIL DÖVRÜ (golden age of movies) - ABŞ-m əyləncəli kinofilmlər sənayesinin çiçəkləndiyi, şöhrət zirvəsinə qalxdığı 1930-1960 illər. Bu dövrdə TV ilə rəqabətə baxmayaraq, ABŞ-da kinobiznes kütləvi mədəniyyətdə indiyədək nəzərəçarpacaq rol oynamaqdadır. KİNONUSXƏLƏŞDİRƏN APARAT (repUcation apparatus) - kinotəsvirlərin (lentin) və fonoqramlann çapı tirajlanması üçün cihaz.
KİNOOPERATOR (cameraman) - bax Operator. KİNOÖLÇÜ (picture shape) - öyrənilən obyektin kəmiyyət
xarakteristikalanm, onun müxtəlif vaxt məqamlarmda məkan vəziyyətini, hərəkət trayektoriyasını, trayektoriyanın müxtəlif sahələrindəki sürətini, bütün prosesin, yaxud onun ayn-ayn mərhələlərinin davamiyyətini öyrənmək üçün çəkiliş. KİNOPLYONKA (fdm/tape) - səthi işığahəssas təbəqə ilə örtülmüş, kənarları perforasiyalı, elastik, lentşəkilli material. Yanmayan K.-mn əsasını sellüloz asetatlan təşkil edir. Ağ-qara və rəngli filmlərin istehsalında istifadə olunur (bax Kinolent). KİNOPROKAT (film disribution) - film fondunun planlı surətdə komplektləşdirilməsi və filmlərin ölkə ərazisində əhaliyə göstərilməsi Üçün səyyar vasitələrdən istifadə olunması. KİNOPROYEKSİYA APARATI (cinema unit/füm projector) - kjnolentdə olan filmlərin göstərilməsi üçün qurğu. Nümayiş etdirilən filmlərin formatından asılı olaraq K.a. 70 mm-lik (genişformatlı), 35 mm-lik (adi və genişekranlı), 16 və 8 mm-liklərə (adi və «Super-8») bölünür.
333 KİNOPROYEKSİYANIN DAVAMİYYƏTİ (duration of film projection) - bu və ya digər uzunluqlu filmin kinoekranda nümayiş etdirilməsi müddəti. Həmin vaxt filmin formatından (35, 16 mm), daha dəqiq desək, kadrın irəliləmə sürətindən və kinoproyeksiyanın tezliyindən asıhdır. KİNOPROYEKTOR (film projector) - kinofılmləri ekrana proyeksiya ilə verən aparat. Əsas elementləri: lentdartan mexanizm, verici və qəbuledici kasetlər, işıqlandırıcı, proyeksiyalayıcı sistem; səsləndirən, elektrik enerjisi ilə təchiz edən və aparatı işlədən quruluşlar. Kinoplyonka qreyfer və ya malta mexanizmləri vasitəsilə qeyri-rəvan (sıçrayışla) hərəkət edir. KİNOPROYEKTORUN İŞIQ AXINI (projector light flux) - kadr pəncərəsində lentsiz halda obtyuratorun işlədiyi vaxt kinoproyektorun işıq-optik sisteminin yaratdığı işıq axım. KİNOPROYEKSİYA EKRANI (film projection screen) - kmofilmin proyeksiyalandığı yastı və əyrixətli səth. K.e.-nın i ş ı q
b u r a x a n və ə k s e t d i r ə n kiminövlərivardır. KİNOREPORTAJ (film reporting/account) - bax Sənədli kino. KİNOSEANS (cinema show) - filmlərin müəyyən proqram, yaxud cədvəl əsasında tamaşaçılara göstərilməsi. Adətən, kinoteatrlarda seanslar saat yarım, yaxud iki saat davam edir. KİNOSƏNƏDLƏR (film documents) - hər hansı bir elmi eksperimentin, yaxud sınağın normal kinoçəkilişi. Bu, sonradan ətraflı öyrənilmə məqsədi ilə həmin çəkilişləri ekranda ətraflı nəzərdən keçirməyə imkan verir. Xronikal-sənədli çəkilişlər də bu qəbildəndir. KİNO SƏNƏTİ (cinema art) -
və ifadə vasitələrindən istifadə əsasında yaranmış incəsənət növü. K.s. sintetik sənət olub, ədəbi, rejissor, aktyor, musiqi yaradıcılığını və təsviri yaradıcılığı özündə birləşdirir. KİNOSKRİPT (film script) - sənədli kinokadrlarla çəkilən yazılı tarixi mənbə. K.-in daha çox təsadüf olunan mətnləri: küçələrin adı 335 yazılmış lövhələr, nümayiş və mitinqlərdə istifadə olunan şüar və plakatlar, afişalar, elanlar və s. KİNOSTXJDİYA (film studio) - kinofilm istehsal edən müəssisə; bir-birindən fərqli olan bədii-yaradıcı və istehsal-texniki prosesləri uzlaşdıran qurum. Eyni zamanda həm bədii, sənədli-xronika, elmi- kütləvi, həm də tədris filmləri istehsal edən K.-lar mövcuddur. İxtisaslaşdınlmış K.-lar da fəaliyyət göstərir. Ssenaridən başlayaraq hazır filmlərin surətinin çıxanlmasma qədər bütün işlər K.-da görülür. Filmin çəkilişində texniki-dekorativ qurğular şöbəsi, çəkiliş texnikası, film montajı, kinoplyonkalann emalı və surətlərin çıxanlması sexləri və s. iştirak edir. Bədii filmlərin çox hissəsi dekorasiya və süni işıqlandırma, səsyazma qurğulan ilə təchiz edilən K. pavilyonlarmda yaradılır. KİNOŞƏBƏKƏ (cinema net/ company) - fılmlərin əhaliyə göstərilməsini həyata keçirən mədəni müəssisələrin birliyi. K. kinoteatrlardan, kino üçün uyğunlaşdrnlmış klublardan və s. ibarət
olur. KİNOŞÜNASLIQ (cinematography) - kinonu bir incəsənət növü və kütləvi kommunikasiya vasitəsi kimi tədqiq edən, kino sənətinin spesifik xüsusiyyətləri, filmin ictimai mahıyyətinin qanunauy- ğunluqlan haqqında elm. K.-ın vəzifələrinə kinonun təbiətinin tədqiqi və onun inkişafı, kino dramaturgiyasımn və rejissurasınin ümumi prinsiplərinin işlənib hazırlanması, aktyor yaradıcılığının öyrənilməsi, kinematoqrafik düşüncənin, kinoda musiqi və səsin yaradıcılıqla izahı və s. daxildir. K. kinonu onun sosial, iqtisadi, siyasi cəhətdən şərtlənməsində, mədəniyyət kontekstində, incəsənətin digər növləri ilə müqayisədə və s. nəzərdən keçirir. K.-m xüsusi vəzifəsi kinonu daxilən səciyyələndirən faktlann və qanunauyğunluqlann öyrənilməsindən ibarətdir: 1) bədii yaradıcıhq və estetik-informativ fəaliyyət sistemi kimi; 2) bu fəaliyyətin məhsullannın - kinofilmlərin məcmusu kimi. K. XX əsrin 20 337 illərində yaranmışdır. K.-a kino nəzəriyyəsi və tarixi, kino tənqidi və fılmoqrafiya daxildir. KİNOTEATR (cinema/movie house) - filmlərin nümayiş etdirilməsi üçün xüsusi daxili quruluşu olan ictimai bina (yaxud bina hissəsi). K.-ın əsas hissəsi tamaşa zahdrr. Zalda güclü səsucaldan qurğular, kinoekran olur. İri K.-larda hava kondisionerlərindən (isidici və sərinləşdirici) istifadə olunur, divar və tavanlar akustik tələblərə cavab verir və zal dekorativ işıqlandınlır. KİNOTEXNİKA (film tecııology) - kinofilmlərin istehsalı və çoxaldılmasına xidmət edən texnika sahəsi. Yüksək inkişaf etmiş dəqiq elmlərin və texnikanın - optikanın, dəqiq cihazqayırmanın, elektrotexnikanın, işıq texnikasının, akustikanm və elektroakus- tikanın, gücləndirici texnikanın, elektrotexnikanın, kimyanrn və s. əsasında yaranmışdır. KİNOTƏDQİQAT (film research) - müxtəlif üsullardan istifadə etməklə təsvirin sürətləndirilmiş, yavaşıdılmış kinoçəkilişi, yaxud
ayn-ayn kadrlara görə fotoqeydiyyatı: mikroskop vasitəsilə infraqırmızı, ultrabənövşəyi, yaxud rentgen şüalannda çəkiliş, vizuallaşdınnanın kölgə üsulunun tətbiqi və s. KİNOULDUZ (film star) - 20 əsrin əwəllərində Amerika kinosunda yaranmış və Avropa kinematoqrafıyalannda, əsasən sırf kommersiya sahəsində yayılmış anlayış; kino aləmində şöhrət tapmış, tamaşaçılann sevimlisinə çevrilmiş aktyor, aktrisa. Konkret tarixi mənada, K. personaja maksimal dərəcədə yaxın olan ifaçı anlamını verir. K. müəyyən mənada tipajdır. KİV-in MALİYYƏLƏŞDİRİLMƏSİ SİSTEMİ (media support system) - müxtəlif ölkələrdə və müxtəlif şirkətlərdə tətbiq olunan maliyyələşdirmə sistemi. Məsələn, ABŞ-da KİV-in maliyyələş- dirilməsinin 4 sistemi mövcuddur: auditoriya (məs., ödənişli KİV); reklam sifarişçiləri; reklam sifarişçiləri ilə auditoriyanm müştərək maliyyələşdirməsi; ictimai fondlann və ayn-ayn şəxslərin ma- liyyələşdirməsi. 339 KLASSİK (classic) - 1) elm, ədəbiyyat və incəsənət sahəsində ən məşhur və görkəmli şəxsiyyət; 2) incəsənətdə klassizm tərəfdan; 3) klassik sənətkann yaratdıgi nümunəvi, birinci dərəcəli əsər. KLAVİATURA (keyboard) - özlüyündə çap makinası ilə kalkulyatorun hibridini əks etdirən qurğu. İnformasiya məhz K. vasitəsilə kompüterə daxil edilir. Adətən, K.-da hərflər, rəqəmlər və funksional qiymətlər olur. Standart K., adətən, 101 düymədən ibarət olur. KLAVİŞ (key) - fortepiano, royal və s. musiqi alətlərində basılmaqla səs çıxaran lövhəcik; dil, açar. KLUB (club) - 1) eyni ictimai qrupa, peşəyə, sənətə və s. mənsub şəxslərin ünsiyyət, siyasət, elm, mədəniyyət, idman sahəsində maraqlannın birləşdiyi ictimai təşkilat. KOD (code) - istənilən növ informasiyam müəyyən məsafəyə ötünnək, yaxud da mexanikləşdirilmiş və avtomatlaşdmlmış əməliyyatlardan keçirmək üçün ona əlverişli forma vennək məqsədi
ilə yaradılan şərti işarələr (simvollar) və ya siqnallar sistemi. Hər bir informasiya ilə müəyyən fərqli siqnallar kombinasiyasının əlaqələnməsinə imkan yaradan qayda. K. siqnallannı yazmaq üçün çox vaxt rəqəm, yaxud işarələrdən istifadə olunur. K o d s i s t e - m i. 1948 ildə Amerika alimi K.Şennon «ehtimali informasiya nəzəriyyəsi»nin əsaslannı yaratdıqdan sonra bu nəzəriyyə bioloqların, dilçilərin, filosoflann, riyaziyyatçılann, psixoloqlann, genetiklərin də diqqətini cəlb etmişdir. İnformasiya verməyə xidmət göstərən hər hansı işarələr sisteminə K. deyilməyə başlanmışdır. Odur ki, həm insan dili, həm sənət əsəri və s. də səciyyəvi K.-laj: hesab edilir və rəqəmlər vasitəsilə hesablana bilir. İnformasiya nəzəriyyəsində K. daha geniş məna daşıyır. K. informasiyanın hər hansı şəkildə qeydə alınma tərzidir. KOD FORMATI (code format) - adətən, analoq-rəqəm çeviricilərinin (ARÇ) çıxış siqnalma veriliş və yazılış vaxtı əlavə 341 siqnallar çatdınlır. Həmin əlavə siqnallar verilişin mötəbərliyinin artmasına və sinxronlaşmaya xidmət edir. Bu zaman eyni vaxtda cilalanan kod sözləri bloklarda birləşir. Müəyyən koda müvafıq olan kod sözlərinin və ayn-ayrı rəmzlərin blokdakı ardıcıllığı K.f. adlanır. KODEKS (code) - 1) sistemə salınmış qanunlar toplusu;; məcəllə; 2) əxlaq, əqidə, görüş, adət normalan məcmusu; 3) hər bir KİV sahəsində (xüsusən TV-lərdə) əməkdaşlar üçün mövcud olan etik normalar kodeksi. KODLAŞDIRMAQ (coding) - məlumatın kod şəklinə salınması; informasiyanın nəqli, emalı və saxlanılması üçün tətbiq edilən sistem
KODLAŞDIRMA (coding) - hesabın kvantlaşdınlmış qiymətinin ona müvafiq olan kod sözünə çevrilməsi (rəmzlərin kod kombinasiyası). İmpuls - kod modulyasiyası (İKM) zamanı siqnalın hər bir hesabı aynca kodlaşdırılır və müvafıq olaraq hər bir kod
sözü bir siqnal hesabı haqqında informasiya daşıyır. Bu zaman kod sözünün tələb olunan boşalma sayı yalnız giriş siqnalının dəyişmə diapazonu və seçilmiş kvantlaşdırma üsulu ilə müəyyənləşir. KOLLAJ (collage) - təsviri incəsənətdə texniki üsul; rənginə və fakturasına görə fərqli materiallann nəyə isə yapışdınlması. TV və qəzetlərdə də bu üsulla hazırlanan əsərlərə K. deyilir. KOLLEGİALLIQ (collectiveness/collectivity) - bir işin həllində kollektiv qərarvermə, işi kollektiv surətdə görmə prinsipi. KOLLEGİYA (board) - hər hansı bir müəssisədə onun inzibati, icraiyyə və ya məsləhətçi orqanını təşkil edən, rəsmi olaraq müəyyənləşdirilmiş şəxslərdən ibarət məhdud saylı heyət. KOLLEKTİV (collective/staff/community) - müəyyən ümumi məqsədlə toplanan adamlann cəmi; daimi birgə əmək fəaliyyəti üzrə birləşmiş adamlar. Məs., t e l e ş i r k ə t i n k o l l e k t i v i. KOLLEKTİV ANTENA (comraunity antenna) - naqil
343 translyasiyaları mərkəzlərində (wire rediffusion center) müxtəlif mənbələrdən siqnallann toplanıb konkret ünvanlara göndərilməsi üçün istifadə olunur. K.a. prinsipi radio və TV-də tətbiq olunur. Kabel TV-sinin inkişafı onun uğurla həyata keçirilməsinə nümunə ola bilər. KOLLEKTİV BÖLÜŞDÜRÜCÜ ŞƏBƏKƏ (community distribution network) - teleradio proqramlannm peykdən, efırdən və kabel şəbəkəsindən alınaraq abonentlər arasında bölüşdürülməsi sistemi. KOLLİZİYA (collision) - bədii əsərdə süjet xəttinin inkişafının, xarakter, qüwə və hadisələr arasındakı mübarizənin əsasını təşkil edən bədii konflikt, münaqişə, toqquşma. KOLORİT (color) - kino və TV çəkilişlərində, təsviri sənətdə (əsasən boyakarlıqda) görüntünün bütün rəng çalarlannın qarşılıqlı nisbət sistemi. K. rənglər arasında müəyyən vəhdət əmələ gətirir. K. incəsənət əsərlərinin formasının elə bir ünsürüdür ki, rənglərin
hannonik birləşməsindən ibarət olub əsərin məzmununun, mənasının açılmasına, onun xarakterlərinin, obrazlannın mənasının aşkara çıxarılmasına, süjet və kompozisiyanın cilalanmasma kömək edir.
KOMA (koma) - optik sistemlərdə təsvirin təhrifi; aberrasiya - nöqtənin təsvirinin qeyri-simmetrik ləkə şəklində göründüyü hal; 3- cü dərəcəli elektron-optik sistemlərdə həndəsi aberrasiyanm bir növü. Solğun təsvirlər yaradır, çətinliklə düzəlir. KOMBİNƏ EDİLMİŞ MANEƏLƏR (combined interferen- ces/alias) - kiçik modulyasiyalarda təsvir siqnalının qapanması nəticəsində kənar naxışlar şəklində yaranan xarakterik maneələr. TV siqnallannın videoya JSİ
və canlandırılması zamanı K.e.m. rəng gətirən siqnallann yüksəktezlikli hissəsində xüsusilə böyük olur. KOMİK (comic) - 1) komik (məzhəkəli) rolları ifa edən aktyor; 2) öz sözləri və ya hərəkəti ilə gülməli vəziyyət yaradan adam. KOMİKLİK (the comic) - estetik kateqoriya; mövcud sosial
345 hadisənin, insanlann fəaliyyət və davranışının, onlann əxlaq və adətlərinin şeylərin obyektiv gedişinə və mütərəqqi ictimai qüwələrin estetik idealına tarixən şərtlənmiş (tam və ya qismən) uyğunsuzluğunu istehza fbnnasında ifadə edir. K. özünün mənşəyi, mahiyyəti və estetik funksiyasına görə sosial xarakter daşıyır. KOMİTƏ (committee) - ictimai mahiyyət kəsb edən işlər üzrə hər hansı bir sahəyə (ictimai və ya dövlət işləri sahəsinə) rəhbərlik edən kollegial orqan. Yüklə 1,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|