Ko„rsatmalilik tamoyili o„rgatish (o„qitish)da va tarbiyalashda ko„rgazmali
qurollardan keng foydalangan holda jismoniy tarbiya jarayonini tashkil etishni
taqozo qiladi. Ko„rsatmalilik insonning sezgi organlarini bilish jarayoniga jalb
Ko„rsatmalilikning ko„rish shakli (mo„ljallar, ko„rgazmali qurollar, o„quv
videofilьmlari va h.k. yordamida harakatlarni yaxlit va qismlarga bo„lib namoyish
qilish) asosan harakatlarning fazoviy hamda fazo-vaqt tavsiflarini aniqlab olishga
yordam beradi. Yangi harakatlarni o„rganishning dastlabki bosqichida
ko„rgazmalilikning ko„rish shakli katta ahamiyatga ega. Shuningdek, harakatlarni
juda aniq tabaqalashtirish sport-texnik mahoratni takomillashtirishda ham juda
qimmatlidir.
Ko„rsatmalilikning eshitish shakli (turli xil tovushli signallar ko„rinishida)
harakat aktlarining vaqt va ritmik tavsiflarini aniqlashda ustuvor ahamiyatga ega.
U ko„rish orqali ko„satmalilikni ancha to„ldiradi, harakatlarni o„rgatishning
yakuniy bosqichida u bilan birgalikda еtakchi ahamiyatga ega bo„ladi.
E‟tirof etish lozimki, ko„rish tizimi orqali idrok etish uchta darajada kechadi:
sezish, idrok etish va tasavvur qilish; eshitish tizimi orqali esa – faqat tasavvur
qilish darajasida kechadi. (B.G.Akanaev, 1957). Inson nutq shaklida olinadigan
axborotning 15% ni, ko„rish orqali esa 25 % ni eslab qoladi. Agar axborot
uzatishning bu ikkala usulidan bir vaqtning o„zida foydalanilsa, u bu axborotning
65% gacha mazmunini idrok etishi mumkin (N.V.Krasnov, 1977).
Harakat shaklidagi ko„rsatmalilik jismoniy tarbiyaga xos bo„lgan shakl
hisoblanadi. Uning ahamiyati juda katta, ayniqsa, eng murakkab harakatlarni
o„zlashtirishda. Bunda yo„naltirib turuvchi yordam va “harakat bo„ylab olib o„tish”
eng еtakchi metod sanaladi. Harakat shaklidagi ko„rsatmalilikning xususiyati
shundan iboratki, u harakatlarni fazo va vaqtda aniqlab olishdan tashqari, ichki va
tashqi ta‟sir kuchlari, ayniqsa, inertsiya va reaktiv kuchlar dinamikasida mo„ljal ola
bilish imkoniyatini ta‟minlaydi.
Dostları ilə paylaş: