Bahlul Dananda latifalari
555
miş Bahlulun bostanı aşıb-daşır. Bahlul bir eşşaK yÜKÜ yüKlayib yo
la düşür Ki, padşaha novbar aparsın. Yolda ona Kim rast olursa, xa
bar alır Ki, Bahlul , hara gedirsan , yüKün nadir? Bahlul hamıya ca
vab verir Ki, padşahın yanına gediram, eşşaK da özünüzsünüz .
Adamlar deyirlar:
- A Kişi, bu na sözdür, biz sandan xabar alırıq yÜKÜn nadir,
san deyirsan eşşaK özünüzsünüz . San padşahadamı bela deyacaK
san?
Bahlul deyir:
- Bali, padşah da sizin Kimi soruşsa Ki, yÜKÜ n nadir, ona da
deyacam Ki, eşşaK özünsan.
Bir çoxları maraqlanıb Bahlulun yanınca gedirlar saraya, gör
sünlar padşahadamı bela deyacaK , ya yox?
Bahlul galir padşahın yanına. Salanı verib, salanı alandan son-
ra padşah deyir:
- Bahlul , na gatiribsan?
Bahlul deyir:
- Bostanını bu il çox faraş olub, sana novbar yemiş-qarpız ga-
tirmişam .
Padşah Bahlulun sovqatını alıb, avazina ona baxşiş verir. Ca-
maat bu işa maattal qalır, Bahlulu çaKib deyirlar:
- Bas san deyirdin padşaha da biza dediyini deyacaKsan , bas
ni ya demadi n?
- ÇünKi padşah mana siz deyani demadi, o soruşdu Ki, Bah-
lul , na gatiribsan? Amma siz soruşurdunuz Ki Bahlul yüKün nadir?
Man eşşaK deyilam Ki, yÜKÜm olsun .
Bahlul va şagirdi
Bahlulun bir şagirdi varmış . Özü na bilirdisa, şagirdina da öy
radirmiş . Bir vaxt şagird görür, Bahlulun bildiKlarinin hamısını o
da bilir. Bir tarafdan da Bahlulun şöhratinin har tarafa yayıldığını
görüb fiKirlaşir Ki, ela yaxşısı budur, ustadımdan ayrılım , gediın
özümü Bahlul Kimi qalaına verin1 . Ela bu fiKirla da Bahlula deyir:
- Usta, daha man har elmi sandan öyranmişam, indi istayiram
ayrılıb gedim öz şaharimiza.
Bahlul deyir:
.
- Oğul , avvala, hala öyranmaya çox şey var, indi Ki, gedirsan,
na bada ustadına xor baxasan!
Şagird Bahlula söz verib çıxıb gedir.
Şagird öz şaharlarina çatan Kimi pal-paltarını dayişir, bir qar-
ğı at minib camaata deyir:
5 5 6
Azarbaycan şifahi xalq adabiyyatı antologiyası
- Man Bahlul Danandayam.
Şagirdin, doğrudan da, bazi elmlardan xabari var idi. Oturuh
bir Ki tab yazır. Orda göstarir Ki, filan dağın atayinda bir bulaq var,
Kim onun suyundan içarsa, o saat partlayı b ölar. Doğrudan da, e la
bir bulaq var imiş . Şagirdin yazdığı bu sözlar har yera yayılır. Bah
lul da eşidir Ki, şagirdi bela bir Kitab yazıb, ham da özünü Bahlul
Dananda adlandırıb. Bu sas-soraq gedib padşaha da çatır. Padşah
vazir-vaKili da götürüb gedir harnin bulağın başına.
Bahlul Dananda paltarını dayişib Kanardan baxır.
Adamlar şagirda deyirlar:
- Bahlul Dananda yalan danışan adam deyil, agar san Bahlul
sansa o suyu biza göstar, göraK onu içan neca olur?
Şagird adamlarla bulağın lap başına galir Ki, suyun tasirini
onlara göstarsin .
Padşah deyir:
- agar sanin dediKlarİn düz olmasa, başını badanindan ayıra
cağam .
Camaat Kanardan bunlara tamaşa edir. Bir da görürlar bir ço
ban göy otun üstünda yatdığı yerdan durub getdi bulağın başına,
sudan doyunca içdi. Sonra bir xeyli garnaşib, üstündan da bir sar
nic ayran içdi. Başladı qoyunları haylayıb, Kefi KÖK , damağı çağ
getmaya. Bu ahvalatı göran padşah deyir:
- a, safeh, bu camaatı niya ala salırsan? Deyirdin sudan Kim
içsa, o saat partlayı b ölar, has çobana ni ya bir şey olmadı?
Şagird qalır maattal , bir söz deya bilmir. Padşah amr eylayir
oğlanın qollarını bağlayılı aparsınlar dar ağacından asmağa. Şagir
din al-qolu bağlananda Bahlul irali yeriyib deyir:
- Ey padşah, dayanın, o düz deyir. Har Kim bulağın suyun
dan içsa ölar. Çoban ona göra ölmadi Ki, suyu içandan sonra ham
möhKam garnaşdi, ham da bir sarnic ayran içdi . İnanmırsansa, yox
la.
Padşah amr elayir, bir qara qul sudan içir. Heç bir-iKi daqiqa
Keçmir Ki, yıxılıb ölür.
Bahlul deyir:
- Gördünüzmü!
Bu hadisadan sonra padşah amr elayir, şagirdin qollarını aç
sınlar.
Bahlul üzünü şagirdina tutub deyir:
- Yadındadırmı, mandan ayrılanda dedim Ki, nabada ustadı
na xor baxasan . Sözüma qulaq asmadın, özünü Bahlul Kimi qalama
verdin . Sonra sana demişdim Ki, hala öyranmali çox şey var, buna
da inanmamısan . indi gördünmü, sanin yazdığın Kitab hala tamam
deyil? Tamam olsaydı, çobanın niya ölmadiyinin sirrini da bilardin .
İz alılar
5 5 7
iZAHLAR
1 .
dmaK nağ"malari
"Holavarlar" bu qaynaqlardan seçilmişdir: M.H. Tahmasib.
"Xalq adabiyyatımızda marasim va mövsüm nağmalari" (namiz .
diss). - B . , BDU Kitabxanası, 1 94 5 . "Azarbaycan folKloru antolo
giyası" 2 Kitabda, 1 -ci Kitab (toplayıb tartib edani a.Axundov), -
B. , Azar b. EA naşriyyatı, 1 968. "Azarbaycan KlassİK adabiyyatı Ki
tabxanası, 20 cildda,
I
cild, "Xalq adabiyyatı" (tartib edanlar
T.Farzaliyev, İ .Abbasov), - B. , Elm, 1 982. "Azarbaycan bayatıla
rı" (tartib edanlar B.Abdullayev, E.Mammadov, Q. Babazada), - B. ,
Elm , 1 994 . "Göyar, samanim, göyar" (tartib edani B.Abdulla). -
B. , GancliK, 1 993 . "Heyvanların bahsi" , "aKinçi ila öKüz" , "Azar
baycan folKloru antologiyası", 1 -ci Ki tabdan götürülmüşdür. "Cüt
cü nağmasi", "Sarı sünbülüm", "Darı, buğda va cütcü" , "aKin çal
tiyi, aKin" , "Darin nanani, darin" örnaKlari "Novruz" (toplayıb tar
tib edani A.Nabiyev), - B. , Yazıçı, 1 989 Kitabından seçilmişdir.
"Nehra nağmasi" , "Eydirmalar" , "El düzgülari, elat söylamalari"
(toplayıb tartib edani M.Qasımlı). - B. , Azarnaşr, 1 993 Kitabından
tartiba daxil edilmişdir. "Say açı sözlari" , "TaKa", "Yoxlama va cüt
lama", "Sağın", "Çoban va bana K" , "Çoban" örnaKlari F .Köçarlinin
"Balalara hadiyya" , - B. , GancliK, 1 96 7 , H.M.Sadiqin "Sayalar" , -
Tehran, 1 978, "Azarbaycan folKloru antologiyası" 1 -ci Kitab,
"Azarbaycan bayatıları", "Arazam, Küra bandam" (tartib edani va
işlayani B.Abdullayev) - BaKı, Yazıçı, 1 986, "Göyar, samanim, gö-
yar" Ki tablarından seçilmişdir.
2.
Mövsüm marasim nağ"malari
"Yel baba" nağmalari F .Köçarlinin "Balalara hadiyya", "Azar
baycan folKloru antologiyası" 1 -ci Kitab va "Göyar, samanim, göyar"
Kitabiarından götürülmüşdür. "Yağış çağırmaq" , "Gün, çıx", "Azar
baycan KlassİK adabiyyatı Kitabxanası 20 cildda,
I
cild, "Xalq ada
biyyatı", "Göyar, samanim, göyar" Kitabiarından götürülmüşdür.
"Duman", "Günaşi çağırmaq", M.H.Tahmasibin "Xalq adabiyyatı
mızda marasim va mövsüm nağmalari" asarindan götürülmüşdür.
"Yağış çağırmaq" (Canubi Azarbaycan variantı), "Kosa-Kosa" (Canu
bi Azarbaycan variantı), "Arazam, Küra bandam", "Göyar, sama
nim , göyar" Kitabiarından götürülmüşdür. "Güdü-güdü", F.Köçar-
Dostları ilə paylaş: |