6
Ramiz
Mehdiyev
Demokratiya
yolunda:
irs haqqında
düşünərkən
ISBN 978‐9952‐34‐169‐0
321.8‐dc22
1. Demokratiya. 2. Demokratiya – Tarix.
R.Mehdiyev. DEMOKRATİYA YOLUNDA:
irs haqqında düşünərkən
Bakı, “Şərq-Qərb”, 2008, 792 səh.
© Ramiz Mehdiyev, 2008
© “Şərq‐Qərb”, 2008
Redaktorlar:
Aslan Aslanov
Vaqif Musayev
Tərcüməçilər: Elman Cəfərli
Oqtayedr Məmmədov
Yaşar Quluzadə
Korrektorlar:
Bətul Eyvazlı
Gülzaman Qurbanova
Çapa imzalanmışdır: 05.04.2008.
Formatı 60x90
1
/
16.
.
Fiziki çap vərəqi 49,5.
Ofset çapı.
Tiraj 500.
Sifariş 24.
“Şərq‐Qərb” mətbəəsində çap olunmuşdur.
Bakı, Aşıq Ələsgər küçəsi, 17.
7
Demokratiya yolunda:
irs haqqında düşünərkən
zərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü,
fəlsəfə elmləri doktoru, professor Ramiz Mehdiyev
“Demokratiya yolunda: irs haqqında düşünərkən” kitabında de-
mokratiyanın mahiyyətini və bəşəriyyətin xalq hakimiyyəti qur-
mağa daim can atmasını təhlil edir, qlobal transformasiyalarla
əlaqədar Azərbaycanın inkişafının ictimai-siyasi perspektiv-
lərinin futuroloji icmalını verir.
Demokratikləşmənin kökləri, “demokratik dalğalar”, “məx-
məri” tranzitlər, postsovet dövlətlərinin inkişaf perspektivləri,
habelə müxtəlif kliyentalist ssenariləri həyata keçirməklə təka-
mül yolu ilə inkişafın trayektoriyasını dəyişdirməyə göstərilən
cəhdlər müəllifin əsas diqqət yetirdiyi mövzulardır.
R.Mehdiyevin kitabında müasir dünya nizamı araşdırılır,
monomərkəzçiliyin mənfi nəticələri üzə çıxarılır, habelə Yeni
Dünya Nizamında (Le Nouvel Ordre Mondial) Azərbaycanın
yeri və rolu təhlil edilir.
Kitab geniş oxucu dairəsi və tədqiqatçılar üçün maraq
doğurur.
A
9
Müəllifdən
Bərabər hüquqlar hamıya, xüsusi imtiyazlar heç kimə.
Tomas Cefferson
ABŞ‐ın üçüncü prezidenti (1801‐1809)
u kitabı yazmaq ideyası məndə çoxdan yaranmışdı. La-
kin uzun müddət bir qərara gələ bilmirdim. Əvvəla, döv-
lət qulluğunda işin həddən çox olması bu cür son dərəcə mə-
suliyyətli və eyni zamanda, yaradıcı iş üçün az vaxt qoyur.
İkincisi, cəmi bir neçə illik tarixi olan demokratik Azərbay-
can quruculuğu praktikası ciddi ümumiləşdirmələrə
başlamağa imkan vermirdi. Lakin 2003-cü ilin prezident
seçkilərindən sonra Azərbaycanın həyatının bütün sahə-
lərində əhəmiyyətli irəliləyişlər oldu, mütərəqqi meyillər
daha da inkişaf etdi, demokratikləşmə prosesi isə daha inten-
siv xarakter aldı. Aydın oldu ki, ölkə demokratik transforma-
siya və sivilizasiyalı birliyə inteqrasiya yoluna möhkəm və
həmişəlik qədəm qoymuşdur, Yeni Dünya Nizamı sistemində
özünü inamlı hiss etmişdir, qloballaşan dünyanın çağırışları-
na cavab verməkdən ötrü özünə yeni imkanlar açmışdır.
Əlbəttə, belə bir şəraitdə ölkənin bütün vətəndaşları kimi,
məni də demokratiya, ictimai və siyasi quruluşun daha mü-
B
Müəllifdən
10
Ramiz
Mehdiyev
Demokratiya
yolunda:
irs haqqında
düşünərkən
kəmməl səviyyəsi, texnoloji və iqtisadi inkişaf uğrunda, in-
formasiya cəmiyyəti yaradılması uğrunda dünyada gedən ya-
rışda Azərbaycanın hansı yeri tutacağı maraqlandırır. Biz
bənzərsiz özünəməxsusluğu ilə fərqlənən dövrdə yaşayırıq.
Beynəlxalq iqtisadi və siyasi münasibətlərin yeni sistemi
olan qloballaşma, dünya informasiya strukturunun ümdə ele-
menti internet, dünya birliyinə öz oyun qaydalarını qəbul
etdirən transmilli maliyyə korporasiyaları və sair – zəmanə-
mizin rəmzləri bax, bunlardır. Bütün bunlar bizdən hazırda
gözəl nəticələr verən islahatların həyata keçirilməsi üçün gə-
ləcəkdə də var qüvvə ilə səylər göstərməyi tələb edir. Azər-
baycanda baş verən dəyişikliklərin dərin mənası məhz res-
publikanı dünyanın sivilizasiyalı inkişaf yoluna çıxaran isla-
hatların strategiyasındadır. Həmin dəyişikliklər konstruktiv
müzakirə və mübahisələr aparılmasını tələb edir ki, bunun da
nəticəsində ölkənin daxili və xarici inkişafı problemlərini
qlobal ümumbəşəri problemlərlə vəhdət şəklində dərk edə
bilərdik. Mənim bu kitabım respublikada cərəyan edən ic-
timai-siyasi prosesin əsas cəhətlərini təsvir etmək üçün gös-
tərilən cəhddir. Kitabda araşdırılan məsələlərin seçimi də, nə-
zərdən keçirilən mövzunun xarakterindən asılı olaraq şərhin
formasının dəyişməsi də bu niyyətlə bağlıdır.
Demokratikləşmə ilə yanaşı, mən bu məsələlər arasında
enerjili, iradəli lider başda olmaqla güclü Azərbaycan dövləti-
nin qurulması məsələsini də görürəm. Belə dövlətin qurulması
ümumən dünya birliyi qarşısında duran ən mühüm məsələlər-
dən biridir, çünki dövlətlərin zəifliyi və tənəzzülü çox sosial-
iqtisadi və siyasi problemlər doğura bilər. Məsələn, məşhur
Amerika filosofu, sosioloq və futuroloqu Frensis Fukuyama
bu barədə yazır: “Diqqətimizi dövlətin funksiyalarını məhdud-
laşdırmağa və azaltmağa deyil, məhz güclü dövlət qurmağa