Rasim Əliquliyev
Yüklə 0,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- FƏSİL 2. VİKİMETRİYANIN BƏZİ ELMİ-NƏZƏRİ PROBLEMLƏRİNİN ANALİZİ
28
1. Vikilüğət (wikiionary.org) – izahedici məqalələr, tezaurus və tərcümələrin saxlandığı müxtəlif dillərdə hazırlanan qrammatik lüğətdir. 2.
elektron kitabların birgə hazırlanması layihəsidir. İdeyaya görə azad tərtib edilən kitabların xüsusi yeri olmalıdır. Burada toplanan informasiya əsasən tələbələr, müəllimlər, mütəxəssislər, tədqiqatçılar üçün nəzərdə tutulmuşdur. 3.
Vikiversitet (wikiversity.org) – viki universitetdir. Pulsuz dərs vəsaitləri və kursları təqdim edən onlayn cəmiyyətdir. Hər bir cəmiyyətin öz təyinatı və məqsədi mövcuddur. 4.
(wikinews.org) – ensiklopediya kon tekstində cari hadisələr haqqında məlumat verən layihədir. Digər layihələrdə olduğu kimi, burada da əsas şərt neytrallığın gözlənilməsidir. Xarici mənbələrdən əldə edilmiş xəbərlər burada orijinal və ya qısa xülasə şəklində verilə bilər. Layihənin əsasən məqsədi digər nəşriyyatlara alternativ və düzgün, mötəbər mənbələrə söykənən xəbərlərin təqdim olunmasıdır. 5.
elml əri ilə maraqlananlar üçün nəzərdə tutulmuşdur. Vikipediya f əlsəfəsinə görə hər bir canlı, öz səhifəsinə malik olmalıdır. Layihənin məqsədi dünyada olan bütün bioloji növl ər haqqında verilənlər bazasının hazırlanmasıdır. 29
6. Vikianbar (commons.wikimedia.org) – şəkillərin, s əslərin, videonun və s. bu kimi məlumatların saxlandığı qlobal x əzinədir. Bu layihənin dil prinsipinə əsasən bölünm əsinə ehtiyac yoxdur və layihə azad istifadə üçün media-filml ər anbarı kimi tanınır. 7.
ər, məşhur şəxslərin söyl
ədikləri ifadələrdən ibarət kataloqdur. Burada m ənbəyi göstərilmiş sitatları müəllifin icazəsi olmadan istifad ə etmək mümkündür. 8.
ənbə (wikisource.org) – nəşr olunmuş kitabların şəbəkə kitabxanası, azad yayımlanmasına icazə verilən müxt əlif mətnlərin saxlanması üçün nəzərdə tutulmuş çoxdilli layih ədir.
9.
Metaviki (meta.wikimedia.org) – İnternetdə viki- layih
ələrin əsas əlaqələndirmə mərkəzidir. Mərkəz viki- istifad
əçilər arasında “Meta” kimi tanınır. Viki-mühitdə meydana çıxan problemlər və ya münaqişələr, sual və təkliflərlə bağlı bu layihəyə müraciət edilir. İstifadəçilər müxtəlif mövzu ilə bağlı da bu sayta müraciət edə bilərlər. 10.
Vikiverilənlər (wikidata.org) – viki-səhifələrdə toplanmış müxtəlif tipli verilənlərin mərkəzləşdirilmiş mühafizəsini təmin edən layihədir. 11.
olub turizmin inkişafı üçün nəzərdə tutulmuşdur. Layihədə ölkələrin təbiəti, turizm və istirahət mərkəzləri, otel və restoranlar haqqında məlumat verilir.
30
İnformasiyanın azad yayılması xüsusiyyətini nəzərə alan Vikipediya layihələri GNU-azad sənədlər lisenziyası (GNU Free Documentation License, GFDL ) əsasında işləyir. GFDL kopileft- lisenziya olub, azad proqram təminatı fondu tərəfindən işlənmişdir. GFDL lisenziyası Vikipediyaya daxil edilmiş kontentin istənilən şəxs tərəfindən və istənilən şəkildə istifadə edilməsinə icazə verir, bir şərtlə ki, ilkin müəllif göstərilməli və materiallar bu lisenziyanın şərtləri üzrə yayılmalıdır. Məqsəd, istifadəçiyə proqramları köçürmək, şəkilləri dəyişdirmək və yaymaq hüququnun verilməsi (müəlliflik hüququ qanunlarına görə bunlar qadağan olunublar), eləcə də bütün viki-layihələrin istifadəçilərinin göstərilən hüquqlara malik olmasını təmin etməkdir [24].
31
PROBLEMLƏRİNİN ANALİZİ Viki-
mühitdəki münasibətlər, prinsiplər və problemlər araşdırma sahəsi kimi dünya alimlərini və mütəxəssislərini cəlb etməkdədir ki, b una da əsas səbəb viki-cəmiyyətin yaratdığı kontentin ictimai fikrə təsirində rolunun artmasıdır. Viki-
cəmiyyətin xüsusiyyətlərini analiz edərkən yüz milyonlarla insanı özünə cəlb edən, İnternet məkanında uğurla reallaşdırılan və milli maraqlar baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edən Vikipediya ensi klopediyasında istifadəçilərin artım dinamikasının və onun səbəblərinin öyrənilməsi vacibdir. Viki-mühitd ə küllü miqdarda müxtəlif tipli informasiyanın toplanması, kontentin daima yenilənməsi və ya dəyişdirilməsi bir t ədqiqat obyekti kimi analitikləri cəlb etməkdədir. İlk növbədə viki-mühitin c əmiyyətin bilik daşıyıcılarını özünə cəlb etməsi və insanların öz əmək və biliklərini, vaxtlarını təmənnasız olaraq viki-layih ələr vasitəsilə dünya ictimaiyyətinə bağışlamaq ist
əməsi alimləri düşündürməkdədir [7, 9, 25]. Viki-mühitin yalnız ensiklopediya deyil, həm də nəhəng sosial şəbəkə olması ədə müxtəlif qruplaşmaların, informasiya qarşıdurmalarının yaranmasına səbəb olmuşdur [25–28]. Şəkil 3-dən göründüyü kimi Vikipediya layihəsində qeydiyyatdan k eçən istifadəçilərin sayı zaman keçdikcə artaraq 2014- cü ilin mart ayında 44,5 mln. olmuşdur. Anonim istifadəçilərin, həmçinin, digər viki-layihələrdə fəaliyyət göstərənlərin də sayını nəzərə alsaq bu gün viki-cəmiyyət virtual Yüklə 0,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|