Reja: Neft va gaz sanoatining rivojlanish tarixi

10-Mavzu: Farg’ona neftni qayta ishlash zavodi. Yer osti saqlag’ishlarin qurish va ishlatish.

Reja:

1. 
   Mavzu haqida umumiy ma’lumot.
   
2. 
   Modernizatsiyalash.
   

Fargʻona neftni qayta ishlash zavodi — neftni qayta ishlash sanoati korxonasi. Fargʻona neftni qayta ishlash zavodi FNQIZ. bosh korxona, uning tarkibiga Oltiariq neftni qayta ishlash zavodi, Pop va Angren neft bazalari kiradi. "Oʻzneftmahsulot" aksiyadorlik kompaniyasining shoʻʼba korxonasi (2003). Yuqori oktanli benzin, shu jumladan, aviatexnik kerosin, dizel yonilgʻisi, kokos, turli xil motor va dizel moylari (kompressor, turbina, urchuq), parafin, motor moylariga koʻshimchalar, bitum, mazut kabi 56 dan ziyod turli neft mahsulotlari ishlab chikaradi. 3dning 1navbati 1959-yil 27-yanvar da ishga tushirilib, Oʻrta Osiyoda birinchi marta surkov moylari ishlab chiqarila boshladi. 1965-yildan zavod quvvatlari toʻliq ishga tushirildi. 1966-yildan zavodning 2navbati qurila boshladi. 1970-yildan zavodda K—12 markali va oktan soni undan yuqori boʻlgan benzin ishlab chikarila boshladi. 90-yillar boshidan toʻliq Oʻzbekistonda qazib olingan neftni qayta ishlashga oʻtdi. 1992—2004-yillarda "Oʻzneftgaz" xolding kompaniyasi tarkibida faoliyat koʻrsatdi. Korxonaning Oʻzbekiston Respublikasining neft mustaqilligini taʼminlashda xizmatlari katta. 2000-yilda zavod toʻliq taʼmirlandi, ishlab chiqarish boʻyicha 44 texnologik qurilmaga ega. Bir yilda 8,5 mln.t. neftni qayta ishlash quvvatiga ega. 1996—99 yillarda Yaponiyaning "Mitsui" firmasi bilan xamkorlikda dizel yoqilgʻisidan oltingugurtni ajratib olish qurilmasi qurilib ishga tushirildi. Zd ishtirokida yuqori sifatli motor moylari ishlab chiqaradigan "OʻzTeksako" va motor moylariga qoʻshimchalar ishlab chiqaradigan "Farmoy" Oʻzbekiston — Amerika qoʻshma korxonalari tashkil etildi. Yangi mahsulot turlarini ishlab chiqarishni oʻzlashtirish dasturiga muvofiq yangi texnologiyalar uzlashtirilmokda.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 6-may kuni Farg‘ona neftni qayta ishlash zavodiga tashrif buyurdi.
Mazkur korxona o‘z vaqtida Farg‘ona vodiysidagi neft konlarini o‘zlashtirish va mintaqa davlatlariga neft mahsulotlarini yetkazib berish maqsadida bunyod etilgan. U hozirgi kunda ham uglevodorod xomashyosini qayta ishlash bo‘yicha mamlakatimizdagi eng yirik majmualardan biridir. 475 gektar maydon, 52 ta texnologik ob’ekt uning ulkan salohiyatidan dalolat beradi.
Lekin texnika va texnologiyalar eskirgani, ishlab chiqarish asosan importga bog‘liq bo‘lgani sababli korxona keyingi o‘n yilda norentabel bo‘lib qolgan edi. Yillik loyiha quvvati 6 million 450 ming tonna bo‘lgani holda ishlab chiqarish bor-yo‘g‘i 30 foizga tushib qolgandi.
Davlatimiz rahbari joriy yil 21-fevral kuni neft-gaz va kimyo sanoatini rivojlantirish masalalari bo‘yicha o‘tkazilgan yig‘ilishda Farg‘ona neftni qayta ishlash zavodini investorlarning ishonchli boshqaruviga berish vazifasini qo‘ygan edi. Shunga muvofiq 10-aprelda «Farg‘ona neftni qayta ishlash zavodini to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalarni jalb qilgan holda modernizatsiya qilish chora-tadbirlari to‘g‘risida» Prezident qarori qabul qilindi.
Mazkur modernizatsiya jarayoni Indoneziyaning «RT Trans Asia Resources» xorijiy kompaniyasi bilan hamkorlikda uch bosqichda amalga oshiriladi. Kompaniyaning sohada katta tajribasi, jahon bozorida o‘z o‘rni bor. Bu zavodni xomashyo bilan barqaror ta’minlash, uni jahon standartlari asosida qayta ishlab, ichki va tashqi bozorlarga yetkazib berishga xizmat qiladi. Kelgusida yetakchi xalqaro kompaniyalardan iborat bo‘lgan konsorsium tashkil etish rejalashtirilgan.
Kelishuvga asosan, zavodga joriy yilning o‘zida kamida 300 million dollar to‘g‘ridan-to‘g‘ri investitsiyalarni jalb etiladi. Bu mablag‘ evaziga ikki oy davomida hozirda ishlamay turgan 11 qurilmaning 7 tasidan foydalanish tiklanadi. Buning natijasida 7 ming 100 ta ish joylari saqlab qolinadi.
Shuningdek, zavod ikki barobar ko‘proq xomashyo bilan ta’minlanadi. 2020-yildan boshlab «Yevro-4», «Yevro-5» kabi yuqori sifatli dizel yoqilg‘isi ishlab chiqarishga erishiladi. Mahsulotlar tannarxi tushib, sifati oshirilishi natijasida viloyatning eksport salohiyati yanada kengayadi.
Umuman, loyiha doirasida 2022-yilgacha kamida 875 million dollar to‘g‘ridan-to‘g‘ri investitsiyalar jalb etiladi. Bu 60 yildan beri ishlab kelayotgan Farg‘ona neftni qayta ishlash zavodi va 110 yillik tarixga ega Oltiariq neftni qayta ishlash korxonasini zamonaviy majmualarga aylantirish, ularda eksportbop mahsulotlar ishlab chiqarish imkonini beradi.
Eng muhimi, yana ko‘plab odamlar, ayniqsa, yoshlar ish bilan ta’minlanadi. Soliq tushumlari bir oyda qo‘shimcha 100 milliard so‘mga oshadi.
Prezident Shavkat Mirziyoyev zavod ishchilari va investorlar bilan suhbatlashdi.
- Bu ishlardan asosiy maqsad korxonani to‘liq quvvat bilan ishlatish, odamlarni ish bilan ta’minlash. Bu Farg‘ona neftni qayta ishlash zavodining yangi davri bo‘ladi, - dedi davlatimiz rahbari.
Zavodga xomashyo olib kelish, ishlab chiqarish hajmini oshirish bo‘yicha qo‘shimcha topshiriqlar berildi.