RamiLƏ dadaşova
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
kapitalizmin əleyhinə idi. U Tan ABŞ-ı irqi ayrı- seçkilikdə, SSRİ-ni qapalılıqda tənqid edirdi. İnformasiya Nazirliyinin katibi kimi o, xarici jurnalistlərlə ünsiyyət yaradırdı. 1949- cu ildə Birmada vətəndaş müharibəsi başladı. Əsas toqquşma birma ordusu və karen qiyamçıları arasında gedirdi. Döyüşlər vaxtı U Tanın Pantanodakı evi, o cümlədən kitabları, arxivi, sənədləri. əlyazmaları, ailə şəkilləri yandı. U Nu karen separatistləri ilə danışıqları U Tana həvalə etdi, qantökülmənin qarşısı alındı. 1951- ci ildə U Tan Demokratik ideyaların yayıl- ması üzrə ictimai birliyin əsasını qoydu. O, hesab edirdi ki, demokra tiya şəraitində yaşamaları üçün insanlar buna yax şı hazır olmalıdırlar. Bu işdə isə təhsil, maarif, tərbiyə mühüm rol oynayır. İnformasiya Nazirliyinin katibi vəzifəsi ilə yanaşı, U Tan başqa işlər də görürdü. O, bir neçə il ərzində radioda həftəlik proqramı apardı. Onun xoş, melodiyalı səsini bütün ölkə tanıyırdı. U Tan Birma kino təşkilinin sədri idi, yerli filmlərə baxırdı, mükafat üçün daha yaxşı filmi o, seçirdi. U Tan beynəlxalq münasibətlər sahəsində fəal işləyirdi. U Tan 42 yaşına qədər Birmadan heç bir xarici ölkəyə getməmişdi. O, 1952- ci ildə Birma nümayəndəliyinin tərkibində ilk dəfə olaraq BMT Baş Məclisinin sessiyasında iştirak etdi, onda U Tan ilk dəfə olaraq qərb kostyumu geydi. O vaxta qədər isə milli geyimdə gəzirdi: varatniksiz köynək, kətan gödəkçə, yalın ayaqlarında şap-şap və s. 1954-cü il in yanvarında U Tan baş nazirin dəftərxanasında xüsusi səlahiyyətli katib oldu. O, xarici hökumət və dövlət başçıları ilə yazışmaları həyata 34 keçirirdi, baş nazirə gələn görüşlərə nəzarət edirdi, baş naz iri xarici səfərlərdə müşayiət edirdi. U Tan hökumətin xarici siyasət üzrə yeganə məsləhətçisi idi. 1955-ci ildə U Tan U Nunu SSRİ və ABŞ-a rəsmi səfərləri zamanı müşayiət etdi. U Ta n Asiya və Afrika ölkələrinin Bandunq konfransının hazırlanmasında və keçirilməsində fəal iştirak etdi. U Tanı Birmanın neytral və qoşulmama siyasətinin müəlliflərindən biri hesab etmək olar (40). U Tan 1955- ci ildə, əlavə olaraq, Birma iqtisadi və sosial şuranın icraçı katibi funksiyasını həyata keçirdi. BMT-nin B aş katibi vəzifəsinə təyin edilərkən Y Tan Birmanın BMT yanındakı daimi nümayəndəsi (1957- 1961- ci illər) vəzifəsində çalışırdı. Bu dövr ərzində o, Baş Məclisin sessiyalarında Birmanı təmsil etmiş, 1959-cu ildə Baş Məclisin 14-cü sessiyasının sədr müavini seçil mişdi. U Tan 1961-ci ildə Konqo üzrə BMT-nin razılaşma komissiyasının, BMT-nin kapital inkişafı fondu barədə komitənin sədri olmuşdu. Diplomatik karyerası çərçivəsində U Tan dəfələrlə Birmanın baş naziri funksiyasını yerinə yetirmişdir. Daq Hammarşeld həlak olduqdan sonra U Tan 1961- ci il noyabrın 3-də Təhlükəsizlik Şurasının tövsiyəsi ilə Baş Məclis tərəfindən Daq Hammarşeldin səlahiyyət müddətinin qalanını həyata keçirdi. 1962-ci il Karib böhranının qarşısının alınmasında vasitəçilik edən U Tan SSRİ-nin də etimadını qazandı və o, 1962-ci il noyabrın 30-da növbəti seçkidə Baş Məclis tərəfindən yekdilliklə 1966- cı il noyabrın 3-dək Baş katib seçildi (66). U Tan əsas qüvvəni Konqoya yönəltdi. O, 1963-cü ildə İrian- 35 Canın(Qərbi Yeni Qvineya) Hollandiyadan İndoneziyaya keçməsinə nəzarət edən BMT-nin müvəqqəti icraçı hakimiyyətinin yaradılmasında mühüm rol oynadı. 1964- cü ildə U Tan BMT-nin silahlı qüvvələrini Kiprə yönəltdi. ABŞ başda olmaqla, NATO-nun Misir-İsrail sərhəddində (1956-1967-ci illər), Konqoda (1960-1964-cü illər) əməliyyatlar keçirməsi 1964-1965-ci illərdə də BMT- də böhrana səbəb olmuşdu (26, s.74). 1966- cı il dekabrın 2-də Təhlükəsizlik Şurasının tövsiyəsi ilə Baş Məclisin 229 saylı qətnaməsinə əsasən U Ta n ikinci dəfə Baş katib seçildi və onun səlahiyyətləri 1971- ci il dekabrın 31-dək davam etdi. U Tan yenidən Baş katib seçilmək istəmirdi, BMT-nin üzvü olan əksər dövlətin təzyiqi ilə buna razı oldu (66). O, 1962-ci il Karib böhranı və 1965-ci il Hindistan-Pakistan münaqişəsi zamanı beynəlxalq gərginliyi azaltmaq üçün çox çalışdı (72 ). Misir prezidenti Ə.Nasirin tələbi ilə 1967-ci ildə U Tan 10 ildən çox bir müddət ərzində Misirdə yerləşən BMT- nin fövqəladə qüvvələrini oradan çıxartdı. Vyetnamda m üharibə gərginləşirdi, U Tan tərəfləri danışıqlara razılaşdıra bilmirdi, həm də BMT-nin maliyyə vəziyyətini yaxşılaşdıra bilmirdi. 1971-ci ildə SSRİ U Tanın üçüncü dəfə Baş katib seçilməsini təklif etdi, o isə buna razı olmadı. SSRİ-nin xarici işlər naziri A.A. Qromıko bu barədə demişdi ki, “birmalı hiyləgərlik edir , öz qiymətini qaldırır”. U Tan onunla görüşən sovet nümayəndəsinə bildirdi ki, “buna onun fiziki gücü çatmır, o, tək qalıb dincəlmək istəyir”. Bundan sonra SSRİ Kurt Valdh aymın namizədliyini dəstəklədi (46). 36 U Tan ın hüquq üzrə fəxri doktor adına layiq görüldü yü universitetlər aşağıdakılardır: Kanadada Karlton Universiteti, Massaçusetsdə Uilyams Kolleci, Nyu- Cersidə Priston Universiteti, Massaçusetsdə Maunt- Xoliok Kolleci, Massaçusetsdə Harvard Universiteti, Nyu- Hempşirdə Dartmut Kolleci, Kaliforniyada Kaliforniya Universiteti, Koloradoda Denver Universiteti, Pensilvaniyada Suortmor Kolleci, Nyu-Yorkda Nyu-York Universiteti, SSRİ-də Moskva Universiteti, Ontarioda Koroleva Universiteti, Mendə Kolbi Kolleci, Konnek- tukutda Uels Universiteti, Kanadada Uinsor Universiteti, Nyu-Yorkda Hamilton Kolleci, Nyu-Yorkda Fordem Universiteti, Nyu-Yorkda Manhetten Kolleci, Miçiqanda Miçiqan Universiteti, Hindistanda Dehli Universiteti, İngiltərədə Lid Universiteti, Belçikada Lyoven Universiteti, Edmontonda Albert Əyalət Universiteti, Massaçusetsdə Boston Universiteti, Nyu-Cersidə Ratcers Universiteti, İrlandiyada Dublin Universiteti, Kanadada Laval Universiteti, Nyu-Yorkda Kolumbiya Universiteti, Filippin Universiteti, Sirak Universiteti. Bundan başqa U Tana Birinci ümumdünya kilsəsi tərəfindən ilahiyyat elmlər doktoru, Florida Beynəlxalq Universiteti tərəfindən beynəlxalq hüquq elmləri doktoru, Hartford Universiteti tərəfindən hüquq elmləri doktoru, Kolheyt Universiteti tərəfindən mülki hüquq elmləri doktoru, Dyuk Universit eti tərəfindən humanitar elmlər doktoru fəxri adları verilmişdir. U Tan 1971- ci ildə təqaüdə çıxdı və 1974-cü il noyabrın 25-də uzun sürən xəstəlikdən sonra 65 yaşında vəfat etdi. 37 Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|