Quran elmleri dersliyi indd
Yüklə 2 Mb. Pdf görüntüsü
|
321 “ﺎَﻤُﻜﱢﺑَﺭ” ifadəsində “ﺎَﻤُﻛ” əvəzliyində insanlar və cinlər nəzərdə tutulur. Bu ayəni oxuduqda bu cümləni demək ənənədir: . ُﺏﱢﺬَﻜُﻧ ﺎَﻨﱡﺑَﺭ َﻚِﺋ َﻻﺍَء ْﻦِﻣ ٍء ْﻰَﺸِﺑ َﻻ “Ey Rəbbimiz, Sənin heç bir nemətini inkar etmirik.” Yaxud bu cümlə deyilir: .ُﺪْﻤَﺤْﻟﺍ َﻚَﻠَﻓ ، ُﺏﱢﺬَﻜُﻧ ﺎَﻨﱡﺑَﺭ َﻚِﻤَﻌِﻧ ْﻦِﻣ ٍء ْﻰَﺸِﺑ َﻻ َﻭ “Ey Rəbbimiz, Sənin heç bir nemətini inkar etmirik, həmd-səna Sənə məxsusdur.” 35. Qurani-Kərimdə daha iki tərcibənd “Qəmər” surəsindədir. Biri bu ayədir: .ِﺭُﺬُﻧ َﻭ ﻰِﺑﺍَﺬَﻋ َﻥﺍَﻙ َﻒْﻴَﻜَﻓ “Mənim əzabım və hədələrim necə idi?” Bu ayə üç dəfə təkrar olunmuşdur. Digəri isə aşağıdakı ayədir: .ٍﺮِﻛﱠﺪﱡﻣ ﻦِﻣ ْﻞَﻬَﻓ ِﺮْﻛﱢﺬﻠِﻟ َﻥﺍَءْﺮُﻘْﻟﺍ ﺎَﻧْﺮﱠﺴَﻳ ْﺪَﻘَﻟ َﻭ “Həqiqətən Biz Quranı öyüd-nəsihət üçün asan və anlaşılan etdik, elə isə öyüd- nəsihət götürən varmı?” Bu ayə dörd dəfə təkrar olunmuşdur. 36. Qurani-Kərimdə başqa bir tərcibənd “Mursəlat” surəsindədir: . َﻦﻴِﺑﱢﺬَﻜُﻤْﻠِﻟ ٍﺬِﺌَﻣْﻮَﻳ ٌﻞْﻳَﻭ “O gün vay halına təkzib edənlərin!” Bu ayə on dəfə təkrarlanmışdır. 37. Quranda vacib və müstəhəb səcdə ayələri bir yerdə on beş ayədir. Bu ayələrdən dördündə vacib səcdə vardır. Belə ki, bu ayəni oxuduqda və ya eşitdikdə səcdə etmək vacibdir. Bu dörd ayənin yerləşdiyi surələr “Əzaim” adlanır və aşağıdakılardan ibarətdir: Səcdə, Fussilət, Nəcm, Ələq. 38. “Qələm” surəsinin 5152--ci ayələri: ٌﺮْﻛِﺫ ﱠﻻِﺇ َﻮُﻫ ﺎَﻣ َﻭ . ٌﻥﻮُﻨْﺠَﻤَﻟ ُﻪﱠﻧِﺇ َﻥﻮُﻟﻮُﻘَﻳ َﻭ َﺮْﻛﱢﺬﻟﺍ ﺍﻮُﻌِﻤِﺳ ﺎﱠﻤَﻟ ْﻢِﻫِﺭﺎَﺼْﺑَﺄِﺑ َﻚَﻧﻮُﻘِﻟْﺰُﻴَﻟ ﺍﻭُﺮَﻔَﻛ َﻦﻳِﺬﱠﻟﺍ ُﺩﺎَﻜَﻳ ْﻥِﺇ َﻭ . َﻦﻴِﻤَﻟﺎَﻌْﻠِﻟ “Az qalırdı ki, kafirlər Quranı eşitdikləri zaman gözləri ilə sənə ziyan yetirsinlər. Onlar dedilər: “O, bir divanədir.” Halbuki, bu, aləmlərə öyüd-nəsihətdən başqa bir şey deyildir.” Təfsirçilər bu şərhində demişləriki ayənin: Bir dəstə kafir göz ilə insana və heyvana ziyan yetirə bilən Bəni-Əsəd tayfasından bir neçə mahir bədnəzər insanı gətirdilər ki, Həzrət Rəsulallaha (s) gözləri ilə təsir göstərib ona ziyan yetirsinlər. Lakin Allah o həzrəti qorudu və bu 322 ayə həmin hadisə ilə bağlı nazil oldu. Həsən Bəsri və başqaları demişlər ki, bu ayəni oxumaq və ya yazıb üstündə gəzdirmək bədnəzəri qaytarmaqda təsirlidir. Buna görə də bu ayələr yazılıb uşaqların boynundan da asılır. 39. Qurani-Kərimdə 25 Allah peyğəmbərinin adı çəkilib və onların öz qövmlərini tövhidə, yaxşı əməllərə çağırışı hekayəti geniş və ya qısa şəkildə bəyan olunub. Bu peyğəmbərlərin adları aşağıdakıladır: Adəm (ə), İbrahim (ə), İdris (ə), İshaq (ə), İsrail (Yaqub) (ə), İsmail (ə), İlyas (ə), əl-Yəsə (ə), Əyyub (ə), Davud (ə), Zul-Kifl (ə), Zəkəriyya (ə), Süleyman (ə), Şueyb (ə), Saleh (ə), İsa (ə), Lut (ə), Məhəmməd (s), Musa (ə), Nuh (ə), Harun (ə), Hud (ə), Yəhya (ə), Yusuf (ə), Yunus (ə). 40. Qurani-Kərimdə işlənən xüsusi adlar aşağıdakılardır: 1) Bu adlar bəzən kişi adlarıdır, məsələn: Zul-Qərneyn, Şueyb, İbrahim; 2) Bu adlar bəzən qadın adlarıdır, məsələn: Məryəm, Züleyxa; 3) Bu adlar bəzən coğrafi məntəqə adlarıdır, məsələn: Misir, Mədyən, Məkkə, Mədinə; 4) Bu adlar bəzən döyüş adlarıdır, məsələn: Bədr, Huneyn; 5) Bu adlar bəzən qövm və tayfa adlarıdır, məsələn: ərəb, Ad və Səmud, Yəcuc və Məcuc; 6) Bu adlar bəzən mələklərin adlarıdır, məsələn: Cəbrail, Mikail, Mələkul- mout, Cəhənnəmin Maliki, Harut və Marut; 7) Bu adlar bəzən küfr ilahlarının və bütlərin adlarıdır, məsələn: Uzza, Lat, Mənat, Vudd, Siva, Yəuq; 8) Bu adlar bəzən küfr başçılarının adlarıdır, məsələn: Firon, Samiri, Qarun; 9) Bu adlar bəzən qeybi varlıqların adlarıdır, məsələn: Cənnət, Cəhənnəm, Səlsəbil, Kövsər; 10) Bu adlar bəzən səmavi kitabların adlarıdır, məsələn: Zəbur, Tövrat, İncil, Quran. 41. Görəsən Quranda “ğəss və səmin” varmı? Bu məsələ qədimdən bəri quranşünaslar və Quran tədqiqatçıları arasında mübahisəli məsələlərdən biri olmuşdur. Qədim alimlər arasında bu suala qətiyyətlə müsbət cavab verən alim İmam Məhəmməd Ğəzali olmuşdur. O, Qurani-Kərimdə “ğəss və səmin”in olduğunu qəbul edib öz səliqəsi ilə Quranın üstün ayələrini seçib bir kitab qələmə almışdır. “Cəvahirul-Quran” adlanan bu kitabda 1400 ayə (Quran ayələrinin təxminən dörddə birindən bir qədər az) seçilib yazılmışdır. Bu zəmində diqqətiçəkən bir məqam budur ki, şairi bilinməyən iki beytdən ibarət farsça bir şeir qədim alimlərdən bizə gəlib çatmışdır. Bu iki beytin qədimliyi barədə bunu qeyd etmək kifayətdir ki, “Əcaibul-məqdur fi əxbari- Təymur” adlı kitabın müəllifi (kitab ərəb dilindədir) İbn Ərəbşah (Əhməd ibn 323 Məhəmməd, h.q. 791854-) fars dilində olan bu beytləri eyni vəzndə və eyni qafiyədə ərəb dilinə çevirmişdir. Biz burada bu şeirin həm farscasını, həm ərəbcəsini qeyd edirik: Farscası: ﻦﺨﺳ ﻥﺎﺴﻜﻳ ﺩﻮﺑ ﻰﻛ ﺖﺣﺎﺼﻓ ﺭﺩ ﻭ ﻥﺎﻴﺑ ﺭﺩ ﯽﻌﻤﺻﺍ ﻥﻮﺟ ﻭ ﻆﺣﺎﺟ ﻥﻮﭼ ﺩﻮﺑ ﻩﺪﻨﻳﻮﮔ ﻪﭼﺭگ ﺖﺴﻟﺰﻨُﻣ ﯽﺣﻭ ﻪﮐ ﻥﻮﭽﻴﺑ ﺩﺰﻳﺍ ﻡﻼﮐ ﺭﺩ ﯽﻌﻠﺑﺍ ﺽﺭﺍ ﺎﻳ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﺍﺪﻳ ﺖﺒﺗ ﺩﻮﺑ ﯽﮐ Ərəbcəsi: ﻮﻟ ﻭ ﻖﻴﻄﻨﻣ ﺡﺎﺼﻓﻹﺍ ﻒﻗﻮﻣ ﻰﻓ ﻯﻮﺘﺳﺍ ﺎﻣ ﻰﻌﻤﺻﺃ ﻰﻤﺻﺍ ﻭ ﻥﺎﺒﺤﺳ ﺐﺤﺳ ﺎﺒﺤﺳ ﺪﻗ ﻯﺭﻮﻟﺍ ﻰﻴﻋﺃ ﻝﺰﻨﻣ ﻰﻓ ﻯﺮﺗ ﺎﻤﻴﻓ ﺮﻜﺘﻓﺎﻓ ﻰﻌﻠﺑﺍ ﺽﺭﺍ ﺎﻳ ﻞﻴﻗ ﻯﺫﺎﺤﺗ ﺖﺒﺗ ﻯﺮﺗ ﻞﻫ (“Teymurun heyrətdoğuran həyatı”, Məhəmmədəli Nəcatinin tərcüməsi, s.337.) 42. Qiraət elminin alimləri olan “yeddi qari” (ﺔَﻌْﺒَﺳ ءﺍﱠﺮُﻗ) bunlardır: 1- Abdullah ibn Amir Dəməşqi (h.q. 212- ;(118- Abdullah ibn Kəsir Məkki (h.q. 453- ;(120- Asim ibn Əbin-Nucud (h.q. 764- ;(128- Zəbban ibn `Əla və ya Əbu Əmr Bəsri (h.q. 685- ;(154- Həmzə ibn Həbib Kufi (h.q. 806- ;(156- Nafi ibn Abdullah Mədəni (h.q. 707- ;(169- Əli ibn Həmzə Kəsai (h.q.119189-). 43. Qurani-Kərimdə qeyd olunduğu kimi Quranda “mütəşabihlər” vardır (“Ali- İmran” surəsi, 7-ci ayə). Yəni elə ayələr və ifadələr vardır ki, onların zahiri mənası əsas götürülə bilməz və götürülməmələdir. Məsələn, bu ifadə: “Allahın ərşi suyun üzərində idi.” Mütəşabihlərin müqabilində “möhkəm ayələr” dayanır və bunlar Quranın böyük hissəsini təşkil edir. “Möhkəm ayələr”in mənası onların zahirindən əldə olunur. Məsələn, bu ayə: “Analar övladlarına tam iki il süd verməlidirlər.” (“Bəqərə” surəsi, 233-cü ayə.) Qurani-Kərimin 6236 ayəsi arasında təxminən 200 ayə mütəşabih ayədir. Mütəşabihləri təvil etmək, yəni mənalandırmaq icazəlidir və hətta lazımdır. Bu iş “elmdə və imanda qüvvətli olanlar”ın vəzifəsidir və buna yalnız onların səlahiyyəti çatır. 44. Quranın təvilini yalnız Allah bilirmi? Bu sualın cavabı əhli-sünnə və şiə təfsirçiləri və quranşünasları arasında mübahisəli mövzulardan biridir. Bu Yüklə 2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|