Redaksiya heyəTİ: Baş redaktor

16
Siyasət.Hərbi iş
600 
illiyi
JANNA D’ARK  
1412-1431
YANV
AR
Janna  d’Ark  1412-ci  il  yanvar  ayı-
nın  6-da  Fransanın  şimal-şərqində  Meze 
çayının  kənarında  yerləşən  Domeremi 
kəndində  anadan  olmuşdu.  Ortancıl  öv-
lad  olan  Janna  ailənin  adi  uşaqlarından 
biri idi. Onu o dövrdə həmyaşıdlarından 
fərqləndirən  tək  bir  amil  vardı.  Bu  da 
d’Arkın dinə böyük hörmət bəsləməsi və 
bu məsələdə özünü kilsənin qızğın tərəfdarı 
kimi göstərməsi idi. Sonralar kilsəyə olan 
bu  sevgisinə  görə  yaxın  yoldaşlarından 
biri  onu  “Tanrının  və  Həzrəti  Məryəmin 
xidmətçisi” adlandırmışdı. Janna d’Arkın 
uşaqlıq illəri Fransa ilə İngiltərə arasında 
davam edən 100 illik müharibənin ən qız-
ğın vaxtına təsadüf etmişdi. 1415-ci ildə 
İngiltərə  kralı  V  Henri  Fransa  ordusunu 
məğlub  edərək,  ölkəni  işğal  etdi.  Bun-
dan  sonra  ölkədə  ingilislərin  vassalları 
olan Dofinlərin və Burqon əsilzadələrinin 
hakimiyyəti dövrü başlamışdı.
  Yüzillik  müharibə  dövründə  fran-
sız  xalqının  ingilislərə  qarşı  azadlıq 
mübarizəsində  iştirak  etmişdir.  Dindar 
Jannaya  vəhy  gəlmişdir.  O,  Dofin  Karlı 
qəti  hərbi  əməliyyata  başlamağa  ruhlan-
dırmış, başçılıq etdiyi ordu isə mühasirədə 
olan Orlean şəhərini ingilislərdən azad et-
mişdi. Bundan sonra xalq arasında Orlean 
Qızı adlandırılmışdı. Bir sıra qələbə qaza-
nan Janna d’Ark Karlı taxt-taca sahib etdi 
(1427). 1430-cü ildə ingilislərin müttəfiqi 
burqundlara  əsir  düşmüş,  onlar  da  Jan-
na d’Arkı ingilislərə satmışdılar. Ruanda 
qurulmuş  kilsə  məhkəməsi  Janna  d’Arkı 
küfr və cadugərlikdə təqsirləndirmiş və o, 
tonqalda yandırılmışdı. 1456-cı ildə Fran-
sa  məhkəməsi  ona  bəraət  qazandırmış, 
lakin  yalnız  1420-ci  ildə  katolik  kilsəsi 
Janna  d’Arkı  müqəddəslər  sırasına  daxil 
etmişdir. Fransada mayın 2-ci bazar günü 
Janna d’Ark Günü kimi qeyd edilir (1979-
cu ildən). 
  Haqqında  ədəbi-bədii  əsərlər  yara-
dılmış  və  filmlər  (“Janna  d’Arkın  izti-
rabları”,  1927)  çəkilmişdir.  1965-ci  ildə 
Azərbaycan Dövlət Dram Teatrında “Or-
lean  qızı”  (F.  Şiller)  pyesi  tamaşaya  qo-
yulmuşdur 
Ə d ə b i y y a t
Levandovski. Janna d’Ark 
[Mətn] / Levandovski.- Bakı 
: Gənclik, 1988.- 278 s.
Orucov, T. Tarixdə iz qoyan-
lar [Mətn] /T.Orucov.- Bakı 
: Şərq-Qərb, 2000.- 384 s.
Гулиев, Д. Жанна! 
[Текст] : Неизвестная 
история /Д.Гулиев.- Баку: 
Мутарджим, 2009.- 299 с.
Левандовский А. 
Жанна д’Арк [Текст] 
/А.Левандовский.- Москва: 
Молодая гвардия, 1962.- 
25 с.
6
Fransanın Xalq Qəhrəmanı

---

17
Siyasət.Hərbi iş
XUDADAT BƏY  
RƏFİBƏYLİ 
1877-1920
YANV
AR
  Xudadat  bəy  Ələkbər  bəy  oğlu 
Rəfibəyli 1877-ci il yanvar ayının 12-
də Gəncədə anadan olmuşdur. 
Xudadat  bəy  Gəncənin  məşhur 
Rəfibəylilər 
nəslindəndir. 
Atası 
Ələkbər bəy Rəfibəyli – el ağsaqqalı, 
maarifçi, Azərbaycanda ilk siyası par-
tiya olan “Difai” partiyasının yaradıcı-
larından olmuşdur. 
Xudadat bəy  Rəfibəyli    Azərbaycanın     
ilk  ali  təhsilli  cərrahlarındandır.  O, 
Xarkov Tibb Universitetini (Ukrayna) 
bitirdikdən sonra 1907-ci ildə təcrübəli 
həkim kimi Gəncəyə qayıtmış və Ye-
lizavetpol  şəhər  idarəsinin  təqdimatı 
ilə  6  nömrəli  şəhər  müalicəxanasının 
direktoru  vəzifəsinə  təyin  olunmuş-
du.  17  il  Gəncə  xəstəxanasının  baş 
həkimi kimi çalışmışdır. Xudadat bəy 
gənc  yaşlarında  “Yelizavetpol  Tibb 
Cəmiyyəti” ni yaratmış və  cəmiyyət 
üzvləri Gəncə yoxsullarına pulsuz tib-
bi yardım göstərirdi.
 1918-ci ildə Gəncədə ilk müstəqil 
Azərbaycan  Cümhuriyyəti  quru-
lan  zaman  Xudadat  bəy  Azərbaycan 
Cümhuriyyətinin  Səhiyyə  və  Sosial 
Təminat naziri təyin edilir. Bu zaman 
onun  bütün  diqqəti  Azərbaycanda 
səhiyyə 
ocaqlarının 
artırılması-
na,  epidemiya  və  digər  xəstəliklərlə 
mübarizəyə həsr edildi. Onun göstərişi 
ilə  ölkə  ərazisində  pulsuz  fəaliyyət 
göstərən  bir  neçə  xəstəxana  açıldı, 
kənd  yerlərində  yeni  müalicəxana  və 
feldşer məntəqələrinin tikintisinə baş-
landı,  ekspertizalar  üçün  laboratoriya 
təşkil  olundu.  Gəncə  yaxınlığında-
kı  Zurnabad  kəndində  taun  əleyhinə 
stansiya yaradıldı.
 1918-ci ilin dekabrında Azərbaycan 
Xalq  Cümhuriyyəti  hökümətinin  is-
tefasından sonra Xudadat bəy  Gəncə 
əhalisinin  ciddi  təkid  və  tələblərilə 
1919-cu ildə Xudadat bəy Gəncə qu-
berniyasının 
general-qubernatoru 
vəzifəsinə təyin edildi.
1920-ci  il  aprelin  28-də  Azərbay-
canda Sovet hakimiyyəti qurulduqdan 
sonra Xudadat bəy aprelin 30-da Gəncə 
qeneral-qubernatorluğu  vəzifəsindən 
də istefa verdi və 1920-ci il mayın 12-
də həbs edildi.
Xudadat  bəy  bir  neçə  maddə  ilə 
mühakimə  edildi.  Bunların  arasında 
298 saylı işə əsasən erməni kəndlərinin 
yandırılması və erməni əhalisinə divan 
tutulması da var idi.
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 
görkəmli ictimai və siyasi xadimi Xu-
dadat  bəy  Rəfibəyli  1920-ci  il  iyun 
ayının 1-də tələsik, xəlvəti bir şəkildə 
Xəzərin kiçik bir adasında güllələndi.
Ə d ə b i y y a t
Hüseynov, R. Rəfibəylilər 
[Mətn] /R.Hüseynov //
Ülfət.- 1992.- 21 noyabr.
İsayev, Ə. Gəncənin mənəvi 
çıraqları [Mətn] /Ə.İsayev 
//Azərbaycan.-2010.- 3 
avqust.- S.6.
Rəfiyev, A. Ayrılıqdan betər 
dünyada nə var [Mətn] 
/A.Rəfiyev //7 gün.- 1996.- 
11 iyun.- S.2-3.
İ n t e r n e t d ə
www. az.wikipedia.org
www.google.az
12
135 
illiyi
Siyasi xadim

---