Redaksiya heyəTİ: Baş redaktor

161
Siyasət.Hərbi iş 
85 
illiyi
VALEH BƏRŞADLI 
1927-1999
İYUL
Valeh Əyyub oğlu Bərşadlı 1927-ci 
il iyul ayının 6-da Qubadlı rayonunun 
Eyvazlı  kəndində  dünyaya  gəlmişdir. 
14 yaşında könüllü hərbi xidmətə get-
miş, 18 yaşında iki hərbi təhsil ocağını: 
1944-cü  ildə  Bakı  Zenit  Artilleriyası 
Məktəbini və 1948-ci ildə isə Qırmızı 
Bayraqlı  Kiyev  Özüyeriyən Artilleri-
yası  Məktəbini  bitirmişdir.  O,  1956-
cı  ildə  Zirehli  Tank  Qoşunları  Aka-
demiyasının  komandirlik  fakültəsini 
bitirmişdir.  1969-cu  ildə  sovet  ordu-
sunda  xidmət  edən  ilk  azərbaycanlı 
zabit kimi SSRİ Silahlı Qüvvələri Baş 
Qərərgahının Hərbi Akademiyasını bi-
tirmişdir.
  Valeh  Bərşadlı  50  yaşında  sovet 
ordusunda  general-leytenant  rütbəsi 
almış  ilk  azərbaycanlıdır.  Müstəqil 
Azərbaycanın 1991-ci ildə ilk Müdafiə 
naziri olmuşdur. 1992-ci ildə tutduğu 
vəzifədən istefa vermişdir. Elə həmin 
ildə  də  xüsusi  səlahiyyətlə  Silahlı 
Qüvvələrin  Baş  Qərargah  rəisi  təyin 
olunub  və  Azərbaycan  tarixində  ilk 
müvəffəqiyyətli Goranboy və Ağdərə 
əməliyyatlarını həyata keçirmişdir .
Valeh  Bərşadlı  43  il  SSRİ  Silah-
lı  Qüvvələrində  xidmət  etmiş,  tağım 
komandirliyindən  ən  nəhəng  ordu-
lardan  –  Almaniya  Demokratik  Res-
publikasında  yerləşən  sovet  qoşun 
birləşmələrindən birinin müavinliyinə 
qədər  yüksəlmişdir.  Ömrünün  sonla-
rında  isə  Cəmşid  Naxçıvanski  adına 
hərbi liseyin rəisi olub. 
 Valeh Əyyub oğlu Bərşadlı 1999-
cu il may ayının 15-də vəfat etmişdir.
Ə d ə b i y y a t
Mən hamıya demək 
istəyirəm – sizin general-
larınız Azərbaycanlıdır... 
[Mətn]: [Naxçıvanski 
adına Hərbi məktəbin rəisi, 
general-leytenant Valeh 
Bərşadlı ilə müsahibə] /
Valeh Bərşadlı //Aydınlıq. - 
1993 .- 23 aprel.- S. 7. 
 Müdafiə Nazirliyindən 
uzaqlaşdırılmağım 
ermənilərin çox xoşuna 
gəldi [Mətn] /Valeh Bərşadlı 
// Azərbaycan.- 1993.- 9 
oktyabr.- S.4
Qurbani, A. Ömrün davamı 
[Mətn]: sənədli povest 
/A.Qurbani.- Bakı: Əbilov, 
Zeynalov və oğulları, 2000.- 
124 s.
İ n t e r n e t d ə
www.az.wikipedia.org
www.google.az
6
Hərbi xadim

---

162
Siyasət.Hərbi iş 
120 
illiyi
SEYİDCƏFƏR PİŞƏVƏRİ 
1892-1947
İYUL
Pişəvəri  Seyidcəfər  Seyidcavad  (Xal-
xali) oğlu Cavadzadə 1892-ci il iyul ayı-
nın  7-də  Cənubi  Azərbaycanın  Xalxal 
vilayətinin Zeyvə kəndində anadan olmuş-
dur. 1905-ci ildə Pişəvərinin ailəsi Bakıya 
köçmüşdür. Burada pedaqoji təhsil aldıq-
dan sonra iş axtarmağa başlayan Pişəvəri 
1913-1917-ci  illərdə  Xırdalan  kəndində 
müəllimlik etmişdir.
 Rusiya imperiyası və onun tərkibində 
olan  Şimali  Azərbaycanda  cərəyan 
edən  siyasi  hadisələr  Pişəvəridən  də 
yan  kecməmişdir.  O,  1917-ci  ildə  siyasi 
fəaliyyətə qoşulmuş və tədricən kommu-
nist ideologiyasına inanmağa başlamışdır.
 1918-ci ildə Pişəvəri Bakıda “Ədalət” 
kommunist təşkilatına daxil olmuşdur. Elə 
həmin ildə Pişəvəri Cənubi Azərbaycana 
qayıtmışdır.  O,  İranın  iri  şəhərlərində 
“Ədalət”in  yerli  təşkilatlarının  yaradıl-
masında yaxından iştirak etmişdir. Həmin 
illərdə o, “Ədalət” partiyasının rəsmi or-
qanı  “Hürriyyət”  qəzetinin  redaktoru  ol-
muşdur.
1920-ci ilin iyununda Pişəvəri Ənzəlidə 
İran  Kommunist  Partiyasının  yaradıcıla-
rından biri olmuşdur.
Ümumiran  inqilabı  ideyasını  həyata 
keçirməyə  cəhd  göstərən  Pişəvəri  1921-
1922-ci illərdə Tehranda çıxan ilk mark-
sist qəzetinin redaktoru olmuşdur. İsfahan 
“Vətən”  toxuculuq  fabriki  fəhlələrinin 
tətil hərəkatına rəhbərlik etmişdir.
1930-cu  ilin  dekabrında  həbs  edilən 
Pişəvəri  Tehranın  “Qəsre  Qacar” 
həbsxanasına  salınmış,  lakin  o  yolun-
dan  dönməmişdi.  Öz  həyat  təcrübəsini 
ümumiləşdirərək o belə qənaətə gəlmişdi 
ki, inqilabı tədricən keçirmək lazımdır.
1940-cı ildə Pişəvəri həbsdən buraxılır, 
lakin  Kaşan  şəhərinə  sürgünə  göndərilir. 
1941-ci  ildə  Tehranda  “Ajir”  qəzetinin 
redaktoru işləmiş Pişəvəri ingilis və sovet 
qoşunları yeridiləndə Cənubi Azərbaycana 
qayıtmışdır.
1941-ci ilin sentyabr ayından Təbrizdə 
kortəbii  çıxış  və  mitinqlər  keçirilmişdir. 
Lakin  onlar  yalnız  yaradılmış  partiya  və 
ictimai  təşkilatların,  çoxlu  qəzet  və  jur-
nalların  fəaliyyəti  nəticəsində  getdikcə 
mütəşəkkil bir şəklə düşmüşdülər. Cənubi 
Azərbaycanda ən çox tanınan “Azərbaycan 
cəmiyyəti” və onun qəzeti “Azərbaycan” 
idi.
 1945-ci il sentyabrın 3-də Pişəvərinin 
iştirakı ilə Azərbaycan Demokrat Firqəsi 
(ADF) yaradılmış, Pişəvəri onun Mərkəzi 
Komitəsinin  sədri  seşilmişdir.  ADF-in 
oktyabrın  2-4-də  keçirilən  qurultayında 
demokratik islahatların keçirilməsi bəyan 
edilmişdi.
  1945-ci  il  dekabrın  12-də  Təbrizdə 
çağırılmış  Azərbaycan  Milli  Məclisinin 
tapşırığı ilə Pişəvəri hökumət təşkil etmiş 
və o, Azərbaycan Milli Hökumətinin Baş 
naziri olmuşdu.
Pişəvəri 1947-ci il iyunun 11-də müəm-
malı  şəkildə  avtomobil  qəzasında  həlak 
olmuşdu. Əvvəlcə onu 1947-ci il iyunun 
13-də Bakı ətrafında, Buzovnadakı “Yaşıl 
bağ”  (“Nobel  bağı”)  adlanan  yerdə  dəfn 
ediblər. 1965-ci il dekabrın 12-də isə onun 
məzarı oradan Fəxri Xiyabana köçürülüb.
Ə d ə b i y y a t
Seçilmiş əsərləri [Mətn] / 
Seyid Cəfər Pişəvəri; tərt. 
və tərc. ed.: Ə.Əminzadə, 
T.Musəvi.- Bakı: Azərnəşr, 
1984.- 430 s.
Xatirələr (1941-1945) 
[Mətn]: “21 Azər” 
hərəkatının 60 illiyinə 
həsr olunur / Seyid Cəfər 
Pişəvəri; tərt. ed. Y.Kənani.- 
Bakı, 2005.- 394 s.
Əhmədov, S. Seyidcəfər 
Pişəvəri [Mətn] 
/S.Əhmədov //Azərbaycan 
tarixindən yüz şəxsiyyət.- 
Bakı, 2006.- S.224-226.
Məmmədli, P. Cənubi 
Azərbaycan mətbuatı 
tarixi [Mətn]: dərslik 
/P.N.Məmmədli.- Bakı: Elm, 
2009.- 199 s.
İ n t e r n e t d ə
www.az.wikipedia.orq
www.ayna az.
7
Siyasi xadim

---