197
Tarixdə bu gün
HEYDƏR ƏLİYEV ADINA
BAKI-TBİLİSİ-CEYHAN NEFT KƏMƏRİ
2002
SENTY
ABR
Heydər Əliyev adına Bakı-Tbilisi-
Ceyhan Əsas İxrac Boru Kəməri “Əsrin
müqaviləsi” çərçivəsində Xəzər dənizinin
Azərbaycan sektorunda hasil olunacaq
xam neftin dünya bazarına çıxışını təmin
etmək üçün inşa edilmiş boru nəqliyyat
vasitəsidir. Kəmərin uzunluğu 1767 ki-
lometrdir, onun 443 km-i Azərbaycanın,
248 km-i Gürcüstanın, 1076 km-i isə
Türkiyənin ərazisindən keçir. Kəmərin
istismar müddəti 40 il, orta ötürücülük
qabiliyyəti ildə 10 milyon barel nəzərdə
tutulub.
Azərbaycan Respublikasının Dövlət
Neft Şirkəti BTC layihəsində iştirak
etmək məqsədi ilə AzBTC Co. Törəmə
şirkətini yaratmış və bu şirkət layihənin
iştirakçıları olan neft şirkətlərinin kon-
sorsiumu tərəfindən yaradılmış BTC
Company şirkətində 25%-lik paya ma-
likdir. AzBTC Co. Şirkəti daxil olmaq-
la layihənin bütün iştirakçıları layihənin
dəyərinin 30%-lik hissəsini öz vəsaitləri
hesabına, qalan 70%-lik hissəni isə
beynəlxalq maliyyə institutlarından, ixrac
kredit agentliklərindən və kommersiya
banklarından cəlb edilmiş kredit vəsaitləri
hesabına maliyyələşdirirlər. Azərbaycan
dövləti adından Azərbaycan BTC Co.
Şirkətindəki 80%-lik payın təmsilçisi
kimi Azərbaycan Respublikasının İqtisadi
İnkişaf Nazirliyi (İİN) çıxış edir, bu payın
maliyyələşdirilməsi isə Dövlət Neft Fondu
tərəfindən həyata keçirilir. BTC layihəsində
Azərbaycan Respublikasının iştirakı-
nın təmin edilməsi ilə bağlı öhdəliklərin
yerinə yetirilməsi, o cümlədən ölkənin iş-
tirak payının maliyyələşdirilməsi ilə bağlı
məsələlər “Bakı-Tbilisi-Ceyhan Əsas İx-
rac Boru Kəməri layihəsində Azərbaycan
Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin işti-
rak payının maliyyələşdirilməsi haqqın-
da” Azərbaycan Respublikası Prezidenti-
nin 30 iyul 2002-ci il tarixli Fərmanı ilə
tənzimlənir.
2002-ci ildən 1 fevral 2007-cı il tari-
xinədək olan dövr ərzində ümumilikdə
298 mln. AZN məbləğində vəsait Heydər
Əliyev
adına
Bakı-Tbilisi-Ceyhan
Əsas İxrac Boru Kəməri layihəsində
Azərbaycan Respublikasının iştirak payı-
nın maliyyələşdirilməsinə yönəldilmişdir.
BTC Neft İxrac Boru Kəməri Xəzər
dənizindəki neft yataqlarından hasil olu-
nan xam nefti Aralıq dənizinin Türkiyə
sahilinə nəql edir və oradan da tankerlərə
yüklənərək Avropa bazarlarına yola salı-
nır.
Boru kəmərinin diametri Azərbaycanda
və Türkiyədə əsasən 42 düymdür. Gür-
cüstan ərazisində boru kəmərinin diamet-
ri 46 düymdür. Boru kəmərinin diametri
Türkiyədə Ceyhan dəniz terminalına enən
axırıncı eniş boyu hissədə 34 düymədək
azalır. Boru kəmərinin ötürmə qabiliyyəti
gündə bir milyon barel neftdir.BTC boru
kəmərlərinin obyektlərinə daxildir:
8 nasos stansiyası (Azərbaycanda 2,
Gürcüstanda 2, Türkiyədə 4); 2 aralıq
ərsinburaxma stansiyası; 1 təzyiqazaltma
stansiyası; 101 kiçik siyirtmə .
Bakı-Tbilisi-Ceyhan Boru kəməri
Kompani (BTC Ko) şirkəti bütövlüklə
boru kəmərinin tikintisinə və istismarına
cavabdehdir. Bu, 11 səhmdar tərəfindən
təşkil olunaraq korporasiya kimi qeydə
alınmış birgə müəssisədir, şirkətin ən bö-
yük səhmdarı olan BP tərəfindən idarə
olunur.
Ə d ə b i y y a t
Heydər Əliyev adına
Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft
kəməri [Mətn]: biblioqrafik
göstərici; M.F.Axundov adı-
na Milli Kitabxana..- Bakı,
2009.- 238 s.
Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft
kəmərinin beynəlxalq və
regional əhəmiyyəti [Mətn]
: beynəlxalq konfrans: 6-7
iyun 2002-ci il. Tezislər.-
Bakı: Adiloğlu, 2002.- 232 s.
Заславший и Дело труба
Баку-Тбилиси-Джейхан и
казахстанский выбор на
Каспии [Текст].- Москва:
Европa, 2005.-177 с.
18
198
Tarixdə bu gün
BEYNƏLXALQ SÜLH GÜNÜ
1981
SENTY
ABR
Bu günün dəyərini bəlkə də hər biri-
miz anlamırıq, lakin düşünməyə dəyər.
Biz bu dünyada yaşayırıq, onun bizə
bəxş etdikləri ilə qidalanır, gözəllikləri ilə
həyatımızı rəngarəng edirik, lakin təşəkkür
olaraq əvəzində ona nə bəxş edirik?!
Ümumiyyətlə, necə ki, bir-birimizə qarşı
münasibət bəsləyiriksə, eynisini də yaşadı-
ğımız planetə qarşı edirik. Boş eqoizmdən
qurtulmaq və qlobal düşünmək üçün heç
olmazsa, özünüzə bir gün ayırın. Dəyərmi
bütün bunlara, düşünün?! Təəssüflər ol-
sun ki, bəzi insanlara bir dünya azlıq edir.
Dünya – stabil həyatın əsasıdır. Bu, bütün
ölkələrə və onların vətəndaşlarına aid-
dir. Sülh olduğu zamanda biz təhsil ala
və işləyə bilirik, həm maddi, həm də ki,
mənəvi cəhətdən inkişaf edə bilirik. Ma-
terial narahatlıq hiss etmədən sağlam ailə
qura bilirik.
21 Sentyabr tarixində bütün dünyada
Beynəlxalq Sülh Günü qeyd olunur. Bu gü-
nün əhəmiyyəti çox böyükdür. Beynəlxalq
Sülh Günü BMT-nin 30 noyabr 1981-ci
ildəki qərarı ilə bütün dünyada qeyd olu-
nur. Dünyanın 192 ölkəsi yekdil olaraq bu
qərarın lehinə səs vermişdir. 1999-cu ildə
rejissor Ceremi Cilli insan cəmiyyətinin
əsas problemləri və nisbətən təcili həll
olunmalı olan məsələlər barəsində “Pe-
ace one day”i yaratdı. Onun əsas cəhd
etdiyi o idi ki, heç olmasa ildə bircə gün
bütün dünyada insan zorakılığının baş
verməsinin qarşısını alsın, atəşkəs olsun.
21 Sentyabr nəinki yalnız xalqlar ara-
sında, həmçinin, ailələrdə, məktəblərdə
köklü zorakılığa qarşı mübarizənin əldə
olunmasına nail olmaq üçün bir gündür.
Bu səbəbdən də 21 Sentyabr bütün planet
insanları üçün çox vacibdir.
Bugünki gün üçün əsas məqsədlərdən
biri 2012-ci ilə kimi 3 milyard insanı bu
günə cəlb etməkdir, bu səbəbdən də ya-
şından, irqindən, milliyətindən, dinindən
və cinsindən asılı olmayaraq, sülhə nail
olmaq istəyən hər kəsin yardımına ehti-
yac var.
“Peace one day” çalışır ki, praktiki
olaraq, 21 Sentyabrı qeyd edən, zorakı-
lığa etiraz edən, bütün dünyada sülhün
lehinə olan cəmiyyətin bütün sektorları-
nı, rəhbərlik də daxil olmaqla, Birləşmiş
Millətlər Təşkilatına daxil olan bütün
idarəedici təşkilatları, regional və qeyri-
hökumət təşkilatlarını bu işə cəlb etsinlər.
İçimizdə olan İnsanlıq və Bəşəri Sev-
gini əməllərimizlə üzə çıxaraq, o zaman
dünya həqiqətən yaşanmalı və gözəl ola-
caq, inanın mənə…
21