Referat elmi rəhbər: Elçin Babayev Tələbə: Fidan Alekperova Plan Giriş Nəticə Ədəbiyyat Giriş

BAKI BİZNES UNİVERSİTETİ

Fakultə: İqtisadiyyat və idarəetmə

İxtisas: Maliyyə

Qrup: 619

Kurs:3

Fənn: Məhsulun maya dəyərinin kalkulyasiyası

Mövzu: Məhsulun maya dəyərinin kalkulyasiyası kursunun predmeti və obyektlərinin şərhi.

REFERAT

Elmi rəhbər: Elçin Babayev

Tələbə: Fidan Alekperova

 

Plan

Giriş

1.

Nəticə

Ədəbiyyat

Giriş

Müasir zamanda işgüzar etika ayrı-ayrı qurumun idarə olunması mədəniyyətinin səviyyəsini səciyyələndirən mühüm amillərdən biridir. İdarəetmə və eləcədə icra qurumlarının ayrı-ayrı mərhələlərində qəbul olunan qərarların daxili və ya xarici münaqişələrinin riskləri, başqa sözlə qərar qəbul edən şəxslərin nüfuzunun azaldılması, sistemin fəaliyyətinin səmərəsinin aşağı düşməsi ilə müşayiət edildiyi hər mühitdə daxili mədəniyyətin vacib elementi sayılan işgüzar etika bu risklərin aşağı enməsinə kömək edir. Bu mülahizənin doğruluğunun bu gün də bir çox eyni zamanda böyük şirkətlərin müflis olması, tanınmış menecer və eləcədə siyasi xadimlərin nüfuzdan enməsini təsdiq edir.

1.Sosial məsuliyyət dedikdə isə cəmiyyətdə yaranan problemlərə könüllü şəkildə reaksiya başa düşülür. İşgüzar təşkilatın rəqabət qabiliyyətliliyinin yüksəlməsində korporativ sosial məsuliyyətin də xüsusi əhəmiyyəti vardır. Dünya biznes mühitinə korporativ sosial məsuliyyət anlayışı ötən əsrin 50-60-cı illərində yaranmış və bu konsepsiya ABŞ-ın, Kanadanın müəssisələrində tətbiq olunmağa başlamışdır. O, dövrə qədər sosial məsuliyyət müəssisənin əməkdaşlarına qayğı və yerli hakimiyyət orqanlarına kömək kimi qəbul edilirdi. XX əsrin 70-ci illərindən başlayaraq ayrı-ayrı ölkələrin cəmiyyətlərini ətraf mühitin vəziyyəti narahat etməsinin artması ilə korporativ sosial məsuliyyətə ekoloji vəziyyətə qayğı da əlavə edilmişdir. Bildiyimiz kimi, şirkətin sosial formada məsuliyyətli olmasının təsdiqi üçün ictimai sferaya münasibətdə özünü necə aparması barədə 2 nöqteyi-nəzərmövcuddur. İlk nöqteyi-nəzər əsasən (I qrup menecerlərə görə) şirkət mənfəəti maksimuma yüksəldiyi halda sosial məsuliyyətli sayılır. Bu halda ki, o qaydaların tələblərini və eləcə də dövlət tənzimlənməsi normalarına riayət edir. Yəni ki, sırf iqtisadi məqsədlər güdməməlidir. İkinci nöqteyi-nəzərə (II qrup menecerlərə) görə isə şirkət təkcə iqtisadi mqəsədləri güdməməlidir, eyni zamanda da öz işguzar fəaliyyətlərində işçilərə, istehlakçılara və hətta yerli icmalara təsir göstərən insan və sosial amilləri də nəzərdə tutmalıdır. Aydındır ki, sosial məsuliyyət probleminin qarşısında şəxsi dəyərlər durur. Bizə məlumdur ki, sosial məsuliyyət probleminin qarşısında dayanan şəxsi dəyərlərdir. Cəmiyyətdə biznesin rolu haqqında olan mübahisələr sosial məsuliyyətin əleyhinə və lehinə olan bir sıra arqumentlər formalaşmışdır. Lehinə olan vacib arqumentlərə aiddir:
1) qısamüddətli zamanda sosial proqnozlara pul ayrılması mənfəətin aşağı düşməsinə gətirib çıxartdıqda məhz bu cür davranış təşkili barədə müsbət fikrin formalaşması istiqamətində orta və ya uzun müddətli imkanlarda onun mənfəət potensialının yülksəldilməsinə kömək göstərəcəkdir;
2) sosial baxımdan məsuliyyətli olmaq üçün hər bir təşkilatın yetərincə maliyyə mənbələri mövcuddur. Söhbət yalnız burada sosial proqnozlara pul ayrılması istəyindən gedir;
3) XX əsrdən etibarən cəmiyyətin sosial nöqteyi və nəzərdən zəif olan təbəqələrində sosial ümidlər yaranmışdır.
Sosial məsuliyyətin əleyhinə olan arqumentlər isə:
1) Sosial öncədən görmələrə pul ayrılması mənfəətin aşağı düşməsi yolu ilə şirkətin rəqabət qabiliyyətliliyinin azalmasına gətririb çıxartdığı üçün bir çox şirkətlər bu vəziyyəti yenidən bərpa etmək üçün məhsuloun qiymətini yüksəltməyə cəhd edirlər və istehlakçılara zərbə vururlar;
2) Nə qədər ki, cəmiyyət “pis ilə yaxşı arasında fərq qoymujr” mən də sosial baxımdan bir o qədərt məsuliyyətli olmayacam;

3) Milli sahibkarlarımız istehsalın, kommersiya fəaliyyətinin və digər fəaliyyət növlərinin idarə olunmasını yaxşıp mənimsədikləri halda, sosial öncədən görmələrə pul ayrılması və sosial funksiyanın yerin yetirilməsi ilə əlaqədar bir çox məsələləri hələ də zəif mənim səmişlər. Ona görə də onlar iqtisadi vriskə getmək istəmirlər.

Biznes etikası eyniz zamanda sosial baxımdanda məsuliyyətli davranış problemini özündə əks etdirmir. Həmçinin o, idarəedici və hətta menerlərin davranışlarının daha geniş formada varıantlarını əks etdirir. Korporativ Sosial Məsuliyyət cəmiyyətin və eləcədə ətraf sferanın müdafiəsinə və həmçinin inkişaf etməsinə istiqamətlənən könüllü davranış mədəniyyət mənasını bildirir.XXI əsrin əsasən I onilliyində KSM-ə maraq olduqca artdı. Bunun əsas səbəbi kimi biznes tələbi və hətta tədqiqatların yığılıb qaqlmış təcrübəsidir. Bu tələbat əsasən korporativ sosial məsuliyyət konsepsiyası əsasında cəmiyyət və biznesin qarşılıqlı şəkildə fəaliyyətinin izah edilməsinin formal olaraq cavab verildi. Öncə biznes aparılması praktikası dəyişildi və eyni zamanda korporativ sosial məsuliyyət qlobal iri korporasiyaların idarəetmə ekzotikasından adi işlərə qədər daha böyük yol keçdi. Daha sonra isə, müvafiq olaraq problemin öyrənilməsi biznes tərəfinhdən müzakirəsi əsasən böyük iş və eləcədə hökümətlərlə qarşılıqlı forumlar, biznes nümayəndələri, hətta dövlət müəssisələri və həmçinin qeyri-kommersiya şirkətləri səviyyəsinə qalxdı. Müasir işgüzar təşkilat həm əmtəələri, həm də onların alınması üçün alıcılıq qabiliyyətinin generasiyası; sosial infrastrukturun genişləndirilməsini təqdir edir və kapitalı mənfəətlə təmin edir; təşkilatın özündə əlaqədə olduğu təşkilatlarda, dövlət sektorunda iş yerləri yaradır; ətraf mühitlə çoxsaylı qarşılıqlı münasibətləri səciyyələnir. Şübhəsiz ki, təşkilatın nailiyyətləri də onun bu münasibət və əlaqələri necə nizamlanmasından xeyli dərəcədə asılıdır. Işgüzar təşkilatın ictimai qrupların sosial tələblərinə qarşı fəaliyyəti strateji planlaşdırmanın bütün hallarda olduğu kimi gələcəkdə də ba verə biləcək hadisələrə uyğun qurulmalıdır. Ictimai qruplarla münasibətdə məqsədlərin seçilməsi və oyun qaydalırının müəyyən edilmsinə təşkilat rəhbərlərinin təsirinin məhdudluğunun qəbul etmək lazımdır. Bu məqsəd və qyadalar müxtəlif ideologiya nümayəndələrinin apardıqları danıpşıqların və sövdələşmələrin və öz baxışlarına üstünlük qazandırmaq istifadə edilən digər vəsaitlərin sayəsində həyatan keçirilən siyasi proseslərlə müəyyən edilir. Ictimai qruplarla münasibətdə işgüzar təşkilatın strategiyasının təhlili, əsas etibari ilə üç istiqmətdə əhatə etməlidir: məqsədləri, təşkilatın fəaliyyət güstərdiyi kənar güc sahsəini və məhdudiyyətləri.
Korporativ sosial məsuliyyət – müəssisələrin yardımı ilə cəmiyyət maraqlarını nəzərdə tutan yerli icmaların, sifarişçilərin, səhmdarların, işçilərin və başqaların fəaliyyət üzərində məsuliyyətli konsepsiyalardan biridir. Bu öhdəlik əsasən qanunla müəyyən edilmiş öhdəliklər əsasında kənara çıxır və eləcədə şirkət azad formada işçilərin və hətta onların ailəsinin, eyni zamanda yerli icmaların və həmçinin cəmiyyətin həyat səviyyəsinin yüksəldilməsi məqsədilə bir sıra tədbirlər reallaşdırırlar. Korporativ sosial məsuliyyət təcrübəsi çoxsaylı müzakirələrə və həmçinin tənqidlərə məruz qalmışdır. Müdafiaəçilər belə hesab edirlər ki, korporativ sosial məsuliyyətin çox sadə iqtisadi əsaslandırılması vardır ki, korporasiyalar bundan çoxsaylı üstünlüklər qazana bilərlər. Bəzi təönqidçilər isə belə nübahisə edirlər ki, korporativ sosial məsuliyyət əsasən biznesin mühüm iqtisadi əhəmiyyətini kənara çəkir, bir qismi qeyd edirlər ki, bu fəaliyyətin bəzədilməsi, digərləri isə deyirlər ki, bu cəhd hakimiyyətin istiqamətini multimilli korporasiyalara nəzarətedici rolunda əvəzsiz olacaqdır. Korporativ sosial məsuliyyət konsepsiyasının təkamül edilməsi prosesi əsasən 3 əsas şərtlə formalaşmışdır. Ksm-nə qarşı olan marağın get-gedə artmasına baxmayaraq, eyni zamanda KSM-in yeganə standartı yoxdur. Bir sıra mütəxəssislər əsasən sosial məsuliyyətli davranışını etik formada, digərləri isə hüquqi məsuliyyətli konsepsiyası kimi qəbul edirlər. Təcrübə korporativ sosial məsuliyyət konsepsiyasının realolaşdırılması üçün firma sosial proqramları həm daxili, həm də xarici istiqamət üzrə işləyib hazırlayaraq və həyata keçirərəksosial fəallıq nümayiş etdirir. Daxili istiqamətin sosial proqramları, heyətin inkişafı üzrə təşkilatın könüllü reallaşdırdığı fəaliyyəti, əlverişli əmək mühitinin formalaşdırılmasını, eləcə də firmanın məqsədlərinə çatmasında mühüm qərarların qəbulunu, onların maraqlarının stimullaşdırılmasını təklif edir. Bu zaman vacib meyar proqram missiyasına, məqsədlərinə və biznesin inkişaf strategiyasına uyğunluluqdur. Sosial məsuliyyətli təşkilatın missiyası, özünün nsosial siyasəti ilə əlaqədar təşkilatın rəsmi formalaşdırılan mövqeyidir. Sosial proqramların fərqləndirici xüsusiyyətləri, onların keçirilməsinin könüllülüyü, sistemli xarakteri və kompaniyanın missiyası və inkişaf strategiyası ilə bağlılığdır. Təşkilatın xarici korporativ sosial məsuliyyəti aşağıdakıları özündə cəmləşdirir.
- Fəal sponsorluq, eləcə də korporotiv xeyriyyəçiliyin həyata keçirilməsi;
- Yerli hakimiyyət orqanları və cəmiyyət ilə qarşılıqlı fəaliyyət;
- Müxtəlif böhranlı vəziyyətlərdə fəal iştiraka;
- Ətraf mühitin mühafizəsinə kömək;
- İstehsal olunmuş əmtəə və ya xidmətlərəgörə istehlakçılar qarşısında (keyfiyyətli məhsul buraxılışı) məsuliyətin təmin edilməsi.
Bu istiqamətləri şirkət rəhbərini uşaqlar və gənclər, (istedada eləcə də köməyə ehtiyacı olanlar) təqaüdçülər, eləcədə müharibə vetiranları, əlillər üçün xeyriyyəçilik layhihələri keçirməyə istiqamətləndirir. Xeyriyyəçilik dəstəyinin əsas hissəsi sosial cəhətdən müdafiəsiz əhali qruplarında həyata keçirilir, bununla da şirkət özünün mövcud olduğu regionlarda yoxsulluq və sosial gərginlik riskini azaldır. Yardım həm uzun müddətli həm də birdəfəlik xarakter daşıya bilər. Şirkətlərdə idarəetməyə olan yanaşmaların dəyişməsi ona gətirib çıxarır ki, xeyriyyəçilik fəaliyyəti daha rəngarəng olur, müasir yanaşmalar adlanan yeni sosial texnologiyalar yaranır.


2. Sadə formada desək, etika biznes məkanında hər hansı yeni bir qərar qəbulu zamanı nəzərə alınmalı olan mənəvi standartlardır. Sözü gedən standartlar nəyin doğru, nəyin yanlış olduğunu göstərir. Etika biznes mühitində qərar qəbul edilməsi prosesinin açarıdır. Etika qərarların qəbul edilməsi üçün hakim rolunda çıxış etməsə də, ictimaiyyətin müsbət rəyini qazanmaq üçün mühüm meyardır. Biznesdə bu vacib nüansdır, çünki insanların sizi və sizin şirkətinizin inkişafını daim izləyir. Belə ki, cəmiyyətin inamını qazanmaq onu itirməkdən daha çətindir. Əgər siz qeyri-etik hərəkətlərə yol versəniz, insanların etibarını itirər və biznesinizi uçuruma sürükləyərsiz. Sizin etməli olduğunuz və biznes etikasının əsasını təşkil edən 12 prinsipi təqdim edir:

•