Qulu məHƏRRƏMLİ

 

 

nəticəsində    müəyyən    edilən bir faktı    təsdiq   

edən sənəd,    yazı, 

protokol və    s.; 2) dövlət əhəmiyyəti və ictimai 

dəyəri olan fərman, 

qərar. Bəzən A. hər hansı süjet, yaxud iri veriliş 

üçün fakt materialı 

rolunu oynayır. 

      AKTtV      LÜĞƏT, SÖZLÜK    (active   

vocabulary/glossary) - 

müvafiq dildə danışanlann anladıqları, həm də öz 

nitqlərində fəal 

şəkildə    işlətdikləri    sözlər    sırası.    Danışanlann   

ümumi mədəni- 

intellektual    səviyyəsindən, dünyagörüşündən asılı 

olaraq    A.l.-də 

sözlərin miqdan da müxtəlif olur. 

      AKTTV MİKŞER (active mixer) - ayrılıqda   

hər səs qaynağının 

şiddətini tənzimləməyə imkan verən mikşer;    səs 

pultu    (bax Səs 

mikşeri). 

      AKTUAL (actual/up-to-date/urgent) -    vacib, 

önəmli, ən mühüm; 

mövcud şəraitdə məna kəsb edən, həllini tələb 

edən. 

      AKTUAL EKRAN    (pressing)    -    günün    hər   

hansı    mühüm 

hadisəsinə həsr edilmiş informativ veriliş forması. 

Bir qayda olaraq, 

---

 

32 

A.e. söhbət-çıxış formasrnda qurulur və günün ən 

vacib mövzusuna 

həsr edilir. 

      AKTYOR    (actor/artist)    -    teatr,      TV,   

radio      tamaşalarında 

müəyyən, rolları ifa edən sənətkar; filmin   

yaradılması prosesinin 

iştirakçısı.    A.-un    peşəkar yaradıcılıq    fəaliyyəti,   

adətən, ssenari 

əsasında və filmin rejissor konsepsiyasına    uyğun 

olaraq müxtəlif 

xarakterli obrazların (personajlann) yaradılmasma 

yönəlir. 

      AKTYOR OYUNU (acting/posing) -    EE və   

səhnə    əsərinin 

konkret məna daşıyan daha tutumlu, emosional 

elementi. 

      AKUSTİKA (acoustics) - 1) səs haqqında təlim. 

Səsləri, o sıradan 

infra, ultra və    hiper    səs    dalğalarını öyrənən   

təlim; fizikanm, səs 

hadisələrini və    onlann digər fiziki    hadisələrlə   

qarşılıqlı təsirini 

öyrənən bölməsi. A. sahəsində diqqəti cəlb edən 

nəzəri və praktik 

problemlər    XVI əsrdən    başlayaraq   

işlənilmişdir.    XX    əsrin 20 

iUərində elektron lampalan vasitəsilə səsin 

gücləndirilməsi imkanları 

---

 

 

kəşf    edildi.    Bunun    nəticəsində   

radiotexnikanın inkişafı    və 

radioverilişləri    şəbəkəsinin    geniş    yayılması   

A.-nın yeni inkişaf 

dövrünün    başlanğıcı oldu; 2) hər    hansı    örtülü 

məkanın,    binamn 

(məs.,      teatr,    kino      salonu      və s.) daxilində   

səsi    əksetdirmə 

qabiliyyəti;    bina içərisində musiqinin, danışığın   

və s. eşidilmə 

dərəcəsi. 

      AKUSTtK      tNTERFEROMETR    (acoustic   

interferometer)    - 

durğun səs dalğaları uzunluğunun    (X) 

ölçülməsinə əsasən maye va 

qazlarda səsin sürətini təyin etmək üçün    qurğu. 

A.i. prinsipcə səs 

mənbəyindən (reproduktor, telefon, pyezoelement   

və s.) və səs 

dalğalarının qarşısında, mənbədən    / məsafədə 

qoyulan reflektordan 

ibarətdir. A.i.-dən, əsasən, ultrasəs tezliklərində 

istifadə olunur. 

      AKUSTİK MATERİALLAR (acoustic 

materials)    - səsi udan və 

yaxud onu etibarlı şəkildə    izolyasiya edən 

materiallar. A.m.-dan 

səsyazma studiyalannın qurulmasında istifadə 

edilir. 

---

 

34 

      AKUSTİK MƏKAN (acoustic space) - 

qlobal-informasiya peyk- 

rabitə    sistemlərinin ixtirası və    bəşər   

sivilizasiyasının    yeni    eraya 

qədəm qoyması ilə bağlı fikri məhdud    vizual 

məkandan (yəni yazı 

işarələri və çap formaları)    fərqli    olaraq   

informasiya vasitələrinin 

sərhəd bilməyən efirin dalğavari titrəyişinin 

akustik    strukturlannın 

köməyi ilə yaratdığı qlobal informasiya meydanı. 

      AKUSTİK      PERSPEKTİV      (acoustic     

perspective)      -    çəkiliş 

obyektindən    kamerayadək    olan    məsafənin   

səs    qaynağından 

mikrofonadək olan məsafəyə uyğanluğu effekti. 

Məsələn, uzaqdan 

işaran qatar ekranda balaca görünür və həmin 

qatann səsi yavaş 

eşidilir.    Qatar yaxınlaşdıqca    onun    ekrandakı   

görüntüsü tədricən 

böyüyür və səsi də buna uyğuiMökildə artır. 

      AKUSTİK SÜZGƏC (acoustic filter) - 

mürəkkəb səsdən tezliyi 

müəyyən intervalda olan səs rəqslərini ayıran 

qurğu. A.s. buraxdığı 

səs tezliklərinə görə aşağı tezlikli, yuxarı tezlikli 

və zolaqlı olur. 

      AQRAMATİZM (agrammatism) - damşıqda 

qrammatik qayda- 

---

 

 

qanunlarm olmamasını əks etdirən nitq pozuntusu. 

A., adətən, psixi 

pozuntusu olan şəxslərdə müşahidə edilir. Bu 

zaman xəstə ayn-ayn 

sözləri bəzən düzgün tələffüz edə bilirsə də, onlan 

cümlədə düzgün 

birləşdirməyi bacarmır. 

      ALALİYA (alalia) - dil, dodaq kimi danışıq 

üzvlərinin nöqsanlı 

olması, yaxud sinir yollarmm pozuntusu 

nəticəsində səslərin düzgün 

tələffüz edilməməsi. 

      ALBEDO (albedo) - cismin səthindən bütün 

istiqamətlərə inikas 

edən işıq axını həcminin həmin cismə düşən işıq   

axınının həcminə 

nisbəti. 

      ALEKSİYA    (aliexion) - psixi-fizioloji 

proseslərin pozulması ilə 

əlaqədar hərfləri seçə    bilməmək, eləcə də onlan   

birləşdirib oxuya 

bilməməkdən ibarət dil pozuntusu. 

      ALQORtTM (algorythm) - orta əsr 

riyaziyyatçısı əl-Xarəzminin 

latınca adından götürülüb    (Algorithmi);    1) sərt 

və bəlli qaydalarla 

hesablamaq deməkdir; 2) qarşıya qoyulan 

müəyyən vəzifələrin həlli 

üçün      verilən      və    ya      gerçəkləşən     

əməliyyatlann      kompüter 

---