73
legjitime që i takon, pasi Adriatiku është det italian dhe shqiptar dhe kombësitë e tjera që do të donin
të luftonin për mbizotërimin e tij janë të huaja dhe të paftuara”.
Ndërsa në vitin 1902, në numrin e 15 shtatorit të ―
La Nazione Albanese‖, në kryeartikull, shkruante:
―
Mbi flamurin që me nderimin më të madh na besohej nga Jeronim De Rada, flamur i ngjyrosur me
ngjyrat e urrejtjes së përligjur dhe të papajtueshme kundër të gjithë armiqve të emrit dhe nderit
shqiptar, kemi dy moto: 1-Shqipëria për shqiptarët 2-Adriatiku det italian dhe shqiptar, pa u lëkundur
kurrë, pa rënë në ujdi, pa lënë veten të verbohemi nga kompromise të çdo lloji.
357
Ky mendim i Lorekios qe përherë i qartë dhe i pa lëkundur, i pasqyruar në të gjithë koleksionin e
njëzeteshtatë viteve të ―
La Nazione Albanese‖. Rreth pozitës dhe qëndrimeve që mbajti Lorekio për çështjen
shqiptare, duket sikur vihet në dyshim në çaste të caktuara synimi i tij. Në Fjalorin Enciklopedik shqiptar,
botuar në Tiranë në 1985, thuhet shprehimisht se Anselmo Lorekio i paskërka përkrahur përpjekjet e
qeverisë italiane për ta vënë atë në shërbim të politikës së saj në Shqipëri dhe se ai qenkërka shprehur për
―
përforcimin e ndikimit të imperializmit në Shqipëri”. Por në fakt kjo nuk është e vërtetë ndonëse në dukje
shihet pak i dyshimtë qëndrimi i tij pro Italisë. Për sa i përket politikës në veçanti Anselmo Lorekio ndoqi dy
drejtime që mund të duken të kundërta me synimin përfundimtar.
Aty nga mbarimi i shekullit XIX, kur
Perandoria Osmane tashmë e rrënuar ishte drejt fundit të saj, Shqipërisë i kanosej rreziku i copëtimit nga
Fuqitë e Mëdha. Si shumë udhëheqës së Rilindjes sonë kombëtare, Anselmo Lorekio mendonte se e keqja
më e pakët ishte statusquoja. Për Shqipërinë ishte më mirë zgjedha robëruese e Turqisë, sesa copëtimi apo
zhdukja nga harta politike. Por, nëse me statusquonë ishte e pamundur të ruhej tërësia tokësore shqiptare në
kuadrin e Perandorisë Osmane, atëherë kundrejt copëtimit tonë nga Rusia, Serbia e Mali i Zi, arbëreshi
Anselmo Lorekio parapëlqente bashkimin e Shqipërisë me Italinë, duke menduar se përndryshe, copëtimi
vendit do të ishte shkatërrim i mirëfilltë që do të dëmtonte rëndë identitetin tonë kombëtar.
358
Për këtë arsye,
shoqata arbëreshe e kryesuar nga Lorekioja, hodhi këndvështrimin për mbrojtjen e të drejtave të kombit
shqiptar për liri dhe pavarësi. Shpresat e arbëreshëve dhe Lorekios për një mbështetje nga Italia duket se u
zbehën pasi u zhgënjyen nga politika qeveritare italiane. Përsëri, Lorekioja vazhdoi t`i bënte thirrje opinionit
publik që të pajtohej me atë politikë qeveritare. Ndonëse rreth tij pati dhe gjykime jo pozitive për politikën e
dyshimtë pro Italisë, figura e Anselmo Lorekios është dëshmi e ngritjes dhe e vetëdijes etno-kulturore,
nderim dhe lavdi për vetë Shqipërinë që e nxori nga gjiri i vet. I nderuari profesor Mario Ferrari Vrasagi
nga
Puhëria e Kalabrisë, duke përkujtuar Anselmo Lorekion pati thënë: ―
Ai është luftëtar i madh për pavarësinë
e Shqipërisë së asohershme. Shkroi dhe përjetoi për idealet tona, madje prishi pasurinë e vet për t`i
përhapur idetë e guximshme, për të mbajtur gjallë e famën e madhe të “La Nazione Albanese” që e botonte
në Puhëri pastaj në Romë, gjatë viteve 1904-1905.
Duhet të jemi fatlumë që jemi bashkëvendës të Lorekios,
357
La Nazione Albanese, Nr1, janar-shkurt,1921
358
Sokoli,
Arbëreshi Anselm Lorecchio dhe revista La Nazione Albanese ,48.