Reja: Xolat psixik xodisa sifatida va uning xarakteristikasi. Psixik xolat turlari. Stress
Yüklə 30,03 Kb. Pdf görüntüsü
|
| Emotsional xolatlar emotsional xolatlar Reja: Xolat psixik xodisa sifatida va uning xarakteristikasi.Psixik xolat turlari.Stress tuhsunchasi va psixik zo’riqish va uni boshqarish.Frustratsiya va bezovtalik emotsional holat sifatida. Holat psixik xodisa sifatida va uning xarakteristikasi.Hissiyot –bizning tuyg`ularimizning o'ziga hos aks ettirish jarayoni bo'lib, bunda narsa va hodisalarni aks ettirish jarayonida bizda tug`iladigan ichki kechinmalar va munosabatlar aks ettiriladi. Emotsiya – shahsning voqelikka o'z munosabatini his qilishidan kelib chiqadigan, uning ehtiyoj va qiziqishlari bilan bog`liq bo'lgan yoqimli yoki yoqimsiz kechinmalaridir Hissiy holatlar ifodalanishiTA`RIF: MISOL:XULOSA: Hissiyot deganda nimani Tushunasiz misollar bilan tushuntiring Impressiv tomoni- psihologiyada hissiyotning darak beruvchilik vazifasiga aytiladi. Impressiv so'zi lotincha taassurot degan ma'noni anglatadi. Impressiv tomoni- psihologiyada hissiyotning darak beruvchilik vazifasiga aytiladi. Impressiv so'zi lotincha taassurot degan ma'noni anglatadi. Dinamik stereotip deganda tashqi qaytarilish natijasida hosil qilingan shartli reflekslar, nerv bog`lanishlarining barqaror tizimi tushuniladi. Impressiv tomoni- psihologiyada hissiyotning darak beruvchilik vazifasiga aytiladi. Impressiv so'zi lotincha taassurot degan ma'noni anglatadi. Dinamik stereotip deganda tashqi qaytarilish natijasida hosil qilingan shartli reflekslar, nerv bog`lanishlarining barqaror tizimi tushuniladi. Hissiyot va tuyg‘ular o‘rtasida umumiylik ko‘p, lekin farqlar ham mavjuddir. Xuddi shunday, hissiyotlar – bu kengroq tushuncha, hislar emotsional kechinmalarning ifodalanishlaridan biri. Hissiyotlar – birlamchi, hislar esa – paydo bo‘lishi, kelib chiqishi jihatidan ikkilamchi. Hissiyotlar yo‘nalishli reaksiya xususiyatiga ega bo‘lgani uchun, ular ko‘pincha, noaniq va etarlicha anglanmagan bo‘ladilar, sezgilar esa, ko‘p hollarda aniq va jism bilan bog‘liq bo‘ladilar. Hissiyotlar biologik jarayonlar bilan, sezgilar esa – ijtimoiy soha bilan bog‘liq bo‘ladilar. Bundan tashqari, anglanmaydigan soha bilan bog‘langan, sezgilar esa ongimizda maksimal darajada namoyon bo‘lgandirlar. Inson sezgilari doimo tashqi ifodalarga ega bo‘ladilar, hissiyotlar esa ega bo‘lmaydilar. Va nihoyat, hissiyotlar ko‘proq vaziyatga bog‘liq va qisqa muddatli bo‘ladilar, sezgilar esa davomliroq va yorqin ifodalangan predmetli xarakterga ega. Ular odamning ma’lum ob’ektlarga nisbatan barqaror munosabatini aks ettiradilar. Sezgilar insonning madaniy-tarixiy rivojlanish jarayonida paydo bo‘lganlar va rivoj topganlar. Hissiyot va tuyg‘ular o‘rtasida umumiylik ko‘p, lekin farqlar ham mavjuddir. Xuddi shunday, hissiyotlar – bu kengroq tushuncha, hislar emotsional kechinmalarning ifodalanishlaridan biri. Hissiyotlar – birlamchi, hislar esa – paydo bo‘lishi, kelib chiqishi jihatidan ikkilamchi. Hissiyotlar yo‘nalishli reaksiya xususiyatiga ega bo‘lgani uchun, ular ko‘pincha, noaniq va etarlicha anglanmagan bo‘ladilar, sezgilar esa, ko‘p hollarda aniq va jism bilan bog‘liq bo‘ladilar. Hissiyotlar biologik jarayonlar bilan, sezgilar esa – ijtimoiy soha bilan bog‘liq bo‘ladilar. Bundan tashqari, anglanmaydigan soha bilan bog‘langan, sezgilar esa ongimizda maksimal darajada namoyon bo‘lgandirlar. Inson sezgilari doimo tashqi ifodalarga ega bo‘ladilar, hissiyotlar esa ega bo‘lmaydilar. Va nihoyat, hissiyotlar ko‘proq vaziyatga bog‘liq va qisqa muddatli bo‘ladilar, sezgilar esa davomliroq va yorqin ifodalangan predmetli xarakterga ega. Ular odamning ma’lum ob’ektlarga nisbatan barqaror munosabatini aks ettiradilar. Sezgilar insonning madaniy-tarixiy rivojlanish jarayonida paydo bo‘lganlar va rivoj topganlar. Psychology David G. Myers Hope College Holland, Michigan 530pEmotsiyalarning tashqi ifodasi turli ko'rinishlarda ro'y beradiki, unda asosiy o'rinni ko'rgazmali jihatlar asosiy o'rin egallaydi va ular quyidagilar:Birinchidan, emociyalar nafas olish a'zolarining ishlarida o'zgarish yasaydi. Ikkinchidan, emociya imo – ishoralarda, mimikada, ya'ni kishining yuzida bo'ladigan harakatlarda hamda butun badanning ma'nodor harakatlarida ko'rinadi.Uchinchidan, gumoral harakatlardagi, ya'ni organizmning qon tarkibidagi va boshqa suyuqliklardagi kimyoviy o'zgarishlarni va shuning bilan birga modda almashishida bo'ladigan yanada chuqur o'zgarishlarni o'z tarkibiga oladi.Psixik holat turlari.Stress tuhsunchasi va psixik zo’riqish va uni boshqarish.Stress– inson organizmini haddan tashqari zo'riqish natijasida paydo bo'ladigan tanglik jarayonidir. Stress ko'rinishi ikki turga ajratiladi: Konstruktiv– biz turidagi (ko'pchilik orasida); Destruktiv– men turidagi (yakka shahs o'zi bilan) kechadigan jarayon Stressni fiziologik va psihologik turlari mavjud: Fiziologik stress – bu o'ta jismoniy zo'riqish, biror og`riq, qo'rquv, kasalliklar natijasida vujudga keladi. Fiziologik stress organizm o'ta zo'riqishi, temperaturaning baland yoki past bo'lishi, nafas olishning qiyinlashishi bilan bog`liq bo'ladi. Stress ko’rinishiga qarab ikkiga turga ajraladi : Destruktiv – men turdagi(yakka shaxs o’zi bilaan kechadigan jarayon). 1 Konstruktiv-biz turdagi (ko’pchilik orasida); Frustratsiya va bezovtalik emotsional holat sifatida.Frustratsiya– tushkunlik, ma’lum maqsadga erishishda umidlarning parchalanishi bilan kechadigan inson muvaffaqiyatsizligining emotsional og’ir kechinmasi. Frustratsiya ko’p hollarda frustratorga qarshi qaratilgan tajovuzkorlik hulq-atvor bilan bog’liq. Frustratsiya sabablari bartaraf etilmaganida, psixikaning davomli izdan chiqishi bilan bog’liq bo’lgan chuqur depressiv holatyuzaga kelishi mumkin (xotira, mantiqiy tafakkurga bo’lgan layoqatlarning susayishi). Frustratsiya holati inson biror chiqib ketish yo’llarini izlaydi, shirin xayol olamida beriladi, ba’zida esa tubanlashadi, ya’ni, psixik rivojlanishning dastlabki bosqichlariga qaytadi. Yuksak hislar Intellektual hissiyotlar Praksik hislar Estetik hislar Ahloqiy hislar Emotsional xossalarindividning psixik ko’rinishini belgilaydilar, shaxs emotsional tipini tashkil etadilar. Odamlar emotsional, o’ta ta’sirchan, ehtirosli va frigidmijozlilarga bo’linadilar.Birinchisi oson qo’zg’aluvchan, emotsional ta’sirchan, impulьsiv; ikkinchisi – o’z sezgilarini mushohada qilish, ulardan zavqlanishga moyil; uchinchisi – emotsional intiluvchan, o’ta faol, maqsadga erishishda sabotli; to’rtinchisi – aql bilan ish ko’radilar, qayg’urish hissi ularga yot.Emotsional xossalarindividning psixik ko’rinishini belgilaydilar, shaxs emotsional tipini tashkil etadilar. Odamlar emotsional, o’ta ta’sirchan, ehtirosli va frigidmijozlilarga bo’linadilar.Birinchisi oson qo’zg’aluvchan, emotsional ta’sirchan, impulьsiv; ikkinchisi – o’z sezgilarini mushohada qilish, ulardan zavqlanishga moyil; uchinchisi – emotsional intiluvchan, o’ta faol, maqsadga erishishda sabotli; to’rtinchisi – aql bilan ish ko’radilar, qayg’urish hissi ularga yot.Biror ob’ektga nisbatan ishlab chiqilgan sezgilar ma’lum darajada bir jinsli ob’ektlar sinfiga ko’chirib o’tkaziladi. SHunday qilib, sezgilar qonuniyatlaridan biri ularning umumlashtirilganligi va ko’chirib o’tkazishimkoniyati hisoblanadi. Boshqa qonuniyat – sezgilarning davomli seskantiruvchilar ta’sirida sustlashishi. Xuddi shunday sevimli qo’shiq hadeb tinglansa, yoqmay qolishi mumkin; juda ko’p marta takrorlanadigan hazil kulgili bo’lmay qoladi. XISSIYOT Emotsiya affekt Ambivalentlik xissiyton Turli seskantiruvchilar ta’sirida yuzaga keladigan turli segilar o’zaro taqqoslanadi va bir- biriga ta’sir ko’rsatib, o’zaro ta’sirlashadi. Biror shaxsning xunuk harakatidan, xuddi shunday vaziyatdagi boshqa shaxsning oliyjanob harakati solishtirilganida taassuf hissi kuchayadi, qoniqish hissi qoniqmaslik hissidan so’ng kuchliroq seziladi. Insonning taqdiri, azob-uqubatlari qanchalik og’ir, muvaffaqiyatsizliklarining yakun topishi shunchalik quvonch bilan idrok qilinadi – bu sezgilarning keskin qarama-qarshiligi.Turli seskantiruvchilar ta’sirida yuzaga keladigan turli segilar o’zaro taqqoslanadi va bir-biriga ta’sir ko’rsatib, o’zaro ta’sirlashadi. Biror shaxsning xunuk harakatidan, xuddi shunday vaziyatdagi boshqa shaxsning oliyjanob harakati solishtirilganida taassuf hissi kuchayadi, qoniqish hissi qoniqmaslik hissidan so’ng kuchliroq seziladi. Insonning taqdiri, azob- uqubatlari qanchalik og’ir, muvaffaqiyatsizliklarining yakun topishi shunchalik quvonch bilan idrok qilinadi – bu sezgilarning keskin qarama-qarshiligi.Sezgi qonuniyatlaridan biri – ularning jamlanishi. U yoki bu ob’ekt tomonidan muntazam ravishda hosil qilinadigan sezgilar to’planib, jamlanadi. HISSIYOT HAQIDA OLIMLARNING ISTALGAN FIKRLARIDAN BIRONTASINI YOZING VA IZOH BERING MAVZU BO’YICHA TEST TOPSHIRIQLARI1) Emotsional jarayonlar va holatlarning organizm hayotida bajaradigan vazifalari:a) faqat moslashuvchi; b) faqat safarbarlikka oid;v) faqat moslashuvchi va integratsiyalovchi;g) moslashuvchi, safarbarlikka oid va integratsiyalovchi.2)Emotsional holatlar:a) kayfiyat, ruhlanish, ehtiroslar, affektlar, stresslar;b) qiziqish, kechinma, barqarorlik, insonparvarlik;v) muhabbat, shubha, ajablanish, hazil, jadallik;g) nafrat, hayajon, uyalish, do’stlik, ehtiyojlar.3) Psixik holatlarning aqliy, irodaviy va emotsional turlarga bo’linishi uchun asos:a) hissiyotlar hosil bo’lishida shaxs va vaziyatning o’rni;b) dominant (etakchi) tarkibiy qismlar; v) kechish vaqti; g) chuqurlik darajasi. 9 avril 2005 ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАХМАТ! http://hozir.org Yüklə 30,03 Kb. Dostları ilə paylaş:
|